حافظه ماهی‌ها چقدر است؟

آریا: ماهی‌ها سرشار از هوش اجتماعی هستند، از استراتژی‌های ماکیاولی برای تنبیه، رام کردن و آشتی استفاده می‌کنند و برای تفتیش شکارچیان و پیدا کردن غذا با هم همکاری می‌کنند.

ماهی‌ها برخلاف تصور عمومی قدرت یادگیری و حافظه‌ای قوی دارند به طوری که بسرعت یاد می‌گیرند و می‌توانند رویداد‌ها را به مدت چند ماه به یاد داشته باشند.

آزمایش‌های انجام شده بر روی ماهی‌ها دراکواریومی در دانشگاه اکسفورد نشان داد ماهی‌ها برخلاف مغز کوچکشان از قابلیت‌های‌شناختی برخوردارند که به مراتب از قابلیت‌های‌شناختی برخی پستانداران کوچک بر‌تر است این درحالی است که پیش از این ماهی‌ها در مقایسه با جانواران بزرگتری از قبیل گربه‌ها و موش‌ها موجوداتی کند ذهن قلمداد می‌شوند.

آزمایش‌ها ثابت کرد توانایی ماهی‌ها صرفا در اجتناب از برخورد با اشیا محدود نمی‌شود این موجودات در واقع نقشه کاملی از محیط پیرامون خود را در مغزشان ترسیم می‌کنند و موانع موجود در آن محدوده به مدت چند ساعت در حافظه آن‌ها باقی می‌ماند.

ماهی‌ها با استفاده از همین نقشه ذهنی می‌توانند تغییراتی که در اطراف آن‌ها روی می‌دهد تشخیص دهند، قابلیتی که موجوداتی مانند موش فاقد آنند.

تعدادى از ماهى‌هاى طلایى هنگامى که کسى داخل اتاق شروع به حرکت مى کند به سمت شیشه آکواریوم حرکت مى‌کنند، این ماهى‌ها این درک را یافته‌اند که حرکت انسان مى تواند به معناى غذا یا حداقل چیزى براى آن‌ها باشد و به عبارت دیگر مى توان گفت که از نظر ماهى هاى طلایى حضور انسان در اتاق مساوى با غذا است که این رفتار «یادگیرى شرکت پذیر» (associative learning) نامیده مى شود و در واقع ماهى حضور انسان را با غذا مرتبط مى داند.

ماهى‌ها همچنین داراى «یادگیرى اجتماعى» هستند، بدین معنا که آن‌ها با مشاهده ماهى هاى دیگر چیزى را یاد مى گیرند و ماهى‌ها در یادگیرى اجتماعى بسیار عالى عمل مى کنند زیرا چندین گونه از ماهى‌ها بسیار اجتماعى هستند و براى ماهى‌ها بقا اهمیت زیادى دارد و به همین دلیل مدت زمان زیادى را صرف توجه و دقت در کارهایى مى کنند که همنوعانشان در حال انجام آن‌ها هستند.

تعدادى از ماهى‌ها مى توانند موسیقى یاد بگیرند به این معنی که یادگیرى موسیقى براى آن‌ها بسیار حائز اهمیت است چرا که باید بتوانند صداهاى مختلفى که در محیط زیستشان به گوش مى رسد را از یکدیگر تشخیص دهند؛ «آوا چیس» از انستیتوى «رولان» براى مدتى با کمک اسپیکرهاى نصب شده درون آکواریوم براى ماهى‌ها موسیقى جاز پخش کرده و پس از پخش موسیقى به آن‌ها غذا مى داد و پس از مدتى که ماهى‌ها به این وضعیت عادت کردند، «چیس» نوع موسیقى را عوض کرده و در ادامه مشاهده کرد که ماهى‌ها از آمدن به وسط آکواریوم اجتناب مى کنند.

تعدادى از افراد معتقدند ماهى هاى طلایى که آن‌ها را در آکواریوم خانه خود نگهدارى مى کنند قیافه آن‌ها را مى شناسند چرا که با نزدیک شدنشان به آکواریوم ماهى‌ها به شیشه آکواریوم نزدیک مى شوند اما با مشاهده یک فرد غریبه فرار کرده و براى مدت یک ساعت یا بیشتر در گوشه اى از آکواریوم مخفى مى شوند و عده اى نیز ادعا مى کنند ماهى هاى طلایى آن‌ها پس از آنکه در یک ساعت بخصوص به آن‌ها غذا داده‌اند زمان غذاى خود را به خاطر سپرده و سر‌‌ همان ساعت در وسط آکواریوم دیده مى شوند که این مسئله بسیار هیجان انگیز و احساس برانگیز است چرا که مى بینیم هیچ چیز را نمى توان مثل غذا یافت که آن‌ها از نظر ژنتیکى براى خوردن آن برنامه ریزى شده باشند.

باور عمومی مبنی بر اینکه ماهی‌ها فقط سه ثانیه موضوعات را به خاطر می‌سپارند، یک افسانه و اشتباه است زیرا ماهی‌ها به رغم مغز‌های کوچکی که دارند، کاملا آگاه هستند و می‌توانند خاطرات را تا چندین ماه به یاد بسپارند و در ذهن نگهدارند، ماهی‌ها همچنین از حافظه برای اصلاح رفتار خود استفاده می‌کنند.

برای مثال ماهی‌های موسوم به «ماهی شوینده» در آب سنگ‌ها که انگل‌ها را از روی ماهی‌های دیگر پاک می‌کنند، اگر احساس کنند که زیر نگاه دیگر همنوعانشان هستند، سعی می‌کنند بهترین رفتار را داشته باشند.

حافظه ماهی‌ها برای ماه‌ها می‌تواند پدیده‌های مختلف را به یاد آورد و از تجربیات تلخ پرهیز کند، ماهی‌ها می‌توانند نوع و گونه شکارچی‌ها را برای چندین ماه به یاد آورند، می‌توانند پس از یک بار رهایی از دام یک شکارچی از مقابله مجدد با آن خودداری کنند و برای یک سال از به دام ماهیگیران افتادن پرهیز کنند.