پاسخ به:زندگی نامه علما
جمعه 1 مهر 1390 11:20 AM
آيت الله حاج شيخ مرتضى مقتدايى « دام ظله » |
 |
آيت الله مرتضى مقتدايى در سيزدهم رجب روز ولاديت امام علي(ع) سال 1314 هجرى شمسى در محله مسجد حكيم اصفهان چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم آيت الله حاج ميرزا محمود مقتدايى از بزرگان و دانشمندان مشهور اصفهان بود كه از مرحوم آقاسيد محمد نجف آبادى اجازه اجتهاد داشت و مدت كوتاهى از محضر مرحوم حاج شيخ عبدالكريم حائرى مؤسس حوزه علميه قم بهره برده بود و با امام(ره) و مرحوم آيت الله محقق داماد و مرحوم آيت الله سيد احمد زنجانى جلسات مشتركى برپا نموده بود. جدش مرحوم ملامحمد باقر از زاهدان و عالمان عصر خود بود كه در امامزاده اسحاق برادر امام رضا(ع) در پنج كيلومترى اصفهان مدفون است. هنگامى كه براى تعمير حرم امامزاده، قبر او خراب شد، جنازة او در حالى كه كاملاً سالم و تازه بود، نمايان شد! مادر آيت الله مقتدايى نيز زنى پاكدامن و مؤمن و صبيه مرحوم آيت الله العظمى حاج ميرزا جمال الدين كلباسى بود. خانوادة آيت الله مقتدايى، زندگى ساده و بى آلايشى داشتند و از ويژگيهاى پدرش اين بود كه هيچ گاه از وجوهات شرعى براى امرار معاش استفاده نمي‌كرد، با اينكه هر ماه مبالغ بسيارى از وجوهات را از مردم دريافت مي‌كرد.
كودكى ايشان با استبداد رضاخان و مسأله كشف حجاب و ممنوعيت پوشيدن لباس روحانى همزمان بود. البته پدر او جزو كسانى بود كه در امتحانات رسمى آن دوره، شركت كرده بود و اجازه تدريس و بر سر نهادن عمامه داشت؛ اما به دليل ممنوع بودن حجاب براى زنان، با خانوادة خود به روستاى «خوراسگان محله پزوه» رفت تا ضمن آزادى بيشتر، به رتق و فتق امور مردم نيز بپردازد. آيت الله مقتدايى در همان جا تحصيلات ابتدايى را آغاز كرد و پس از به پايان رساندن دوره ابتدايى، نزد پدر، شرح نصاب، جامع المقدمات، سيوطى، منطق كبرى و بخشى از شرح نظام را خواند.
در سال 1331 وارد حوزه علميه اصفهان شد و ادامة دروس مقدمات و دوره سطح را نزد بزرگان آن ديار فرا گرفت. دو سال هم در درس خارج شركت كرد و در سال 1338 به حوزه علميه قم عزيمت كرد. سبب عزيمت او به قم اين بود كه در تابستان، چند تن از طلاب فاضل حوزه علميه قم به اصفهان آمده بودند و در حجرة آيت الله مقتدايى در مدرسه صدر سكونت داشتند. آنها پس از آگاهى از وضعيت درس و بحث طلبه جوان، او را به حضور در قم تشويق كردند و ويژگيهاى درس امام(ره) را براى او برشمردند و بيان داشتند كه دوره دوم خارج اصول و خارج مكاسب امام(ره) به تازگى آغاز شده است. اين مژده، شور و شوق او را براى حضور در قم دو چندان ساخت. در قم نيز در درس خارج امام(ره) و ديگر بزرگان شركت نمود و در اين ميان، از تحصيل علوم عقلى نيز باز نماند. در سال 1340 نيز به كلاسهايى كه شهيد دكتر بهشتى براى آشنايى فضلاى قم با علوم جديد، ازجمله فيزيك، شيمى، زبان انگليسى بود، راه يافت. اين كلاسها در شبهاى پنج شنبه و جمعه و عصرهاى جمعه برگزار مي‌شد. آيت الله مقتدايى در طى اين سالها از شركت در دروس اخلاق و تهذيب نفس غافل نمي‌ماند و همواره پندهاى عالمان و استادان خود را به گوش جان مي‌سپرد.
آيت الله مرتضى مقتدايى در ساليان علم آموزى، با استادان بسيارى انس داشت. او كه بخشى از مقدمات را نزد پدر خود آموخته بود، باقيماندة آن و بخشى از دروس سطح را نزد مرحوم حاج شيخ محمد حسن نجف آبادى، از شاگردان مرحوم آخوند خراسانى و نيز مرحوم آقاى فياض و شهيد شمس آبادى فرا گرفت. او منظومه را نزد مرحوم حاج ميرزا رضا كلباسى و تفسير، نهج البلاغه و اخلاق را نزد مرحوم حاج ميرزا على آقاى شيرازى و خلاصة الحساب و تشريح الافلاك را نزد مجدالعلما فرزند مرحوم حاج شيخ محمدرضا نجفى مسجد شاهى فرا گرفت. همچنين مكاسب را نزد مرحوم آيت الله خادمى آموخت و دو سال نيز در درس خارج آن مرحوم شركت نمود. با ورود به حوزه علميه قم، به درس خارج امام خميني(ره) شرفياب شد و همزمان در درس آيت الله‌العظمى بروجردى نيز شركت مي‌كرد. همچنين از درسهاى خارج مرحوم محقق داماد و مرحوم گلپايگانى و مرحوم اراكى نيز بهره مي‌برد. در بخش فلسفه نيز به درس اسفار مرحوم علامه طباطبايى مي‌رفت.
آيت الله مقتدايى در سالهاى تحصيل خود با بسيارى از فضلا دوست بود و به مباحثه علمى در زمينه‌هاى گوناگون مي‌پرداخت كه از جمله آن در اصفهان مي‌توان آقايان حسن امامى، شيخ صفرعلى شريعت فلاورجانى، عبوديت، كمال فقيه ايمانى و در قم آقايان فاضل هرندى، مؤمن، طاهرى خرم‌آبادى، مصلحى و الهى قمى را نام برد.
آيت الله مرتضى مقتدايى، تاكنون فعاليتهاى علمى و فرهنگى بسيارى را به انجام رسانده است. او از سالهاى آغازين اشتغال به تحصيل در حوزه علميه اصفهان، به تدريس دروس آموخته، مي‌پرداخت و كتب دوره سطح و نيز سطوح عالى را بارها تدريس نموده است وى چند سال به تدريس خارج فقه در مدرسه مروى تهران و پس از آن در حوزه علميه قم اشتغال داشته كه اين تدريس تاكنون ادامه دارد و از اين رهگذر، طلاب و فضلاى بسيارى تربيت شده‌اند كه وجودشان، تداوم بخش راه اجتهاد در حوزه‌هاى علمى و عملى خواهد بود. همچنين وى تقريرات درسهاى آيات عظام بروجردى، امام خمينى، محقق داماد و گلپايگانى را نگاشته است كه تاكنون به چاپ نرسيده است.
آيت الله مقتدايى، پس از فوت پدر، هنگامى كه با اصرار و استقبال اهالى «خوراسگان» مبنى بر حضور دائم در آن مكان مواجه شد، با صلاحديد امام(ره) در ايام تعطيلى به آنجا مي‌رفت و به حل مشكلات دينى و دنيوى مردم مي‌پرداخت. تأسيس صندوق قرض‌الحسنه حجة‌ابن الحسن العسكري(عج) با همت برخى ديگر، تأسيس مدرسه علميه امام صادق(ع) و حوزه علميه خواهران و ايجاد انجمن حمايت از ايتام از جمله خدمات وى در آنجا بود.
آيت الله مقتدايى در سنگرهاى سياسى گوناگونى در سالهاى پيش از انقلاب و نيز پس از آن شركت فعال داشته است. او آشنايى و انسش با امام در زمان تحصيل آغاز شد، هر صبح و عصر در درس آن مرد بزرگ حاضر مي‌شد و نماز مغرب و عشاء را به امامت او مي‌خواند. عشق و علاقة زائدالوصف او به امام(ره) و راه او باعث شد همواره اطاعت از او را بر خود واجب بشمارد و هيچ گاه از مسير او كه همانا مسير واقعى اسلام است منحرف نشود.
آيت الله مقتدايى در موقعيتهاى گوناگون به نشر اعلاميه‌ها و رسالة عمليه امام(ره) و قدردانى و تجليل از او در سخنرانيها مي‌پرداخت و در داستان رفراندوم شاه كه علما، از جمله امام(ره) آن را تحريم نمودند، پيام امام(ره) را به علماى اصفهان، از جمله آيت الله خادمى اصفهانى و آقاى ارباب رسانيد كه در پى آن، بازار اصفهان تعطيل شد.
از ديگر فعاليتهاى مهم وى در پيش از انقلاب اسلامى، عضويت در جامعه مدرسين حوزه علميه قم و شركت در جلسات آن بود كه حضور وى در آن زمان در اين عرصه، شجاعت و اعتقاد راستينى را گواه است. امضاى وى در زير بسيارى از اعلاميه‌ها و بيانيه‌هاى مهم آن مركز، به چشم مي‌خورد.
با پيروزى انقلاب شكوهمند اسلامى در بهمن ماه 1357، حضور آيت الله مقتدايى در صحنه‌هاى سياسى، كم رنگ نشد و وى با صلابت و شجاعت در عرصه‌هاى گوناگون، بويژه در قوه محترم قضائيه، به فعاليت پرداخت. در اسفند همان سال، يعنى كمتر از يك ماه پس از پيروزى انقلاب، با ابلاغ قضايى كه برخى از اعضاى جامعه مدرسين آن را صادر كرده بودند، معظم له بر قضاوت در دادگاههاى انقلاب منصوب شد. در فروردين 1358 امام(ره) او را براى امر قضا به خرمشهر، آبادان و نيز ملاير و زنجان اعزام كرد. او همچنين در دادگاههاى تهران و قم، به طور موقت، مشغول به كار شد.
برخى از سمتهاى وى پس از انقلاب به شرح زير است:
1-قاضى دادگاههاى انقلاب اسلامى
2ـ عضو و سخنگوى شوراى عالى قضايى
3ـ رياست ديوان عالى و دادستانى كل كشور
4ـ عضويت در جامعه مدرسين حوزه علميه قم
5ـ عضويت در شوراى عالى حوزه علميه قم
6ـ نمايندگى مجلس خبرگان رهبرى در دوره دوم و سوم از استان اصفهان.
هم اکنون ايشان، علاوه بر تدريس علوم دينى به عنوان مدير حوزه علميه قم مشغول به فعاليت مى باشند.
