اولى الامر كيست

اولى الامر كيست؟ در قرآن مى‏خوانيم: «اطيعوا اللّه و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم»(164)
 از خدا و رسول و صاحبان فرمان پيروى كنيد.
 «اولى الامر» يعنى صاحب اختيار و فرمان، چه كسانى هستند؟
 به عقيده ما شيعيان اولى الامر، امامان معصوم هستند، نه هر صاحب قدرتى كه بر مردم تسلّط پيدا كند. زيرا اين صاحبان فرمانى كه در كنار خدا و رسول هستند بايد در راه خدا و رسول باشند.
 بديهى است كه وقتى مى‏گويند از خدا و پيامبر فرمانبردارى كنيد، يعنى هيچ گناهى را انجام ندهيد. از طرف ديگر، اگر ما مصاديق اولى‏الامر را سلاطين و رؤساى جمهور كشورها بدانيم، كه نه تنها معصوم نيستند بلكه گاهى سرآمد گنهكاران مى‏باشند، پس بايد از آنها فرمانبردارى و پيروى كنيم.
 آيا اين صحيح است كه قرآن در يك آيه هم به ما سفارش كند كه پيرو خدا و رسول باشيم و هرگز دور خلاف نگرديم و گناه نكنيم و هم سفارش كند كه پيرو كسانى باشيم كه هر روز صدها خلاف مى‏كنند؟! اگر خيلى خوش‏بين باشيم، آنان گاهى مرتكب گناه مى‏شوند، كه در اين صورت مطيع آنها بودن، يعنى گاهى گناه كردن.
 آيا چنين تناقضى از سوى خداوند حكيم پذيرفته است؟ بنابراين منظور از اولى الامر هر حاكم و صاحب قدرتى نيست.
 بيانى ديگر
 همان گونه كه در اين آيه فرمانِ «اطيعوا» داريم، در آيات ديگر، نهىِ «لا تطع» و «لا تطيعوا» داريم. خداوند در يك جا فرمان اطاعت از حاكمان مى‏دهد و در جاى ديگر مى‏فرمايد: اطاعت نكنيد، تكليف چيست؟
 اگر منظور از «اولى الامر» هر صاحب قدرتى باشد، با اين همه مواردى كه خداوند از اطاعت آنان نهى فرموده، از اطاعت شوندگان چيزى باقى نمى‏ماند. مانند اينكه پزشك به بيمار بگويد: لبنيات بخور. بعد بگويد: ماست نخور، شير نخور، پنير نخور، كره نخور، خامه نخور و ...
 پس اولى‏الامر بايد امامان معصوم باشند كه اطاعت از آن بزرگواران همان اطاعت از خدا و رسول باشد و هرگونه انحراف فكرى و عملى در آنان نباشد و از حد اعلاى عصمت برخوردار باشند.
 اگر مراد قرآن از اولى الامر افراد غير معصوم بود، حق اين بود كه فرمان به پيروى از آنان اين چنين مطلق نباشد و مانند پيروى از والدين مشروط باشد. چنانكه قرآن مى‏فرمايد: اگر والدين خواستند فرزند را از مدار توحيد خارج نمايند، اطاعت از آنها ممنوع است:
 «واِن جاهداك لتشرك بى ما ليس لك به علم فلا تطعهما»(165)
 بنابراين اگر فرمان پيروى از اولى الامر بى‏قيد و شرط آمده است، به اين خاطر است كه اولى الامر در ديدگاه قرآن نيازى به قيد ندارد، آنها كسانى هستند كه از انحراف به دورند و داراى مقام عصمت مى‏باشند.
 اگر در مسيرى حركت كنيم و به تابلوى كه بر روى آن نوشته عبور آزاد، برخورد كنيم، از اين تابلو متوجه مى‏شويم كه مسير مشكلى ندارد، وگرنه اگر مسير مشكلى داشت يا بايد تابلوهاى احتياط نصب مى‏شد و يا حداقل تابلوى فوق نصب نمى‏شد. همچنين هنگامى كه خداوند از انسان مى‏خواهد از اولى الامر اطاعت كند و هيچ گونه قيد و شرطى را ذكر نكرده، آشكار مى‏گردد كه آنها هيچ‏گونه لغزشى ندارند.
 علاوه بر آنكه بر اساس روايات مراد از «اولى الامر» پيشوايان معصومى هستند كه طبق سيصد حديث شيعه و اهل سنت، تعداد آنها دوازده نفر است.(166)

164) سوره نساء، آيه 59 .
165) سوره عنكبوت، آيه 8.
166) جلاءالبصر فى ائمة الاثنى عشر، آيت اللّه صافى.