مقایسه سبک زندگی ایرانی-اسلامی وسبک زندگی غربی

تاثیر سبک زندگی غربی بر جامعه ایران

در ایران نیز گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن، افزایش میزان سواد، حضور زنان در عرصه های اجتماعی، گسترش مکانهای هم حضوری زنان و مردان و گسترش کمی و کیفی وسایل ارتباط جمعی سبب تغییر در ارزش ها و نگرش های ایرانیان شده است و از این رو ارزش های فرهنگی ایرانیان یا در حال شکل گیری و یا در حال بازتولیداند. در این میان، جوانان بیشتر در معرض تاثیرپذیری از جریانات و فرایندهای تغییر هستند و با توجه به مقتضیات ویژه ای این دوره، آمادگی بیشتری برای همراه شدن و پذیرفتن هنجارها و ارزشها و نگرش های جدید و متفاوت از نسل های پیشین را دارند.

می دانیم که ﺳﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ، ﺷﺎﻣﻞ اموری است ﮐﻪ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﻓﺮﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، مادی و معنوی او مربوط می شود. این اموری شامل بینش ها (ادراک ها و اعتقادات) و گرایش ها (ارزش ها، تمایلات و ترجیحات) که اموری ذهنی و یا رفتار درونی هستند و همچنین رفتارهای بیرونی (اعم از اعمال هوشیارانه و غیر هوشیارانه حالات و وضعیت های جسمی) و موقعیت های اجتماعی هستند .

در سال های اخیر این سه سطح از سبک زندگی در حوزه های مختلف تحت تاثیر رسانه های مختلف اینترنت، نظام آموزشی و تبادلات فرهنگی با غرب تغییر یافته و یا همچنان در حال تغییر است. از جمله مهمترین حوزه ها می توان به حوزه مصرف، حوزه اوقات مختلف زندگی، حوزه پوشش و حوزه تعاملات اجتماعی اشاره کرد.

دانشگاههای ما هم به شکل غربی و سبک زندگی مبتنی بر رفاه عام و آرامش و آسایش عمومی مبتنی بر مدرنیسم را  پرداخته­اند. این نوع سبک زندگی ، مبتنی بر پیشرفت های  صنعتی و الکترونیکی و ارتباطی در غرب است که در خود غرب هم  فلسفه زندگی آنها را تغییر داده به نوعی که می توان گفت که بالارفتن سن ازدواج و عدم تمایل به داشتن همسر و از طرف دیگر گرایش به تنوع طلبی در همه امور از استفاده از وسایل مادی گرفته تا نوع گرایش به ارزش­های غیر مادی مبتنی بر سبک زندگی غربی است . به گونه ای که می توان گفت که مدرنیسم نه تنها به تغییرات در اشکال زندگی مادی آنها پرداخته حتی ذائقه فرهنگی آنها را تغییرداده و آنها در موسیقی ، در رفاه ، در نوع نگاه به دیگران نیز تفاوت های اساسی با انسان های شرقی پیدا کرده که ریشه در فسلفه آنها به زندگی دارد.

با مطالعه سبک زندگی امروز و مقایسه با سبک زندگی دیروز متوجه می شویم سبک زندگی دیروز عیب و نقصی نداشت. رابطه همه گزاره ها در سبک زندگی دیروز هماهنگ و به اندازه بوده است . برای همین بسته به امکانات آن روز، آسایش و آرامش برقرار بود  و نیازهای واقعی نیز از راه های طبیعی آن پاسخ داده می شد اما امروز سبک زندگی از تقارن و همگونی خارج شده است.

ما تسلیم فرهنگ مصرف غربی شده­ایم که در گام  اول همگام با دیگر کشورها  به مصرفی کردن دیگر کشورهای تولید کننده  شرقی از چین تا کره کرده است که با استانداردهای غربی برای مصرف انسان شرقی کالا تولید می­کنند. شکل زندگی غربی برهمه جوامع مشرق زمین – از هندو چین گرفته تا کشورهای اسلامی و افریقایی و امریکای لاتین – تحمیل شده است . چیزی که به نام الیناسیون فرهنگی در متون فرهنگی بحث های فراوانی شده است .

در جامعه ما نیز همه اقشار جامعه به این محصول صنعت فرهنگ روی آورده اند . صنعت فرهنگ به گونه ای خاص توانسته است همه را تحت تاثیر خویش قرار دهد . اقشار پایین جامعه نیز با وسع خودشان آرزوی مصرف کالاهای همین شرکت ها را دارند . تازه  شرکت های ما هم برای رفاه بیشتر چاره ای جز قدم گذاشتن در همین مسیر راندارند.

حوزه های متأثر از سبک زندگی غربی

حوزه مصرف سکونت گاه: سکونت گاهای سنتی که بر مبنای مدل ایرانی اسلامی تولید می شد تبدیل به آپارتمان ها کوچک شده و شهرهای با هویت ایرانی- اسلامی نیز به تبع آن تبدیل به کلان شهرها وشهرک های اقماری بی هویت تبدیل شده ایا در حال تبدیل است. در نتیجه، خانه، محله و شهر دیگر کارویژه های مختلف خود را از دست داده اند و تبدیل به سکونت گاهی صرف با آسیب های مختلف شده اند. همچنین تغذیه و لوازم زندگی نیز مانند سکونت گاه به فراخور شرایط جدید مدرن گشته اند  

حوزه اوقات: زندگی کار بخش عمده زمان افراد را به خود اختصاص داده است. آنچه در زندگی مدرن دارای اولویت اول است تولید درآمد و سرمایه بیشتر است و از این رو زن و مرد ساعات زیادی از شبانه روز خود را صرف تولید درآمد می نمایند و از این رو ساعات تعامل زن و مرد با یکدیگر در خانواده و با فرزندان به شدت تقلیل پیدا کرده است. همچنین شیوه گذران اوقات فراغت نیز تغییر نموده است و بسیار فردی گردیده است.

حوزه پوشش: در این خصوص نیز می توان تغییر ذائقه ایرانیان را مشاهده کرد. پوشش زنان و مردان ایرانی متاثر از پوشش های غرب تغییر نموده است و داشتن پوشش زنان غربی یعنی داشتن پرستیژ اجتماعی همچنین استانداردهای زیبایی را در افراد مخصوصا زنان تغییر یافته و این مسئله موجب شده است تا جراحی‌های زیبایی  و مصرف مواد آرایشی  افزایش پیدا کند.

حوزه تعاملات اجتماعی: که با توجه به تغییرات پیشین روابط با نامحرم توسعه یافته است. ارتباطات خانوادگی بر خلاف تاکید اسلام مبنی بر صله ارحام کاهش یافته است و مسئولیت های اجتماعی افراد نیز در حال کاهش است.