زندگی نامه علما

محمّد بن مسعود عياشى سمرقندى (ره)

(متوفى 320هـ ق)

ولادت

از تاريخ دقيق ولادت ايشان اطلاعاتى وجود ندارد .

تحصيلات

محمّد بن مسعود بيش‌تر تحصيلات خويش را در حوزه‌هاي كهن آن روز جهان اسلام، چون: كوفه، بغداد و قم گذرانيد. مراكز فرهنگي جهان اسلام در آن روزها، به اين حوزه‌ها و چند حوزه كوچك ديگر خلاصه مي‌شد و سمرقند نيز مركز حوزه‌هاى علميه اهل سنت بود.

او با ثقه الاسلام كلينى و محمد بن بابويه معاصر بود.

اساتيد

1. اسحاق بن محمد بصري، از شاگردان امام عسكرى ـ عليه السلام ـ .

2. ابراهيم بن محمد بن فارس، از شاگردان امام عسكرى ـ عليه السلام ـ .

3. احمد بن منصور خزاعي.

4. احمد بن عبدالله علوي.

5. ابوالعباس بن عبدالله بن سهل بغدادي.

6. ابو عبدالله شاذان قزويني.

7. ابوعلى محمّد بن احمد بن حماد مرورودي.

8. حسين بن عبدالله قمي.

9. حموديه بن نصر.

10. حسين بن اشكيب سمرقندي، فقيه امامي مذهب در بلخ و سمرقند.

11. جعفر بن ايوب سمرقندي، معروف به ابن تاجر.

12. جبرئيل بن احمد فاريابي.

13. على بن فضّال.

14. عبدالله بن محمّد بن خالد طيالسي.

15. على بن عبدالله بن مروان.

16. على بن محمّد بن نصير كشى از سمرقند است.

17. على بن محمّد بن فروزان قمي.

18. على بن على خزاعي.

19. على بن قيس قومسى (سمناني)

20. عبدالله بن خَلَفْ.

21. على بن محمّد بن عيسي.

22. عبدالله بن ميمون.

23. على بن حسين.

24. عبدالله بن حمدويه بيهقى (سبزواري)، ازشاگردان امام عسكرى ـ عليه السلام ـ .

25. فضل بن شاذان نيشابوري.

26. سليمان بن جعفر.

27. محمّد بن يزدان رازى (اهل ري)

28. قاسم بن هشام لؤلؤ، از شاگردان امام حسن عسكرى ـ عليه السلام ـ .

29. محمّد بن احمد نهدي.

30. محمّد بن عيسى بن عبيد يقطيني.

31. محمّد بن احمد بن نُعيم، معروف به ابوعبدالله شاذاني.

32. محمّد بن ابراهيم بن محمد بن فارس.

33. نصر بن صباح ابوالقاسم بلخي.

34. يوسف بن سخت بصري، از ياران امام حسن عسكري (ره).

تأسيس دار العلوم

محمّد بن مسعود عياشى سمرقندى پس از رسيدن به قلّه‌هاى دانش و بازگشت از حوزه‌هاى دين پژوهى مهم جهان اسلام، منزل مسكونى كه از پدر به او ارث رسيده بود، را به دار العلوم و يا دار الحديث تبديل نمود.

تدريس

او توانست فقه پويا و سيال اهل بيت عصمت ـ عليهم السّلام ـ را بازگو نمايد و ستارگانى را حول محور خويش گرد آورد. او از نخستين دانشورانى است كه فرهنگ علوى را در آن نواحي به عنوان يك مذهب و تفكر عميق علمى مطرح نمود.

شاگردان

1. ابوعمر محمد بن عمر بن عبدالعزيز كشّى (متوفا:‌340 هـ .ق)

2. ابونصر احمد بن يحيي.

3. ابو جعفر بن ابى عوف نجاري.

4. ابونصر بن يحيى فقيه.

5. ابو طالب مظفر بن جعفر بن محمّد علوي.

6. ابوالحسن قزويني.

7. ابوبكر قنّاتى (قنادي)

8. ابوعلى وارثي.

9. ابونصر خلقاني.

10. ابو عبدالله بقّال.

11. احمد بن عيسى بن جعفر علوي.

12. احمد بن يعقوب سنائي.

13. احمد بن صفّار.

14. ابراهيم حُبُوبي.

15. اسماعيل بن محمّد اسكافي.

16. احمد بن يحيي، معروف به ابانصر.

17. جعفر بن محمد بن مسعود عياشى سمرقندى (فرزند عياشي)

18. جعفر بن ابى جعفر سمرقندي.

19. جعفر بن ابوالقاسم.

20. جعفر بن محمّد شاشى (چاچي)

21. حيدر بن محمّد سمرقندى امامي.

22. حسين بن نعيم سمرقندي.

23. حسن غزال كنتجي.

24. حسين كرماني.

25. حمدويه بن نصر.

26. حيدر بن محمد بن نعيم سمرقندي.

27. زيد بن احمد خلقي.

28. سعد صفّار.

29. عبدالله بن صيدلاني.

30. على بن محمّد حسنويه كرماني.

31. عبدالله بن طاهر حلواني.

32. عمرو خياط.

33. على ابو اسماعيل، دهقان زاهد و فاضل.

34. ليث بن نصر.

35. قاسم بن محمّد رازي.

36. محمّد بن نعيم خياط.

37. محمد بن يحيى ضرير مؤدب.

38. محمد بن طاهر جمهور.

39. محمد بن شعيب ابوجاكني.

40. محمد بن بلال معلم.

41. محمد بن فتح معلم.

42. محمد بن يوسف بن يعقوب جعفري.

43. يزدكى

تاليفات

عياشى توانست در زمينه‌هاى فقه، حديث، قرآن، كلام، اديان، امامت، رجال، ادعيه، تقيه، اخلاق، جهاد، اعجاز، محبت، بهشت و جهنم، سيره، تاريخ، حقوق، آداب، پوشاك، هيئت، نجوم، طب، عروض و قافيه، زجر، استخاره، صنعت خواب و تفأل، 208 كتاب تأليف نمايد. متأسفانه از آنها، فقط كتاب تفسير او از گزند حوادث در امان و براى آيندگان به يادگار ماند.

وفات

سر انجام اين مفسر و فقيه در سال 320هـجرى به ديار باقى شتافت .