جذب مخاطب با میراث نمایشی ایران مروری بر نمایش‌های اجرا شده در جشنواره آئینی سنتی فضای باز مجموعه
شنبه 15 مرداد 1390 10:51 PM
این نمایش‌ها كه از 24 تیر تا جمعه گذشته در حال اجرا بودند، به شیوه میدانی و در فضای باز اجرا می‌شدند كه این خود امری ریشه‌‌دار است. نمایش‌های سنتی ایرانی در طول تاریخ برای سرگرمی و انتقال برخی مفاهیم و القای مسائل اخلاقی اجرا می‌شده‌اند و برای همین هیچ‌گاه منتظر تماشاگر نمی‌مانده و خود به میان مردم می‌رفته‌اند.
بنابراین در جشنواره آئینی و سنتی نیز چنین هدفی پیگیری می‌شد تا مردم با اصل سنت‌ها و آئین‌ها از طریق دیدن و مشاركت در آئین آشنا شوند؛ شناختی كه خود مقدمه دوام و بقای آن خواهد بود. وقتی پدیده‌ای بر حضورش در جامعه اصرار كند، این خود دلالت بر دوام و كارایی آن است.
مجالس شبیه‌خوانی
در بخش مجالس شبیه‌خوانی جشنواره سنتی و آئینی امسال، چند نمونه از آثار متنوع كه هنوز هم از جذابیت لازم به لحاظ قصه برخوردار هستند، اجرا شدند. یكی از این آثار، شبیه «آدم و حوا» با شبیه‌گردانی محمد بخشی از قزوین بود كه در آن، قصه آشنای فریب خوردن آدم و حوا، و رانده شدن آن دو از بهشت و برادركشی قابیل و.. روایت شد. «آزمون سیاوش» با نسخه میرانجم اراكی و با شبیه‌گردانی مهدی دریایی و محمدعلی سیفی از اراك به زندگی سیاوش پسر كیكاوس می‌پرداخت. «امامزاده هارون» از تفرش با شبیه‌گردانی حمیدرضا صابر اجرا شد كه در آن به روایت زندگی 3 برادر امام رضا(ع) پرداخته شد. «جرجیس پیغمبر» كاری از احمد عزیزی از تهران بود كه در آن زندگی این پیامبر خدا كه در قسطنطنیه زندگی می‌كرده، روایت شد.
«جنگ حنیفه با عفریته»، شبیهی درباره محمد حنیفه بود كه با لشكری از عفریته‌ها می‌جنگد. این داستان با مسلمان شدن دختری از دیوان ادامه می‌یابد، اما دیوی كه قبلا عاشق دختر بوده، با حربه‌ای آن دختر را به چاه می‌اندازد و ... این شبیه ، كار عنایت‌الله قاسمی از تهران بود كه از بسیاری جهات بسیار مورد توجه تماشاگران قرار گرفت.
باید در آشنا شدن كودكان با نمایش‌های آئینی و سنتی كوشید و حتی از آنان خواست كه در این زمینه، تولیدات خلاقه و هنری خود را ارائه كنند. این آشنایی و آموختن، زمینه ماندگاری، دوام و بقای سنت‌های ایرانی را ممكن می‌سازد
كودكان باید از همان سن پایین با میراث فرهنگی خود آشنا شوند. این خود بهترین طریق هویت‌یابی هر آدمی است. باید در آشنا شدن كودكان با نمایش‌های آئینی و سنتی كوشید و حتی از آنان خواست كه در این زمینه، تولیدات خلاقه و هنری خود را ارائه كنند. البته این خود مرهون آموزش دیدن از استادان و مربیان كارآزموده است. این آشنایی و آموختن ناخواسته زمینه ماندگاری، دوام و بقای سنت‌های ایرانی را ممكن می‌كند. نقالی یكی از راه‌های آموختن شیوه بیان درست و رساست كه در زمینه صراحت بیان و سخنوری نیز بر كودكان تاثیر مثبت می‌‌دارد. در بخش پاتوق كودكان جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی، برنامه‌ای اختصاص به نقالی كودكان پیدا كرده بود. در این برنامه نقل گرد آفرید (دانیال نوری مقدم از تهران)، نخستین رزم رستم و اسفندیار (كیانا حیدری از نظرآباد)، هفت‌خوان رستم (آرین شریعتی از تهران)، رستم و اسفندیار (شكیبا ابواخیریان از تهران)، رستم و اكوان دیو (سیاوش صالح‌پور از تهران) و رستم و اشكبوس (محمد مهدی میرزاعلی) اجرا شد. موفقیت این برنامه نشان داد كه بهتر است در ترویج این هنر ملی و موثر به تمامی كودكان ایرانی از طریق ارائه برنامه‌های درسی در مدارس كوشید.
در پاتوق كودكان، برنامه خیمه شب‌بازی كودك نوشته و اجرای مونا سربندی در معرض دید عموم و بویژه كودكان قرار گرفت كه در آن مریم افراز بازی دهنده بود، همایون بهمنی در نقش مرشد و نوازنده ضرب ظاهر شد و نوازندگی كمانچه را دامون قاسمی به عهده داشت. همچنین مجالس شبیه‌خوانی كودك شامل مجلس «حربن‌یزید ریاحی» و «مجلس سلیمان نبی» با شبیه‌گردانی احمد عزیزی به صحنه آمد. همچنین غرفه‌های شهرفرنگ (علی ابوالخیریان)، سفال (كاملیا نوحی)، نقاشی (الهام زمانی)، صورتگری (سمیرا انصاری‌خواه)، بازی‌های محلی (حامد زارعان)، عروسك‌های آئینی و محلی (اكرم اصغری)، طراحی و ساخت تن‌پوش (بنفشه بدیعی و سلما محسنی اردهال) و طراحی لباس (افسانه زمانی) برای رضایت خاطر كودكان و خانوده‌ها و آشنایی آنان با نمایش‌های سنتی برقرار شده بود.
بازی‌های نمایشی
در تمام شهرها و روستاهای ایران هنوز هم بازی‌ها و آئین‌های نمایشی، جلوه كاربردی خود را حفظ كرده‌اند. البته این سنت‌های نمایشی باید هر چه زودتر با كمك گرفتن از تكنولوژی موجود ثبت و ضبط شوند، چرا كه در دنیای سرعت و هجمه فرهنگی، هر آن احتمال از بین رفتن این سنت‌ها و جلوه‌های نمایشی وجود دارد. باید فرهنگ شفاهی و نمایشی ما به بهترین نحو نگهداری شود چرا كه همین سنت‌ها در آینده حضور پررنگ خود را برای ثبات بخشیدن به انسان ایرانی اثبات خواهند كرد. مطمئنا برگزاری جشنواره هم برای پر كردن آمار و ارقام نیست و این خود بهانه‌ای است برای یادآوری این نكته اساسی كه باید هر چه بیشتر در ترویج و نگهداری این سنت‌ها اقدام موثر و ملی انجام شود. باید عزممان را جزم كنیم تا روسفید و سرافراز بیرون بیاییم. با یك مرور سردستی بر آئین‌ها و نمایش‌های سنتی اجرا شده در جشنواره امسال، باید تاكید كرد با وجود رسانه‌های دیداری و شنیداری فراگیر در این زمانه، این میراث فرهنگی گهربار هنوز توانایی جذب مخاطب را دارد و چه بهتر است از قالب یك جشنواره دوسالانه بیرون آمده و مورد حمایت بیشتر قرار بگیرد.
اللّهمّ عرّفنی نفسک فانّک إن لم تعرّفنی نفسک لم أعرف رسولک اللّهمّ عرّفنی رسولک فانّک ان لم تعرّفنی رسولک لم اعرف حجّتک
حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح / ور نه طوفان حوادث ببرد بنیادت
