زندگی نامه علما

ابن شاذان قمى

 

(وفات 460هـ.ق)

 

ولادت :

 

وى ابو الحسن، محمد بن احمد بن على قمى، معروف به ابن شاذان قمى است. تاريخ دقيق ولادت وى مشخص نيست، اما با توجه به مشايخ و شاگردان وى و تاريخ هايى كه براى شنيدن و يا نقل روايات از افراد مختلف ذكر نموده، روشن مى شود كه او بين سال هاى 374 تا 460 در قيد حيات بوده است. بنابراين او از علماى قرن چهارم و پنجم هجرى است. اولين محلى كه براى زندگى او ذكر شده شهر كوفه است كه در آنجا در سال 374 هجرى از حسين بن احمد روايت شنيده است.
بعضى از بزرگان در كتاب هاى خود ابن شاذان را از علماى اهل سنت دانسته اند ; اما اين صحيح نيست، بلكه محمد بن احمد ابن شاذان از علماى بزرگوار شيعه است كه در وثاقت و فضل او هيچ ترديدى وجود ندارد. منشأ اشتباه هم آن است كه ابن شاذان مشترك بين دو نفر است:
1 - محمد بن احمد بن شاذان قمى كه فرد مورد بحث ما است.
2 - ابوالفضل، على بن حسن بن شاذان كه از علماى اهل سنت است و صاحب تأليفاتى نيز مى باشد.

 

اساتيد :

 

ابن شاذان از جمله بزرگانى است كه از افراد فراوانى روايت نقل كرده و محضر بسيارى از علماى شيعه و سنى را درك كرده است.تعداد مشايخ او به 67 نفر مى رسد كه در بين آنان چهره هاى سرشناس
و صاحبان تأليفات فراوانى ديده مى شود، از جمله:
1 - پدر او، احمد بن على، كه از علما و مؤلفين شيعه بوده و ابن رئاب كتاب "فضائل أمير المؤمنين عليه السلام" را از او نقل كرده است.
2 - ابو القاسم بن قولويه صاحب كتاب شريف "كامل الزيارات" كه دايى ابن شاذان است.
3 - محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى.
4 - هارون بن موسى تلعكبرى و...

 

شاگردان :

 

از جمله شاگردان و روات احاديث ابن شاذان مى توان به:
1 - شيخ طوسى عليه الرحمة
2 - نجاشى صاحب رجال
3 - كراجكى مؤلف كنز الفوائد و... اشاره نمود.

 

تأليفات:

 

آنچه از تأليفات ابن شاذان به دست آمده عبارت است از:
1 - مأة منقبة، كتاب حاضر در برنامه.
2 - بستان الكرام، كتاب بزرگى كه شيخ عماد الدين طوسى رواياتى از آن نقل كرده و گفته اين روايات را از جلد 86 كتاب بستان نقل كرده ام. اصل اين كتاب موجود نيست اما بزرگانى چون مقدس اردبيلى در حديقة الشيعة و محدث جزائرى مؤلف قصص الأنبياء و... از آن بسيار نقل كرده اند.
3 - البيان فى رد الشمس لأمير المؤمنين عليه السلام، در اين كتاب با استفاده از شواهد تاريخى و روايات حدود 15 مورد را نقل نموده كه به امر امير المؤمنين عليه السلام خورشيد پس از غروب بازگشته است.
4 - المناقب، كتابى است كه از حيث موضوع با كتاب سابق مشترك است ولى نوع ترتيب بيان مطالب آنها متفاوت مى باشد.
5 - إيضاح دفائن النواصب، اين كتاب در كتابخانه علامه حاج ميرزا يحيى اصفهانى بوده و زمانى كه بعد از سال 1325 هجرى وى از دنيا رفت، كتابخانه او فروخته شد و اين كتاب نيز ناپديد گشت