ازدواج به شیوه تركمن ها

در میان این قالى هاى زیبا و گلیم هاى رنگارنگ ، عروس جوان تنها مى نشیند و داماد نیز تنها مراسم عروسى اش را جشن مى گیرد. شاید این گمان از آنجاست كه عروس و داماد را از لحظات اول پیوند از هم دور مى كنند تا قدر لحظات بودن در زندگى مشترك را بدانند و لحظه اى در حق هم بى وفایى روا ندارند.

عروس جوان با لباس سفید و بلندى كه بر تن دارد، درست مثل آنچه تمام دختران روز ازدواج شان آرایش و بزك مى كنند، آراسته شده است. انگار این عروس را از تهران آورده اند. درست با همان نشانه ها و آداب و مدهاى به روز شده گام برمى دارد و به سوى جایى مى رود تا همه او را ببینند.

آرام از جایگاه بلندى كه با قالى هاى تركمنى آراسته شده باشده بالا مى رود و سفیدى لباس اش در میان رنگهاى پر از نشاط گلهاى قالى محو مى شود.

اقوام عروس و داماد دور تا دور جایگاه را گرفته اند و هلهله مى كنند چارقدهاى رنگى را كه از آن بالا نگاه كنى جشن رنگها را در عروسى دختران تركمن مى بینى بى آنكه داماد در جشن رنگها حضور داشته باشد.

عروس جوان آخرین عكسهاى دوران دخترى اش را با اقوام اش مى گیرد و با دیدن رنگهاى شادى كه در آن گاه گاهى خود را محو مى بیند به فكر ساختن زندگى شاد و خوش نقش و نگارى براى دامادش مى افتد.

داماد هم نقش خود را روز بعد ایفا مى كند. او نیز روزى دیگر در خانه اش جشنى برپا مى كند كه در آن هیچ نشانه اى از «عروس» نمى توان یافت. روز سوم است. عروس و داماد پس از دیدار كوتاهى كه روز خواستگارى داشته اند، دیگر باید به سراغ زندگى شان بروند و براى همیشه در كنار هم قرار گیرند.

در میان تركمنان رسم است خواستگارى را مادر شوهر و عروس بزرگش انجام مى دهند و پس از خواستگارى اولیه مراسم «یوزگ داقما» که به معناى نشانگذارى است، برگزار مى شود و بعد از آن در مراسم دیگرى خانواده داماد و نزدیكان او پس از خریدن طلا و جواهر براى عروس به خانه آنان مى روند در این مراسم كه به «اولى قووا» معروف است، علاوه بر طلا نانهاى روغنى سنتى را كه به بیشمه، قاتما، یوسبق، پتیر نام دارد، به عروس هدیه مى كنند.

در سومین روز از مراسم عروسى در مراسمى كه به «گلن آلما» یا «كوجیه» معروف است، داماد به دنبال عروس مى رود. تركمنان ماشین عروس را با پارچه هاى رنگى و گلیم تزیین مى كنند قبل از اینكه داماد با ماشین تزیین شده دنبال عروس برود، چند تن از بزرگترهاى فامیل داماد براى دادن مهریه كه معمولاً یك تا پنج میلیون تومان است به خانه عروس مى روند. این مهریه همان شیربها است و از این پول براى خریدن جهیزیه عروس استفاده مى شود. عروس غیر از این مبلغ دیگر مهریه اى ندارد و در میان تركمانان از سكه و... براى مهریه عروس خبرى نیست. غروب روزى كه مهریه عروس داده شد در مراسمى كه «روجا» نام دارد، زنان خانواده عروس و داماد غذاى ویژه اى را با راسته گاو درست مى كنند این غذا به «چكدرمه» معروف است. این غذا را در دو دیس بزرگ مى ریزند و براى عروس و داماد مى برند تا آنها نخستین غذاى خود را در زندگى مشترك با هم بخورند.

«آنق گذارى» بخشى دیگر از عروسى تركمن هاست. «آنق» كلاهى است كه زنان ازدواج كرده تركمن بر سر مى گذارند و به این وسیله از دختران مجرد شناخته و مجزا مى شوند. «آنق گذارى» در مراسمى ویژه و توسط عروس بزرگ خانواده داماد انجام مى شود، در این مراسم علاوه بر كلاه كه سر عروس گذاشته مى شود به او یك كاسه روغن، یك كاسه آرد سفید و یك «ایگ» كه براى ریسیدن نخ است، اهدا مى شود.

تركمن ها اعتقاد دارند این روغن براى بركت، آرد براى نان آور بودن وخوش قدمى و ایگ به نیت كارى بودن عروس است.

پس از این مراحل در مراسم «الش در ماگ» عروس و داماد در میان اقوامشان حضور پیدا مى كنند و دست به دست هم داده مى شوند وعروس بزرگ خانواده براى عروس جدید شعرهایى را مى خواند و براى او آرزوى خوشبختى مى كند.

در آخرین مرحله از مراسم ازدواج كه «قیترماق» نام دارد، عروس به خانه پدر شوهر مى رود و پس از چند روز زندگى جدیدش را آغاز مى كند.

عروسهاى تركمانان در گذشته گاهى چندسال در خانه پدر شوهر مى ماندند و داماد را نمى دیدند و پس از گذشت این سالها بعد از جشن كوچكى عروس به خانه داماد مى رفت. این رسم اكنون كمرنگ شده و عروس و داماد پس از مدت كوتاهى به خانه خود مى روند.