پاسخ به:مطالب علمی - پزشکی
سه شنبه 30 فروردین 1390 6:59 PM
ریشه کنی مالاریا در ایران، طی دهه آینده
رییس مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران گفت: پیش بینی می کنیم، بیماری مالاریا در کشور در کمتر از ۱۰سال آینده حذف شود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، دکتر محمد مهدی گویا افزود: حذف بیماری مالاریا بر اساس برنامه ای ده ساله که در شورای عالی سلامت به تصویب رسیده و از ابتدای امسال به اجرا در آمده است، صورت می گیرد.
وی اضافه کرد: مقایسه شمار موارد ابتلا به مالاریا در ایران که از ۱۸هزار مورد در سال های ۸۶ و ۸۷ ، به ۶۰۰۰ مورد در پارسال رسیده است ؛ حکایت از کنترل این بیماری در کشور دارد.
رییس مرکز مدیریت بیماری ها وزارت بهداشت گفت: جمهوری اسلامی ایران جزو کشورهایی است که اکنون موفق شده است ، مالاریا را مهار کند و امیدورایم به حذف آن نیز نایل شویم.
اداره کل پیشگیری و مبارزه با بیماریهای کشور ایران در مقاله ای در سال ۱۳۷۸ به بررسی وضعیت بیماری مالاریا در ایران پرداخته است که در زیر می خوانید :
بیماری مالاریا یکی از مشکلات عمده‌بهداشتی جهان و از موانع مهم توسعه‌اقتصادی اجتماعی بوده و خسارتهای‌جبران‌ناپذیر اقتصادی و انسانی برجوامع تحمیل می‌کند. تقریبا نیمی ازجمعیت جهان در بیش از یکصد کشوردر معرض این بیماری بوده و سالیانه‌حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون نفر مبتلا وحدود ۲ تا ۳ میلیون نفر تلفات دارد که‌بیشتر در قاره آفریقا و جنوب صحرااتفاق می‌افتد.
مالاریا در آفریقا از هر۲۰ کودک جان یکی را قبل از رسیدن‌به پنج سالگی می‌گیرد و یا با ایجاد کم‌خونی در کودکان و خانم‌های حامله‌استعداد آنها را در ابتلا به سایر بیماریهاافزایش می‌دهد. در ایران نیز مالاریاجزو شایع‌ترین بیماریهای بومی کشوربوده که بعد از ۴ دهه مبارزه پیگیر و بازحمات طاقت فرسای همکاران‌بهداشتی اکنون بجز در جنوب شرقی‌کشور که هنوز یکی از مشکلات‌بهداشتی آنجا را تشکیل می‌دهد درسایر مناطق به مرحله پاک رسیده‌است; حفظ وضع موجود و بهبود آن درمنطقه جنوب شرقی هوشیاری و تلاش‌همه همکاران بهداشتی و هماهنگی وهمکاری سایر بخشهای کشور راطلب می‌کند.
در این گزارش نکات زیر قابل‌ذکر است:
تعداد موارد بیماری از ۳۲۶۱۹مورد در سال ۱۳۷۷ به ۲۲۹۱۲ مورددر سال ۱۳۷۸ تقلیل یافته است که‌کاهشی در حدود ۲۹ درصد را نشان‌می‌دهد.
میزان بروز سالیانه بیماری (API)در سال ۷۸ نسبت به سال قبل ۱۶ دریکصد هزار نفر کاهش داشته است که‌بیانگر موفقیت برنامه اجرایی در کشورمی‌باشد.
در سال ۷۸ بیشترین موارد مالاریایعنی ۱۰۹۱۸ مورد در استان سیستان‌و بلوچستان کشف شده و دانشگاه‌زنجان و دانشکده‌های سبزوار و گناباددارای کمترین موارد یا صفر بوده‌اند.
عمده موارد انتقال در سال گذشته‌در استانهای سیستان و بلوچستان -هرمزگان و کرمان در جنوب شرقی واستانهای گیلان (شهرستان آستارا)،استان اردبیل (شهرستان پارس آبادمغان)، استان آذربایجان شرقی(شهرستان کلیبر) و استان آذربایجان‌غربی (شهرستان ماکو) در شمال کشوربوده است.
در استانهای شمالی از سال۱۳۷۴ به بعد و پس از جدایی کشورآذربایجان از اتحاد جماهیر شوروی‌سابق انتقال صورت گرفته، اگر چه این‌استانها در سالهای قبل از سال یاد شده‌در مرحله نگهداری و پاک بوده و مواردانتقال نداشته است. تعداد مواردبیماری در این استانها در سال ۱۳۷۸ ،۴۳۱ مورد بود که نسبت به سال ۷۷ که۶۴۴ مورد وجود داشته ۳۲ درصدکاهش را نشان می‌دهد.
در بقیه نقاط کشور انتقال محلی‌چندانی وجود نداشته یا به عبارتی‌موارد کشف شده عمدتا از نوع وارده‌بوده که از طریق کشورهای همسایه درشرق کشور وارد شده‌اند(افغانستان‌بطور عمده).
درصد انگل فالسیپارم نسبت به‌سالهای گذشته کاهش چشمگیری رانشان می‌دهد و میزان آن در ده سال‌گذشته به یک سوم رسیده است (از ۳۴درصد در سال ۶۸ به ۱۴ درصد درسال ۷۸) که این مسأله باعث امیدواری‌است، چرا که با این حساب تعداد مواردمرگ و میر ناشی از مالاریا در سال نیزکاهش می‌یابد.
همانطور که قبلا اشاره شد تعدادموارد مالاریا و میزان بروز آن در سال۷۸ نسبت به گذشته کاهش نسبتا خوبی‌داشته است و این در صورتی اتفاق‌افتاده است که درصد لام تهیه شده‌تقریبا همانند سالهای گذشته بوده‌است; در حقیقت میزانهای لام خون‌تهیه شده به جمعیت (ABER) و لام‌مثبت به کل لام‌های تهیه شده (SPR)تغییر چندانی نداشته در حالی که میزان‌لام خون مثبت در هزار نفر جمعیت(API) کاهش داشته است.(*)
تقسیم بندی موارد مثبت از نظرجنسی به نحوی بوده است که ۶۶درصد آنان را مردان و ۳۴ درصد بقیه‌را زنان تشکیل می‌داده‌اند.
موارد مثبت مالاریا از نظرتقسیم‌بندی اپیدمیولوژیک* به گونه‌ای‌است که ۶۸ درصد موارد انتقال محلی،۲۹ درصد موارد وارده، ۲/۴ درصدموارد انتقال از وارده و ۰/۹ درصدموارد عود می‌باشند.
اگر چه میزان موارد وارده خود درصدبالایی را در مجموع تشکیل می‌دهندلکن در نقاطی از کشور که بیماری درمرحله نگهداری یا پاک می‌باشد این‌رقم به بیش از ۸۵ درصد می‌رسد که‌نکته قابل توجهی است.
از نظر گروه سنی نزدیک به ۱۰درصد موارد در گروه سنی صفر تا ۴سال و ۴۰ درصد موارد در گروه سنی ۵تا ۱۴ سال بوده و ۵۰ درصد بقیه نیزبالای ۱۵ سال سن داشته‌اند.
فعالیتها و اقداماتی که جهت‌پیشگیری و مهار بیماری درکشور به کار برده شده است:
۱- تحت پوشش قرار دادن تمامی‌جمعیت از نظر مراقبت یعنی بیماریابی‌و کشف موارد مثبت ازطریق تهیه لام‌خون و آزمایش بموقع آن.
۲- درمان موارد مثبت پیدا شده بطورکامل و در اسرع زمان ممکن
۳- مبارزه با لارو از طریق:
مبارزه شیمیایی (استفاده از سموم ومواد شیمیایی).
مبارزه بیولوژیک (توزیع ماهی‌کامبوزیا).
مبارزه مکانیکی (جاری ساختن آبهای‌راکد و از بین بردن لانه‌های لاروی).
۴- از بین بردن ناقلین بالغ از طریق‌استفاده از حشره کشهای ابقایی‌بصورت عملیات سمپاشی اماکن داخلی‌و پناهگاههای خارجی.
۵- آموزش مردم از نظر رعایت‌حفاظتهای فردی نظیر:
– استفاده از دور کننده‌ها
– به کاربردن توری جلوی پنجره‌ها
– استفاده از پشه بند آغشته به سم
مشکلات و موانع موجود در امرپیشگیری و کنترل بیماری مالاریادر کشور:
همسایگی با کشورهایی که از نظربهداشتی به دلایل مختلف دچار آسیب‌شده‌اند یا فاقد امکانات بهداشتی‌درمانی هستند مثل افغانستان، عراق وآذربایجان شوروی سابق.
تردد مرتب و خارج از تصور ازمرزهای شرقی و شمالی و وجودمهاجرین و اتباع بیگانه که اغلب بدون‌مجوز وارد می‌شوند و فاقد روادیدقانونی اقامت در کشور می‌باشند. این‌مسأله یکی از عمده‌ترین مشکلات‌موجود بر سر راه مهار بیماری است.
عدم تحقق شاخصهای اقتصادی -اجتماعی – فرهنگی توسعه که‌می‌توانند بطور مستقیم و غیر مستقیم‌در کاهش موارد بیماری و مهار آن‌مؤثر باشند. این مسأله در استانهای‌جنوبی و جنوب شرقی که کانون عمده‌آلودگی بیماری مالاریا می‌باشند بیشتراز سایر نقاط قابل مشاهده است.
کامل نبودن نظام شبکه بهداشت‌درمان در استانهای محروم بویژه درروستاها که برنامه مراقبت بیماری‌بناچار بصورت ادغام نیافته انجام‌می‌شود و هزینه بیشتری در برخواهدداشت.
کافی نبودن همکاریهای بین بخشی‌از طریق بخشهای مختلف توسعه که‌می‌توانند مستقیم یا غیرمستقیم درمهار بیماری نقش داشته باشند.
عدم تخصیص منابع کافی جهت‌اجرای فعالیتها و برنامه‌ها. این مسأله‌در اعتبارات سرمایه‌ای بیشتر دیده‌می‌شود. بطوری که وسایل مورداستفاده مثل اتومبیل و ابزار یدکی آن ولوازم آرایشگاهی و غیره مستعمل ومستهلک و کم کم از دور خارج‌می‌شوند.
ریزش شدید نیروی انسانی بدلیل‌بازنشسته شدن آنان و عدم جایگزینی‌لازم.
کمرنگ شدن انگیزه‌های نیروی کاربه دلایل عدیده از جمله مکفی نبودن‌حقوق آنان و عدم تعادل بین درآمد وهزینه‌ها.
در پایان این نکته قابل ذکر است که‌علی رغم وجود موانع و مشکلات یادشده بدلیل تلاشهای شبانه روزی‌همکاران زحمتکش و صدیق بخش‌بهداشت و علاقه و وابستگی‌های‌حرفه‌ای که در بین آنان وجود دارد.
خوشبختانه موارد بیماری در سالهای‌اخیر سیر نزولی داشته و برابر اهداف‌تعیین شده بیماری تحت کنترل‌می‌باشد. به امید موفقیتهای بیش ازپیش. ان شاءا…
پاورقی
(*) نسبت لام خون آزمایش شده به جمعیت Anualسs Blood Examination Rate (ABER)
نسبت لام مثبت به کل لام تهیه شده Slide Positive Rate (SPR)
نسبت لام خون مثبت در هزار نفر جمعیت Anualسs Parasite Incidence (API)
(*) اپیدمیولوژیک: علم شناخت توزیع عوامل تعیین بیماریها و آسیبها در جامعه بشری
امام على علیه السلام : در شگفتم از کسی که می بیند هر روز از جان و عمر او کاسته می شود، امّا برای مرگ آماده نمی شود.
