این مقاله با عنوان اهمیت نقش دختران در خانواده و جامعه از مقالات موسسه فرهنگی میقات القرآن است که در سایت مجمع فرهنگی ام ابیها(سلام الله علیها) به شکل سلسه مقالات عرضه می شود. مقاله قبلی با عنوان عومل موثر در تربیت دینی دختران در همین سایت در دسترس است.
اهمیت دختران از نگاه دین:
دین اسلام همواره برای زنان و دختران اهمیت ویژه ای قائل بوده و بخصوص سفارش های فراوانی از ائمه علیهم السلام در مورد دختران در متون دینی و روایات وارد شده است. در روایات اسلامی پسران بعنوان نعمت های خدا و دختران بعنوان حسنات الهی ذکر شده اند و این در حالی است که حسنات در اسلام مورد پاداش خدا هستند و نعمت ها مورد بازخواست و سوال خداوند قرار می گیرند.
پیامبر (ص) نیز در این مورد فرموده اند: «خیرٌ اولادکُم البَنات» بهترین فرزندان شما دختران هستند.
دختران نقش بسیار مهمی در خانواده و جامعه دارند. آنها در آینده مسولیت اداره کانون خانواده را که مهم ترین عنصر یک جامعه است، عهده دار می شوند و وظیفه ی تربیت نسل های آینده نیز به عهده آنهاست. اگر یک دختر به خوبی تربیت شده وبرای زندگی خانوادگی و اجتماعی آماده شود، می تواند سعادت و خوشبختی نسل آینده را تضمین کند. اما اگر این دختر در دوره ی تربیت خود با آسیب ها و مشکلات روحی و جسمی روبه رو شود نمی توان از او انتظار داشت در آینده وظایفی را که بر عهده دارد به نحو احسن انجام دهد و نقش مثبتی در خانه و اجتماع داشته باشد. به همین دلیل است که تربیت دختران باید به طور خاص مورد توجه پدر ها و مادر ها قرار گیرد. پیامبر اسلام (ص) در خصوص پاداش تربیت دختران نیز می فرمایند:
من کانت له اَبنَةٌ فاَدَبها واحسنُ ادبِها، و علمها فاحسن تعلیمَها؛ فاَوسَعَ علیها من نِعَمِ اللهِ التی اسبقَ علیه، کانت له مَنّعةُ و سِترا من النّار.
(کسی که دختری دارد باید او را به بهترین نحو تربیت کند و غذای خوب و شایسته برایش فراهم کند و نعمت هایی که خداوند بر او ارزانی داشته را بر دخترش گوارا دارد و از او دریغ نورزد که چنین پدری در قیامت از آتش دوزخ نجات خواهد یافت.)
تفاوت در تربیت دختران و پسران
تربیت فرزندان اعم از دختر وپسر دارای اشتراکاتی با یکدیگراست، اما اسلام در رابطه با تربیت فرزندان قائل به تفاوتهایی میان تربیت دختران و پسران است که البته این تفاوت ها به معنای برتری یکی بر دیگری نیست، بلکه ناشی از تفاوتهای موجود در ساختار های جسمی و روحی این دو جنس و همچنین مسولیتها و نقش هایی است که در بزرگ سالی برعهده گیرند.
معمولادختران و پسران به دلیل اینکه خصوصیات درونی شان باهم متفاوت است در جامعه نیز از نظر اجتماعی و رفتاری در شرایط خاصی نسبت به یکدیگر قرار می گیرند، از نوع بازی و ارتباط با هم سالان گرفته تا نوع روابطشان با والد هم جنس بنابر این والدین باید با توجه به خصوصیات رفتاری، شرایط زیستی و جسمی کودکان با آنها رفتار کنند و آنها را مورد تشویق یا تنبیه قرار دهند.
اگر کودکی با توجه به جنسیت خود پرورش نیابد (تربیت دختران با شیوه های پسرانه و پسران با شیوه های دخترانه)، ممکن است در آینده در پیدا کردن هویت جنسی سابت خود دچار مشکل شود، بنابراین باید با پسران و دختران به گونه ای رفتار شود تا باعث تقویت و پر رنگ شدن این خصوصیات در آنها گردد. برای نمونه در آموزه های دینی این مسئله مورد تاکید قرار گرفته است که اگر دختر به زمین خورد او را بلند کنید، لباسش را تکان دهید و او را نوازش نمایید، ولی اگر پسر به زمین خورد، بگذارید خودش بلند شود.
تبعیض میان دختران و پسران و تاثیرات منفی که روی دختران دارد
یکی از مسائلی که هنوز هم در برخی از جوامع برای دختران مسئله ساز می شود، تفاوت ها و تبعیض هایی است که در خانواده و جامعه نسبت به دختران و پسران اعمال می شود. این مسئله در دوره ی بلوغ که دوره ی آشنایی دختران با مسائل پیرامونشان است پر رنگ تر می شود و باعث نا رضایتی بسیاری از دختران از جنسیت خود خواهد شد. در این زمینه نقش والدین بسیار مهم است؛ زیرا آنها باید با رعایت تساوی میان فرزندان دختر و پسر خود احساس ارزشمندی را در دختران تقویت کند و آنها را از ارزشهایی که یک دختر در جامعه و بخصوص در دین برخوردار است، آگاه سازند، تا دختران اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند و دختربودن را برای خود افتخار بدانند نه سرافکندگی و سرشکستگی.
محبت به دختران و توصیه های پیامبر در این خصوص
مسئله دیگری که باید به آن توجه داشت، محبت به فرزندان به ویژه دختران است. در آموزه های دینی به محبت به بچه ها و همدلی با آنها بسیار سفارش شده است و این مسئله در مورد دختران پر رنگ تر از پسران است؛ زیرا دختران نسبت به پسر ها از حساسیت بالاتری برخوردارند و محبت به آنها سلامت روح و حتی جسم آنها را در پی خواهد داشت و متعاقبا بر سلامت جامعه اثرگذار است.
عدم برخورداری دختر از مهر والدین مشکلات زیادی را ایجاد می کند؛ این دختران در آینده فرادی عاجز و در مواجهه با مشکلات از حل آنها ناتوان خواهند بود. از سوی دیگر، تحقیقات نشان داده یکی از عوامل به انحراف کشیده شدن دختران در بزرگسالی عدم بهره مندی از مهر و محبت پدر و مادر است که باعث می شود آنها این مهر و محبت را در خارج از منزل و از طریق نادرست جست و جو کنند.
در همین رابطه امام رضا علیه السلام از قول پیامبر صلوات الله علیه می فرماید:
«انَّ اللهَ تبارکَ و تعالی علی الاَناثِ ارقّ منه علی الذکور»؛ خداوند نسبت به دختران مهربان تر از پسران است.
همچنین حضرت رسول فرمودند:
« من فرحَ اِبنَتَه فَکَاَنَّما اعتقَ رَقَّبَهُ مِن ولدِ اسماعیلَ»؛ کسی که دختر بچه خود را شادمان کند، مانند کسی است که بنده ای را از فرزندان اسماعیل، آزاد کرده باشد.