زندگی نامه علما

محمد بن حسن بن فروخ صفار

 

(اوايل قرن سوم -290 هـ.ق)

 

ولادت :

 

وى از ياران امام حسن عسكرى (عليه السلام) مى باشد واز چهره هاى سرشناس ياران ائمه (عليهم السلام) وراويان حديث به شمار ميآيد. او را مى توان از بزرگان قرن سوم هجرى برشمرد.
صفار در دورانى زندگى مى كرد كه ظلم و جنايت و خفقان بنى عباس به نهايت خود رسيده بود. بسيارى از شيعيان و ياران ائمه (عليهم السلام) در زندان ها و شكنجه گاه ها به سر مى بردند وحتى امامان معصوم نيز در خانههاى خود تحت مراقبت ونظر به سر مى بردند. صفار يكى از چهره هاى درخشان آن روزگاراست كه با استفادههاى فراوان از شخصيتهاى علمى آن زمان و نوشتن نامههاى خصوصى ومخفيانه خدمت امام حسن عسكرى (عليه السلام) خود را به آن حضرت مرتبط مى كرد وشيعيان را از نور وجود ايشان بهره مند مى ساخت.

 

تحصيلات :

 

قم از دير باز پايگاه شيعيان محمد وآل محمد (صلوات الله وسلامه عليهم) بوده است وچهره هاى فراوانى در اين شهر درخشيدهاند كه حافظان وپاسداران معارف ائمه معصومين (عليهم السلام) بوده اند.
يكى از اين چهرهها محمد بن حسن صفار مى باشد. او را به عنوان يكى از چهرههاى سرشناس شيعه در شهر قم مى شناسند كه با حفظ و نقل روايات، خدمت بزرگى به جهان تشيع نموده و شخصيتهايى همچون كلينى با نقل روايات او تلاش او را به نتيجه رسانده است.
نجاشى درباره او مى فرمايد: "محمد بن حسن بن فروخ صفار يكى از چهره هاى درخشان شيعه در شهر قم بوده، وى شخصيتى مورد اطمينان و داراى ارزشى والا است. روايات او بر بسيارى از روايات ترجيح داده مى شود. او تأليفات فراوانى نيز دارد."
شيخ طوسى در كتاب فهرست مى فرمايد: "محمد بن حسن صفار اهل قم مى باشد. وى تأليفات فراوانى دارد و نامه هايى نيز به امام حسن عسكرى (عليه السلام) فرستاده است كه آن نامهها و جواب آنها موجودند و در اختيار مى باشند."
علامه حلى در كتاب خلاصه مى فرمايد: "محمد بن حسن بن فروخ از چهره هاى سرشناس شيعه در شهر قم و مورد اطمينان است و شخصيتى عظيم الشأن است كه روايات او برتر مى باشند."

 

اساتيد :

 

صفار از شخصيت هاى كم نظير راويان شيعه به شمار مى آيد و از محضر علماى فراوانى از ياران ائمه (عليهم السلام) بهره برده است كه اينك به برخى از آنها اشاره مى كنيم:
1ـ ابراهيم بن اسحاق
2ـ احمد بن ابى عبد الله برقى
3ـ احمد بن حسن بن على بن فضال
4ـ احمد بن محمد بن ابى نصر
5ـ احمد بن محمد بن مسلم
6ـ ايوب بن نوح
7ـ حسن بن على بن فضال
8ـ على بن ابراهيم و…

 

تدريس و شاگردان :

 

چهره هاى فراوانى نيز از محضر درس اين شخصيت بزرگ بهره برده اند مانند:
1ـ احمد بن ادريس
2ـ على بن حسين بابويه
3ـ احمد بن داود بن على
4ـ احمد بن محمد
5ـ سعد بن عبد الله
6ـ محمد بن جعفر مؤدب
7ـ محمد بن حسن بن وليد
8ـ محمد بن حسين
9ـ محمد بن يحيى عطار
10ـ محمد بن يعقوب كلينى و…

 

تأليفات :

 

صفار داراى تأليفات فراوانى است از جمله:
1ـ كتاب الصلوة
2ـ كتاب الوضوء
3ـ كتاب الجنائز
4ـ كتاب الصيام
5ـ كتاب الحج
6ـ كتاب النكاح
7ـ كتاب الطلاق
8ـ كتاب المزار
9ـ كتاب الرد على الغلاة
10ـ كتاب التقيه
11ـ كتاب المناقب
12ـ كتاب بصائر الدرجات
13ـ كتاب ما روى فى اولاد الائمة
14ـ كتاب الجهاد

 

وفات :

 

سرانجام پس از عمرى خدمت به علوم آل محمد (صلوات الله عليهم) در سال 290 هـ.ق و در شهر قم به ديار باقى شتافت