عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران، در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص فرش نیشابور اظهار کرد: نیشابور از آن دسته شهرها با تراکم بالاست که روستاهای زیادی با بافت جمعیتی قابل توجهی دارد و همواره یکی از قطب‌های تولید فرش در استان خراسان رضوی بوده است.
وی افزود: از افتخارات فرش نیشابور می‌توان به سه فرش بزرگ پارچه ۷۰۰۰، ۵۰۰۰ و ۲۸۰۰ متری که در مساجد کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پهن است، اشاره کرد؛ هر سه این فرش‌ها در روستاهای یوسف‌آباد، باغشن و... نیشابور بافته شده است.
این پژوهشگر فرش گفت: این فرش‌های بزرگ پارچه که در نیشابور بافته شده، فخری برای ایران به حساب می‌آید و این موضوع به این دلیل است که بافندگان قابل توجهی عضو جامعه فرش نیشابور هستند. در سطح شهرستان نیشابور حداقل ۱۰ هزار بافنده فعال در کارگاه‌های قالی‌بافی چه به صورت متمرکز و غیرمتمرکز مشغول به کار و تولید فرش هستند.
احراری ادامه داد: نیشابور تولیدکنندگان بسیار بزرگی دارد و تقریبا عمده فرش مصرفی مشهد در روستاهای نیشابور از جمله روستای ریگی، روستای اردمه، روستای باغشن و شهر جدید قدمگاه بافته می‌شوند.
وی در خصوص فرش‌های نیشابور عنوان کرد: فرش‌های این منطقه تا حدود زیادی به سبک فرش‌های مشهد و از نظر رنگ‌بندی بیشتر در زمینه کرم بافته می‌شوند. عمده فرش‌ها در این منطقه در سایزهای ۶ متر به بالا بافته می‌شود و چند روستای نیشابور مرکز تولید فرش‌های بزرگ پارچه قرار دارد؛ در این روستاها بافندگان در کارگاه‌های نیمه‌متمرکز به بافت فرش‌های ۱۸، ۲۴ و گاها ۸۰ متری مشغول هستند.
عضو انجمن علمی فرش ایران در مورد طرح‌های فرش نیشابور اضافه کرد: فرش‌های نیشابور بیشتر در طرح‌ها افشان و لچک ترنج بافته می‌شوند که مواد اولیه‌ای که برای بافت آن‌ها استفاده می‌شود بیشتر پشم و ابریشم است. یکی از تهدیدات علیه فرش نیشابور این است که متاسفانه برخی از تولیدکنندگان در این منطقه برای بافت فرش از الیاف مصنوعی استفاده می‌کنند و در چند روستای این شهرستان بی‌گره‌بافی رواج پیدا کرده است.
احراری بیان کرد: مساله بی‌گره‌بافی به شدت مسئولین این حوزه را درگیر کرده است. تولید کنندگان، صادرکنندگان فرش استان و همچنین اتحادیه بخش شهرستان پیگیر این قضیه هستند تا انشالله این بلا برای دیگر بافندگان فرش‌ها در مناطق دیگر توسعه پیدا نکند و در همان روستاها نیز این مشکل رفع شود.
وی در خصوص گره‌ای که بافندگان فرش در نیشابور از آن استفاده می‌کنند، تشریح کرد: می‌توان به نوعی گره فارسی یا نامتقارن اشاره کرد که برخی از فرش‌ها به صورت دو خفتی بافته می‌شود. شیرازه فرش‌های نیشابور از نوع منفصل است؛ به این معنی که پس از بافت فرش به آن دوخته می‌شود. برخی از فرش‌های نیشابور به صورت طبیعی رنگ می‌شود و برخی دیگر از تولیدکنندگان برای رنگ فرش‌ها از رنگ‌های شیمیایی در ترکیب با رنگ‌های طبیعی استفاده می‌کنند.
این پژوهشگر فرش ادامه داد: اگر بخواهیم در مورد تولیدکنندگان بزرگ فرش نیشابور صحبت کنیم، باید در راس آن‌ها از آقایان فخری، حاجی‌آبادی، علی‌آبادی و شرکت تعاونی فرش روستایی نام برد که همگی از تولیدکنندگان فرش‌های مرغوب و خوب هستند.
احراری ابراز کرد: عمده تولیدکنندگان فرش نیشابور در شهر مشهد مستقر هستند. به طور خاص آقای باقری و فکور در حوزه طراحی فرش‌های این منطقه بسیار تاثیرگذار بوده‌اند.
وی در خصوص تفاوت فرش نیشابور با فرش کاشمر تصریح کرد: تفاوتی که طراحی فرش در نیشابور با شهرستان کاشمر دارد به این شکل است که کار به صورت کارفرمایی انجام می‌شود و بافندگان تک‌باف در این شهر فعالیت بسیار کمی دارند. کار فرش‌بافی در نیشابور به این صورت است که کارفرما تمام مواد اولیه و نهادهای تولید را در اختیار بافندگان قرار می‌دهد و بافندگان پس از بافت فرش دستمزد خود را دریافت می‌کنند.
عضو انجمن علمی فرش ایران گفت: به عقیده من روش گفته شده برای بافنده، تولیدکننده و اقتصاد ملی کشور بهترین روش است و به این دلیل زمانی که کارفرما مواد اولیه و نقشه را تهیه می‌کند، حتما فکر فروش را کرده است و کانال فروش فرش را نیز در اختیار دارد.
احراری یادآور شد: شهر نیشابور از دسته شهرهایی است که دستمزد بافندگان آن نسبت به سایر مناطق استان بالاتر، رقابت بین کارفرمایان جدی‌تر بوده و کارفرمایان روی بافندگان خود حساس‌تر هستند. البته ناگفته نماند که بافندگان این شهرستان بسیار حرفه‌ای هستند و بافندگی از شغل‌های اصلی آن‌ها محسوب می‌شود.
وی افزود: نیشابور همچنین از جمله شهرهایی است که مجتمع‌های فرش‌بافی در آن از سابقه بالایی برخوردارند. برای مثال در روستای ریگی حدود ۲۰۰ بافنده در تمام ایام سال به صورت حرفه‌ای برای مجتمع‌های فرش در حال فرش‌بافی هستند.
این پژوهشگر فرش ادامه داد: لازم به ذکر است که کار در مجتمع‌های فرش‌بافی به صورت متمرکز و هدایت شده انجام و به واسطه کار حرفه‌ای به طرح‌ها و نقشه‌هایی که برای بافت استفاده می‌شوند، کاملا اهمیت داده می‌شود. البته کار فرش‌بافی در نیشابور از ارزش افزوده بالایی برخوردار بوده و تولیدکنندگان و بافندگان همگی راضی هستند؛ مخصوصا در این ایام که بازار فرش کمی بهتر از زمان‌های دیگر است.
