راه مستقیم هدایت

  راه مستقیم هدایت 

منبع : آیت الله مکارم شیرازی، انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی، ص: 172

موضوع: راه مستقیم هدایت

فی تَفسیرِ قَولِ اللّهِ عَزَّ وَجَلَّ «اهْدِنَا الصّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ»، یقُولُ الصّادِق علیه السلام: أرشِدنا الی الطَّریقِ المُؤدّی الی مَحَبَّتِک وَالمُبَلّغِ دینِک وَالمانِعِ مِن ان نَتَّبِعَ اهواءَنا فَنَعطَبَ او نَأخُذَ بِآرائِنا فَنَهلِک.

در تفسیر سخن خداوند: «ما را به راه راست هدایت کن»، امام صادق علیه السلام فرمود: ما را به راهی که به محبّت تو منتهی می شود و ما را به دین تو برساند و از پیروی هوی و هوس سرزنش بارمان و آرای شخصی هلاک کننده مان بازدارد ارشاد و راهنمایی کن.[1]

پی نوشت

[1] عيون اخبار الرّضا عليه السلام، ج 2، ص 273، ح 65

شرح

امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه ای که در شبانه روز ده بار می خوانیم فرمودند:

1- نشانه طریق مستقیم این است که به محبّت خدا منتهی شود. اگر هر روز محبّتمان به خدا بیشتر شود دلیل بر این است که در جادّه مستقیم هستیم.

2- طریق مستقیم چیزی است که ما را به دین خدا و به حقیقت آیین الهی برساند. اگر روزبه روز به حقیقت دین نزدیک تر شویم معلوم می شود که در جادّه مستقیم هستیم.

3- ما را از پیروی هوی و هوس، از آرای شخصی و آرای توأم با پیش داوری بازدارد. اگر اینها باشد در راه مستقیم هستیم اگر دیدیم اثری از محبّت خدا در وجودمان نیست، یا سال به سال اخلاص کمتر شد حضور قلب در نماز کمتر شد، معلوم می شود که از صراط مستقیم منحرف شده ایم، یا اگر نسبت به دین خدا- چه در اصول و چه فروع- به علمم افزوده نشد روشن می شود که من راه خود را گم کرده ام.

پناه بر خدا که انسان به هوی و هوس خود رنگ دین و وظیفه شرعی بزند. این خیلی خطرناک است. باید وقتی به نماز می ایستیم با تمام وجود از خدا هدایت به راه راست و فزونی محبّتش را بخواهیم. این افتخار است برای کسانی که در مسیر علوم دینی و روحانیت اند که موضوع زندگی آنان چیزهایی است که به آنان امکان می دهد آگاهی خود را نسبت به دین افزایش دهند و محبّت خود را به خدا بیشتر کنند.

در اینجا دو سؤال پیش می آید: اوّل اینکه صراط مستقیم چیست؟ دوم اینکه چرا ما همواره درخواست هدایت به صراط مستقیم از خدا می کنیم، مگر ما گمراهیم؟ وانگهی به فرض که این سخن از ما زیبنده باشد از پیامبر و امامان که نمونه انسان کامل بودند چه معنی دارد؟

اوّل اینکه صراط مستقیم (راه راست)، راه پاکی و نیکی، راه عدل و داد و راه ایمان و عمل صالح است.

دوم اینکه در پاسخ می گوییم: انسان در مسیر هدایت هر لحظه بیم لغزش و انحراف درباره او می رود، به همین دلیل باید خود را در اختیار پروردگار بگذارد و تقاضا کند که او را بر راه راست ثابت نگاه دارد.

علاوه بر این، هدایت همان پیمودن طریق تکامل است که انسان تدریجاً مراحل نقصان را پشت سر بگذارد و به مراحل بالاتر برسد.

این را نیز می دانیم که طریق تکامل نامحدود است و به سوی بی نهایت همچنان پیش می رود.

بنابراین جای تعجّب نیست که حتّی پیامبران و امامان از خدا تقاضای هدایت به «صراط مستقیم» کنند، چه اینکه کمال مطلق تنها خداست و همه بدون استثنا در مسیر تکاملند، چه مانع دارد که آنها نیز تقاضای درجات بالاتری را از خداوند کنند.[1]

 پی نوشت

[1] رجوع شود به: تفسير نمونه، ذيل آيه 6 سوره حمد.