مملکت دل

مملکت دل

بدان که ذکر الهی، دل را از تشویش نفس و وسوسه شیطان برهاند و هر کدورت و حجاب که از تصرّف این دو به هم رسیده باشد، در هم سوزاند و عنان دل را از جانب مشتهیات و مستَلَذّاتِ نفسانی بگرداند و چون کدورت و ظلمات حُجُب از دل زایل گردد، نور ذکر بر جوهر دل بتابد و گلخن سینه را گلشن نماید و زنگار قساوت را از روی آیینه دل برخیزاند و لین و رقّت در دل پدید آورد و وَجَل و خوف در دل برانگیزاند.

و چون ذاکر بر ذکر مداومت نماید، سلطان ذکر بر مملکت دل مستولی شود و ماسوای حق را از اقلیم دل، اخراج کند؛ سر بر جیب مراقبه حق فرو برد و از هر چه جز او است، وحشت گیرد و شرف مرتبه اطمینان او را حاصل آید و چون محبّت غیر حق در دل یابد، بداند که بیماری دل هنوز باقی است، پس به مصقل ذکر، ازاله آن کند تا عرشِ دل، چون فلک اطلس از نقش غیر، ساده شود و این کلمات در حقّ او صادق آید:

* * *

در این وقت، سلطان عشق، رایت سلطنت برافراشته، ملک دل را مسخّر گرداند و نفس سرکش را ریسمان طلب بر گردن بسته، به سیاستگاه دل آرد و از درخت اخلاص آویخته، به تیغ ذکر، سر هوی و خواهش را بردارد و از سرّاق شیاطین که همکاران نفس بودند، چون آن سیاست ببینند، شهر جسد را خالی نموده، از ولایت تن، رخت بیرون کشند و سلطان عشق، جمله، اوباش صفات ذمیمه را از بدی و بی باکی توبه فرماید و خلعت بندگی در ایشان پوشاند و سرهنگی درگاه دل، بدیشان ارزانی دارد و شهر دل را به زیور لئالی و جواهر یقین و اخلاص و توکّل و صدق و کرم و مروّت و فتوّت و جود و سخاوت و حیا و شجاعت و فراست و انواع صفات حمیده و خصال پسندیده مزیّن گرداند تا خلوت سراییِ معشوق حقیقی را شاید؛ پس حضرت الوهیّت در آیینه دل، جمال نماید و زبان حال بدین مقال مترنّم گردد:

آن ماه به صحرا شد غارتگر دل ها شدجان عاشق و رسوا شد تا باد چنین باد

در وقت سحر آن ماه، آمد به در از درگاههر گوشه تماشا شد تا باد چنین باد

سرخوش به درآمد مست، پیمانه می در دستدل ها همه یغما شد تا باد چنین باد

کفرش همه ایمان شد، دردش همه درمان شدعشق آمد و بالا شد تا باد چنین باد

بهترین اعمال

و هم در کتاب کافی حضرت فرمودند: شیعه ما جماعتی اند که چون خلوت کنند با پروردگار خود، ذکر او بسیار گویند.

و نیز در کتاب کافی حضرت صادق علیه السلام فرمودند: کسی که ذکر خدا می کند در میان غافلان، مثل کسی است که مقاتله می کند در میان هاربان؛ یعنی جماعتی که می گریزند از جهاد.

در کتاب مکارم الاخلاق روایت است از حضرت رسالت صلی الله علیه و آله که فرمودند: مثل خانه ای که در آن ذکر خدا می گویند و خانه ای که در آن ذکر نمی گویند، مثل زنده است و مرده.

نیز در کتاب کافی مردی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله سئوال کرد: به کدام قیمت، اسلام و شرایع آن را خریداری نمایم؟ فرمود که باید دایم زبانت تر و تازه باشد به ذکر الهی.

و بهترین اذکار، «لااِلهَ اِلاّ اللّه » است و کلام حضرت امام محمّد باقر علیه السلام چنان که در «کافی» مذکور است که فرمودند: «ما مِنْ شَی ءٍ اَعظَمُ ثَوابا مِن شهادَةِ اَنْ لااِلهَ اِلاّ اللّه » «هیچ چیزی ثوابش بالاتر از گفتن لااله الااللّه نیست» صدق این دعوی گواه است.

و در کتاب کافی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: نیست هیچ بنده مسلمانی که بگوید لااِلهَ اِلاّ اللّه ، مگر آنکه صعود کند آن کلمه و بشکافد هر سقف و حجابی که یا بد و نگذرد به هیچ گناهی از گناهان؛ مگر آنکه باطل گرداند آن را و برود تا منتهی شود به مثلش از حسنات، پس بایستد.

اجتماع دعا و ذکر

بدان که اجتماع در دعا و ذکر، فضیلت دارد و خدای متعال حلقه ها و مجلس های ذکر را دوست می دارد؛ چنانکه در کتاب «کافی» از حضرت صادق علیه السلام منقول است که نباشند گروهی که برسند به چهل نفر و بخوانند پروردگار خود را از برای مطلبی مگر آنکه خدای متعال مستجاب گرداند دعای ایشان را و اگر چهل نباشند، چهار باشند و بخوانند پروردگار خود را ده مرتبه، مستجاب گرداند خدای تعالی دعای ایشان را و اگر چهار نباشند و یک نفر باشد و بخواند پروردگار خود را چهل مرتبه، مستجاب گرداند خدای متعال، دعای او را.

و هم در کتاب کافی، از آن حضرت منقول است که فرمود: پدرم حضرت امام محمد باقر علیه السلام هرگاه اندوهگین می کرد او را چیزی، جمع می کرد زنان و طفلان را؛ پس دعا می کرد و ایشان آمین می گفتند.

و در کتاب مکارم الاخلاق مروی است که سیّد کاینات صلی الله علیه و آله که ننشینند جماعتی و ذکر خدا گویند مگر آنکه ملایکه بر دور ایشان در آیند و فرا گیرد ایشان را رحمت الهی و نازل شود بر ایشان آرام و آسایش و یاد کند ایشان را خدای تعالی در نزد مقرّبان خود.