معرفی کتاب از وبلاگ باشگاه کتاب

یکی از آرزوهای قدیمی من این بوده که در یک فرصت مناسب تمامی آثار کلاسیک و شاخص ادبیات داستانی روسیه رو مطالعه کنم. از آناکارنینا و جنگ و صلح تولستوی گرفته تا ابله و جنایت و مکافات داستایوسکی و آثار چخوف و گوگول و ناباکوف. در این لیست بلند بالا، "مرشد و مارگریتا"ی بولگاکف جایی نداشت. حقیقتش را بخواهید تا به سال گذشته اسم این کتاب و نویسنده اش را هم نشنیده بودم. هدیه تولد دوست خوبم جواد بود که خواندن این کتاب رو پیش از خیلی آثار مطرح تر و شناخته شده تر میسر کرد.

" مرشد و مارگریتا ساختی به غایت بدیع دارد. رمان از سه داستان مختلف تشکیل شده که گاه به گاه در هم تنیده می شود و بالاخره در پایان کتاب، به وحدتی ارگانیک می رسد. شرح وقایع سفر شیطان به مسکو، سرنوشت پونتیوس پیلاطس و تصلیب مسیح و داستان عشق مرشد و مارگریتا اجزاء سه گانه رمان هستند. این داستانها در دو زمان تاریخی مختلف رخ می دهد: یکی زمان عیسی مسیح در اورشلبم و دیگری زمان حکومت استالین در مسکو. وقایع زمان اورشلیم از صبح چهارشنبه هفته عید فصح آغاز می شود و تا غروب شنبه ادامه دارد. وقایع اصلی داستان های مسکو نیز حدود هفتاد ساعت، یعنی از بعد از ظهر چهارشنبه تا صبح یکشنبه را در بر می گیرد. این توازی زمانی قاعدتا بیانگر توازی سرنوشت هایی است که در این دو زمان تاریخی مختلف رقم خورده است. بولگاکف با تمهیدات دیگری نیز این توازی و تکرار را به ما نشان می دهد. مسائل و خصائل بسیاری از شخصیت های سه داستان شبیه هم هستند. به تدریج خواننده در می یابد که آنچه در فصل های مربوط به پیلاطس خوانده در حقیقت بخش هایی از همان رمان مرشد بوده است و بالاخره توصیف نویسنده از دو شهر مسکو و اورشلیم و طوفانی که در پایان ماجراهای این دو شهر رخ می دهد نیز همخوانی و شباهت کامل دارد. انگار دو شهر یکی شده اند: یکی مسلخ مسیح است و دیگری مذبح مرشد و یا به تعبیری خود بولگاکف."

بولگاگف 12 سال پایانی عمرش را صرف نگارش این کتاب کرد. دو سال پس از آغاز نوشتن، به دلیل فشار های روانی و اجتماعی مانند مرشد، نسخه اول مرشد و مارگریتا را آتش زد و چندی بعد نگارش مجدد آن را شروع کرد. پس از درگذشت او، تا ربع قرن بعد که کتاب اجازه انتشار گرفت، کسی جز همسر و چند دوست نزدیک از وجود این رمان خبر نداشت. تیراژ سیصد هزار نسخه ای چاپ اول این کتاب به سرعت به فروش رفت و هر نسخه آن نزدیک به صد برابر قیمت خرید و فروش شد. فقط به زبان انگلیسی بیش از صد کتاب و مقاله درباره این رمان شگفت انگیز نوشته شده است.

ترجمه عباس میلانی ترجمه نسبتا خوبی است که البته تنها برگردان این کتاب به فارسی به شمار می رود.