بخش گیاهان

اگرچه ايران از جمله كشورهايي است كه روز درختكاري را به عنوان يك روز ملي در تقويم رسمي كشور به ثبت رسانده است اما اين حركت جهاني مي‌كوشد تا حساسيت ملت‌ها و دولت‌ها را از توجه به درختكاري از يك روز ملي فراتر برده و به بهانه‌هاي مختلف اين مراسم را گرامي بدارد.

امروز معضلات زيست محيطي نظير تغييرات اقليمي هر روز بيش از پيش بروز مي‌يابند و به دنبال آن توجه به درختان و مناطق شهري نيز افزايش پيدا مي‌كند.

اين در حالي است كه ويژگي‌هاي مهندسي شهري، ساختار بيولوژيكي را نابود مي‌كند و با خارج كردن هوا از خاك و هدايت آب‌هاي جاري به بيرون شهر و جايگزين كردن فضاي سبز با ساختمان‌هاي بتوني به اين تخريب شدت مي‌بخشد. در طرح‌ريزي شهر بيش از آن كه طبيعت به شهرها آورده شود، از ساختار آن حذف مي‌شود و به اين ترتيب بدون وجود درختان، هواي شهر خشك و گرم‌تر شده و باعث تشديد آلودگي هوا، شدت يافتن بادها و افزايش صدمات و گرد و غبار‌ها مي‌شود.

فضاي سبز شهرها ريه‌هاي تنفسي شهرنشينان به شمار مي‌آيند، به همين دليل فقدان آن به معناي نبود سلامت و تندرستي در شهرها محسوب مي‌شود.

از سوي ديگر گذران اوقات فراغت براي كسب تعادل روحي امري واجب است كه نبود آن حتي روي توانايي‌هاي كاري افراد نيز تاثير مي‌گذارد. اوقات فراغت و گذران آن يعني استراحت، رفع خستگي، رشد و شكوفايي شخصيت و تفريح كه اگر از برنامه زندگي حذف شود، كسالت، فرسودگي و كوتاهي عمر را براي شهرنشينان به بار مي‌آورد. بوستان‌هاي شهري و فضاي سبز حومه از جمله منابع گذران اوقات فراغت براي بسياري از شهرنشينان است.

فضاي سبز جدا از ارزش‌هاي تفرجگاهي، اثرات زيست محيطي مهمي نيز دارد و از طريق كاشت درختان بسادگي مي‌توان يكنواختي خسته‌كننده برخي چشم‌اندازها را اصلاح يا چشم‌اندازهاي نازيبا را از معرض ديد خارج كرد.

براي كاهش آلودگي‌هاي گازي هوا، كاهش سرعت باد و در نتيجه جلوگيري از انتشار آلودگي مي‌توان از اشكال مختلف گياهان استفاده كرد. درختان از راه‌هاي مختلف به پالايش هوا كمك مي‌كنند و حتي از طريق رقيق كردن، يعني مخلوط كردن هواي تازه و پاك با هواي آلوده، ميزان آلودگي را قابل تحمل مي‌كنند. گياهان از طريق تبخير به تلطيف و پالايش هوا از برخي آلاينده‌ها كمك مي‌كنند. همچنين گياهان با ايجاد رايحه مي‌توانند مستقيما بخارات بد بوي هوا را خنثي كنند.

براساس گزارش برنامه محيط زيست سازمان ملل پروژه براي زمين بكاريم نام يك برنامه بين‌المللي است كه مردم را در حركتي خود جوش و غيردولتي و با هدفي عام المنفعه تشويق مي‌كند تا به منظور ارتقاي كيفيت زندگي انسان و حفاظت از گونه‌هاي درختان و محيط زيست و از همه مهم‌تر حفاظت از منابع طبيعي زمين براي نسل‌هاي آينده درخت بكارند.

برنامه محيط زيست سازمان ملل در گزارش خود تصريح مي‌كند، از آنجا كه درختان نقشي مهم و انكارناپذير در پايه و اساس تنوع زيستي ايفا كرده و بنيان شبكه‌هاي زيستي، سيستم‌هاي غذا، سلامت و سوخت از درختان نشات مي‌گيرد لذا كاشت ميلياردها اصله درخت توسط اين طرح جهاني خواهد توانست به حفظ تنوع زيستي موجود در زيست كره كمك كند.

تشويق مردم، جوامع محلي، دولت‌ها، بنگاه‌هاي اقتصادي و صنايع در حمايت از اين طرح جهاني منجر به كاشت 4‌/‌7 ميليارد درخت در انتهاي سال 2009 ميلادي در 170 كشور شد؛ اين در حالي است كه هدف اين طرح در انتهاي اين سال كاشت تنها 7 ميليارد درخت بود.

همزماني اين طرح در سال آخر خود با سال 2010 كه از سوي سازمان ملل متحد سال جهاني تنوع زيستي نام گرفته است، كشورهاي مختلف را بر آن داشت تا با عزمي جدي اين طرح را دنبال كنند.

پيش‌بيني اين طرح، كاشت 12 ميليارد اصله درخت در انتهاي سال 2010 ميلادي است.

طبق آمار دبيرخانه اين طرح تا 7 شهريور 1389، سهم ايران از اين حركت جهاني بسيار اندك بوده و با توجه به آمار تعداد درختان كاشته شده در قالب اين پروژه در ايران نسبت به كشورهاي ديگر اين طرح، تصميم گرفته شد تا با هماهنگي سازمان‌هاي دولتي، مراكز آموزشي، بنگاه‌هاي اقتصادي، سازمان‌هاي مردم نهاد زيست محيطي و بخش خصوصي در ايران حركت خوجوشي راه‌اندازي تا ايران نيز به عنوان يكي از كشورهاي حاوي محيط زيست در اين جهت همگام شود.

به اين ترتيب، با هدف معرفي پروژه و اعلام فراخوان همكاري براي كاشت درخت، با هماهنگي موسسه طبيعت، خانه هنرمندان و برنامه كمك‌هاي كوچك سازمان ملل در جمع بيش از 150 نفر از دوستداران محيط زيست اين پروژه معرفي شد.

خوشبختانه پس از شروع به كار دبيرخانه با هماهنگي‌هاي صورت گرفته، بيش از 3000 اصله نهال در ناحيه 7 منطقه 5 شهرداري تهران و 2 اصله نهال در مجموعه آموزشي صبا كاشته شد.

اما تا 20 مهرماه 1389 تعداد 10 ميليارد و 366 ميليون اصله درخت در قالب اين پروژه در كشورهاي جهان كاشته شده كه از اين ميان 3759 اصله آن در جهت حمايت از اين حركت زيست محيطي جهاني در ايران كاشته شده است.

به گفته مسوولان و با توجه به رايزني‌هاي صورت گرفته با اداره كل منابع طبيعي استان تهران و شهرداري منطقه 5، اداره فضاي سبز واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي، مجموعه نگهداري سالمندان كهريزك و ديگر بخش‌ها، هم‌اكنون بيش از 50 هزار چاله آماده كاشت درخت در اطراف شهر تهران وجود دارد كه منتظر خيرانديشي علاقه‌مندان و دوستداران طبيعت براي هديه نهال رايگان است.

به دنبال آن آبان ماه نيز در تهران، در پارك جنگلي تلو 5000 اصله درخت كاشته شد.

پارك تلو به مساحت 940 هكتار و در شمال شرقي تهران كه از شمال به درياچه سد لتيان، از جنوب به جاده آسفالته لشكرك، از شرق به باقي مانده اراضي ملي شده تلو و از غرب به تاج سد لتيان محدود شده است براي كاشت درخت در مرحله بعد انتخاب مي‌شود.

پوشش گياهي اين پارك شامل، 75درصد سوزني برگ و 25درصد پهن برگ است. سرو خمره‌اي، سرو نقره‌اي، كاج تهران، كاج سياه و سرو خمره‌اي گونه‌هاي سوزني برگ و بادام كوهي، پسته وحشي، عرعر، داغداغان، اقاقيا، زبان گنجشك، ارغوان، سنجد، چنار و نارون گونه‌هاي پهن برگ اين پارك را شامل مي‌شوند.

منبع تامين آب اين پارك، درياچه سد لتيان است و روش آبياري، آبياري تحت فشار قطره‌اي است.

به اين ترتيب همگام با كشورهاي دنيا، مردم تهران در قالب پروژه «براي زمين بكاريم» به نهالكاري مشاركتي در شمال شرق تهران پرداختند و سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي با حركتي مشاركتي در پارك جنگلي تلو جنگلكاري اجتماعي را تجربه كردند.