زیست شناسی
یک شنبه 23 مرداد 1390 12:09 AM
ديباچه: رشته زيست‌شناسي داراي سه گرايش علوم‌گياهي، علوم جانوري و زيست‌دريا است. اين گرايش‌ها تنها در 17 واحد تخصصي با يکديگر تفاوت دارند.
گرايش علوم گياهي:
اين رشته يکي از شاخه‌هاي زيست‌شناسي است که صرفاً موارد مربوط به گياه را اعم از گياهان اوليه تا گياهان امروزي بررسي مي‌کند و داراي زمينه‌هاي مختلفي مانند:
گياه شناسي، فيزيولوژي گياهي، ريخت زايي و اندام زايي در گياهان، بيوشيمي و جلبک شناسي است. علوم گياهي داراي دو بخش عمده "فيزيولوژي" و "سيستماتيک" است که بخش فيزيولوژي به شناخت زندگي گياهان و اندام‌هاي مختلف يک گياه مي‌پردازد و بخش سيستماتيک نيز درباره اسامي و طبقه‌بندي گياهان مي‌باشد.گياه، اعجوبه سبزپوش طبيعت است که چون در هر گوشه و کنار به چشم مي‌خورد، عادي و پيش پاافتاده به نظر ميآيد در حالي که بيش از هر موجود زنده ديگري در روي کره زمين، اعجاب‌آور است.موجودي که در آشپزخانه ذره‌بيني خود براي همه مخلوقات زنده کره زمين غذا تهيه مي‌کند و پيشرفته‌ترين نيروگاه خورشيدي، شبکه لوله‌کشي و سيستم پمپاژ آب را در اختيار دارد و از سوي ديگر مايه زيبايي، لطافت ، نشاط و آرامش هستي است. به همين دليل شناخت و حفظ آن يک نياز است. و رشته علوم گياهي نيز براي پاسخ به همين نياز در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي معتبر جهان داير شده است.
موقعيت شغلي در ايران :
حضور کارشناسان علوم گياهي در مؤسسه‌هاي تحقيقاتي و اجرايي کشور امري ضروري است تا بتوان محيط زيست ايران را به خوبي حفظ کرد، اما به گفته اساتيد و دانشجويان علوم گياهي در حال حاضر فارغ‌التحصيلان دوره ليسانس اين گرايش موقعيت‌هاي شغلي مناسبي ندارند. چون دانش و اطلاعات آنها جنبه تخصصي ندارد و مؤسسات و مراکز تحقيقاتي و اجرايي بيشتر مايلند که نيروهاي مورد نياز خود را از ميان فارغ‌التحصيلان کارشناسي ارشد يا دکتراي اين رشته انتخاب کنند. بيشتر فارغ التحصيلان علوم گياهي در سطح کارشناسي جذب آموزش و پرورش مي‌شوند چون معلومات آنها جنبه عمومي دارد و مي‌توانند در تدريس کتب زيست‌شناسي دوره متوسطه موفق باشند، اما نمي‌توانند در مراکز تحقيقاتي که نياز به متخصص در زمينه‌هاي مختلف علوم گياهي دارد، فرصت شغلي مناسبي به دست بياورند. از سوي ديگر اگر کسي در گرايش علوم گياهي سرمايه‌گذاري کند و متأثر از محيط نشود، مي‌تواند در بخش‌هاي کشاورزي ـ زيستي، ژنتيک و بيوتکنولوژي فعاليت داشته باشد.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترک در گرايش‌هاي مختلف زيست‌شناسي :
رياضي، فيزيک، شيمي، شيمي آلي، بيوشيمي، آمار زيستي ، زيست سلولي و مولکولي ، ژنتيک ، اکولوژي ، ميکروبيولوژي ، تکامل موجودات زنده ، تالوفيت‌ها، فيزيولوژي جانوري، بافت شناسي ، جنين شناسي ، جانور شناسي، تشريح و مرفولوژي گياهي ، ريخت‌زايي و اندام زايي در گياهان ، سيستماتيک گياهي، فيزيولوژي گياهي، رشد و نمو گياهي، بيوفيزيک ، ويروس شناسي ، زيست شناسي پرتوي ، اکولوژي عملي.
دروس تخصصي گرايش علوم گياهي:
اکو فيزيولوژي گياهي ، ازدياد گياهان ، قارچ شناسي ، اکولوژي گياهي ، انتقال مواد در گياه ، متمم سيستماتيک گياهي، اصول رده‌بندي گياهان. (بسياري از درس‌هاي اين گرايش همراه با آزمايشگاه است).
گرايش علوم جانوري:
علوم جانوري به مطالعه مسائل مربوط به جانوران مي‌پردازد و داراي سه بخش اصلي جانورشناسي يا بيوسيستماتيک، فيزيولوژي جانوري اعم از انساني و حيواني و بافت‌شناسي و جنين‌شناسي جانوري است.بسياري از گرايش‌هاي زيست‌شناسي وابسته به علوم‌جانوري هستند. براي مثال يک محقق علوم‌سلولي و مولکولي تا با يک جانور و وضعيت زيستي آن آشنا نباشد، نمي‌تواند روي سلول آن کار کند. يک محقق ژنتيک نيز در آغاز بايد بيولوژي جانور را به طور کامل بداند و بعد در زمينه ژنتيک آن کار کند. به ياري بيوسيستماتيک يعني شناسايي گونه‌هاي مختلف جانوران نيز ميتوان به نقش مفيد گونه‌هاي مختلف جانوري براي کمک به طرح‌هاي اقتصادي پي برد.براي مثال امروزه استفاده از مواد شيميايي براي کنترل آفات راه درستي نيست چون اين مواد تعادل اکولوژي محيط زيست را برهم مي‌زنند در حالي که با شناخت گونه‌هاي حشرات شکارچي ميتوان بسياري از آفات مثل حشرات مضر را از بين برد. در اين ميان ميتوان به کفش‌دوزک‌ها اشاره کرد که امروزه کاربرد بسياري در اقتصاد کشاورزي آمريکا دارند يا مگس‌هاي مفيد که از شته‌ها تغذيه مي‌کنند. از طرف ديگر بيوسيستماتيک در شناخت گونه‌هاي بيماري‌زا مثل «پشه آنوفل» و معرفي آنها به دنياي پزشکي نقش مهمي دارد. همچنين ميتوان به بخش ديرين‌شناسي يا فسيل‌شناسي اشاره کرد که يکي از فوايد اين بخش، پي بردن به منابع عظيم اقتصادي مثل نفت است که از طريق مطالعه محل فسيل‌ها يا رسوبات فسيل‌ها به دست ميآيد.
موقعيت شغلي در ايران :
هرچند که تعداد قابل توجهي از فارغ‌التحصيلان علوم جانوري جذب بازار کار نمي‌شوند اما بهترين دانشجويان هميشه موفق بوده و هستند. اين دسته از دانشجويان پس از فارغ‌التحصيلي گاه براي کارهاي تحقيقاتي يا اداره آزمايشگاه‌ها جذب دانشگاه‌ها مي‌شوند يا در سازمان حفاظت از محيط زيست و سازمان‌هاي مربوط به فعاليت مي‌پردازند. چون سازمان محيط زيست براي بررسي اکوسيستم‌ها به محققان زيست‌شناسي از جمله علوم‌جانوري نياز دارد. همچنين بعضي از فارغ‌التحصيلان اين گرايش وارد دنياي پزشکي شده و در زمينه‌هاي خون‌شناسي يا انگل‌شناسي فعاليت مي‌کنند.
دروس تخصصي گرايش علوم جانوري :
زيست انگل‌ها، فيزيولوژي مقايسه‌اي، جانورشناسي، رفتارشناسي، حشره‌شناسي. (بسياري از درس‌هاي اين گرايش همراه با آزمايشگاه است).
گرايش زيست دريا:
گرايش زيست دريا به بررسي و مطالعه خواص محيط آبي، بيولوژي آبزيان و فعاليت‌هاي آبزي‌پروري مي‌پردازد؛ يعني برخلاف دو گرايش علوم جانوري و علوم گياهي که در آنها بيشتر موجودات خشک‌زي مطالعه مي‌شوند اين گرايش جانوران و گياهان آبزي را بررسي و مطالعه مي‌کند. گرايش زيست دريا علاوه بر بررسي فيزيولوژي آبزيان به مطالعه اکولوژي دريا يعني بررسي آلودگي آب درياها و تأثير آن بر محيط دريا مي‌پردازد.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغ‌التحصيلان گرايش زيست دريا مي‌توانند در مراکز پرورش ماهي و مراکز تحقيق بر روي ارزش مواد غذايي دريايي فعاليت کنند. علاوه بر کار در شيلات فارغ‌التحصيلان اين گرايش مي‌توانند در حفظ بعضي از گونه‌هاي آبزيان که در حال انقراض هستند مثل ماهي ازون‌برون يا ماهي سفيد کار کنند و مهمتر از همه اين که ما بايد به ياري کارشناسان زيست‌دريا يک اطلس دقيق در مورد گونه‌هاي آبزي موجود در آب‌هاي کشورمان تهيه کنيم.
دروس تخصصي گرايش زيست دريا:
ماهي‌شناسي، ليمنولوژي، انگل‌ها و بيماري‌هاي انگلي آبزيان، اکولوژي آبزيان، شناخت کف‌زيان، اصول و تکثير و پرورش آبزيان. (بسياري از درس‌هاي اين گرايش همراه با آزمايشگاه است).
توانايي‌هاي لازم :
دانشجوي رشته زيست‌شناسي بايد عاشق کشف حقايق پديده‌هاي طبيعي باشد و به گردش در طبيعت علاقه‌مند باشد. چون اطلاعاتي که با حضور در محيط طبيعي زندگي گياه يا جانور ميتوان به دست آورد در هيچ کتابي پيدا نخواهد شد. در ضمن دانشجو لازم است فردي منظم و مرتب بوده و بتواند مطالب را در ذهن خويش به خوبي طبقه‌بندي کند تا در زمينه سيستماتيک موفق گردد
پیامبر (ص): صبر اگر به بیقراری رسید دعا مستجاب می شود.
عزیز ما قرنهاست که چشم انتظار به ما دارد!
