پیام های یک ازدواج

پیام های یک ازدواج

زیباترین ازدواج، ساده ترین ازدواج است

در سفری به یکی از کشورهای خارجی، شام را میهمان رئیس دانشگاه آنجا بودیم که موقع خداحافظی گفت عجله دارم باید به مجلس عروسی اقوام بروم. ایشان وقتی دید که ما تعجب کرده‌ایم، گفت: «رسم ما برای عروسی، حضوری کوتاه با صرف شیرینی و دادن هدیه است و شام در آداب عروسی ما نیست.» فکر کردم چه فرق عجیبی است بین رسم آنها و رسم ما در ایران که تبدیل به عزای بدهکاری برای طرفین تبدیل می‌شود، حال آنکه ما مدعی پیروی از علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها هستیم که با کمترین هزینه، زیباترین عروسی را در تاریخ ثبت کرده اند.

به ویژگی های این ازدواج مبارک اشاره می‌کنم، شاید درس عبرتی باشد برای ما که بسیار از این فرهنگ فاصله گرفته ایم.

الف) خواستگاری

پیش از امام علی علیه السلام خلفای سه گانه و عبدالرحمن بن عوف از فاطمه سلام الله علیها خواستگاری کرده بودند و با آنکه بعضی از آنها ثروتمند بودند و پیشنهاد ۱۰ هزار دینار همراه با یکصد شتر با بار گرانبها را ‌دادند، اما فاطمه سلام الله علیها راضی نشد.[1]

امام علی علیه السلام داستان خواستگاری خود را چنین تعریف می کند: «نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله رفتم و رابطه فامیلی و سابقه اسلام و یاری کردن خود را بازگو کردم. پیامبر صلی الله علیه و آله تصدیق کرد و فرمود چون فاطمه به خواستگارهای زیادی جواب منفی داده، باید با او در میان بگذارم. وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله به دختر خود می فرماید محبوب ترین فرد نزد من علی علیه السلام است و از تو تقاضای ازدواج با تو را دارد، فاطمه سکوت می‌کند. حضرت تکبیرگویان سکوت را علامت رضایت می داند و نطفه عقد بسته می شود.[2]

پیام ها:

1- از شرایط ازدواج، داشتن ثروت و مال و مقام نیست.

2- در ازدواج همان گونه که اجازه پدر شرط است، رضایت و اذن دختر هم شرط واجب است.

3- در معرفی خود در خواستگاری نباید تواضع به خرج داد. با آنکه امام علی علیه السلام ناشناخته نبود، ولی ویژگی های خود را برای پیامبر صلی الله علیه و آله بیان ‌کرد.

در معرفی خود در خواستگاری نباید تواضع به خرج داد.

4- هم کفو بودن در ازدواج.

ب) وضعیت مالی امام علی علیه السلام

از اولین پرسش ها در خواستگاری های امروزی تمکن مالی شوهر برای اداره زندگی است که موجب شدهبسیاری از جوانانی که در سن ازدواج هستند، جرئت نداشته باشند به این امر اقدام کنند. اصل پرسش اشکال ندارد و تذکری است برای مرد که بداند به هر حال متکفل هزینه زندگی در درجه اول خود اوست. شاید هم هر دو خانواده پسر و دختر بتوانند با اطلاع از وضعیت پسر به فرزندان خود برای شروع زندگی جدید کمک کنند، همچنان که پیامبر صلی الله علیه و آله با خوشرویی از امام علی علیه السلام پرسیدند: «آیا برای عروسی چیزی داری؟» و حضرت پاسخ داد: «تمام دارایی من یک شمشیر و یک زره و یک شتر است.» پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «شمشیرت برای جهاد، اما مرکب ات وسیله کسب درآمد است و می توانی برای خانواده کسب روزی کنی. فقط می ماند زره که همان مهریه باشد.»[3]

پیام ها:

1- اطلاع از وضعیت مالی مرد

2- صداقت و راستگویی درباره میزان دارایی

3- سختگیری نکردن خانواده دختر برای مهریه

4- خوشرویی و لبخند به هنگام سئوال از مرد به گونه ای که احساس نکند از او مطالبه ناحقی می شود.

ج) قرائت خطبه عقد در مسجد

مسجد در صدر اسلام محل آشنایی مسلمین با یکدیگر و حتی محکمه قضاوت بوده است. امروزه با توجه به کمبود فضاها و نیاز مردم و تعطیل بودن اوقات زیادی از شبانه‌روز و بلااستفاده ماندن مسجد می توان تدبیری اندیشید که برای احیای این سنت الهی از مسجد استفاده شود. پیامبر صلی الله علیه و آله قبل از خود علی علیه السلام را به مسجد فرستادند تا در حضور مردم خطبه عقد را بخواند. پیامبر با چهره ای خندان عازم مسجد شدند و به بلال حبشی فرمودند که مهاجر و انصار را در مسجد جمع کند. وقتی مردم جمع شدند پیامبر فرمودند: «یا علی! پروردگار من امر فرموده که فاطمه را با مهریه ۵۰۰ درهم به عقد تو آورم، آیا راضی هستی؟» عرض کرد: «بله یا رسول‌الله.» سپس پیامبر صلی الله علیه و آله خطبه عقد را ایراد فرمودند.

پیام ها:

1- استفاده از مسجد برای مراسم ازدواج

2- آگاه کردن مردم از عقد تا موجب رواج این سنت الهی باشد.

3- شفاف کردن میزان مهریه برای آگاهی مردم

4- عدم تنوع در مهریه

امروزه رسم غلطی رایج شده که مهریه به چند قسمت تقسیم می‌شود و باز هم مجموع آن عدد سنگینی می شود. حضرت فقط یک زره به قیمت ۵۰۰ درهم را مهریه قرار دادند.

د) خرید جهیزیه با مهریه

این روزها هزینه های ازدواج بین خانواده عروس و داماد تقسیم می‌شود. پسر مسئول جشن ازدواج و تهیه منزل و دختر مسئول جشن عقد و تهیه جهیزیه است، در صورتی که از نظر اسلام نفقه زن و مسکن برعهده مرد است و زن هیچ مسئولیتی ندارد. در ازدواج علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها، پیامبر صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمودند که زره خود را بفروشد. او زره را فروخت و پول آن را تقدیم پیامبر صلی الله علیه و آله کرد. پیامبر بلال و عماریاسر و شخص دیگری را مأمور کردند که با آن پول برای فاطمه سلام الله علیها عطر و لباس و اثاثیه خریداری کنند.

پیام ها:

1- در ازدواج، زن هیچ مسئولیتی برای تهیه وسایل زندگی ندارد.

2- مهریه را می توان برای خرید اثاثیه زندگی هزینه کرد.

3- در شروع زندگی باید فقط به ضروریاتاکتفا کرد.

4- عطر از لوازمی است که حضرت در ابتدا برای آن هزینه کردند.

برخلاف امروزه که عطر از لوازم لوکس است و اضافه درآمد را به آن اختصاص می‌دهند، در سنت رسول الله صلی الله علیه و آله بر ضروری بودن این کالا تأکید شده است تا مایه آراستگی زن در خانه برای شوهر باشد.

هـ) جهیزیه حضرت فاطمه

- یک پیراهن

- یک مقنعه

- تخت بافته شده از لیف خرما

- دو عدد تشک

- چهار بالش

- پرده ای از جنس پشم

- یک حصیر

- یک آسیای دستی

- مشک آب

- تشت مسی

- یک عدد حوله (قطیفه)

- ظرف آبخوری

- ظرف روغن

- دو کوزه کوچک

- و چند وسیله جزئی دیگر.

پیامبر صلی الله علیه و آله وقتی این وسایل را دیدند، دعا کردند که خدایا اینها را برای آنها مبارک بگردان.[4]

پیام ها:

1- اکتفا به ضروریات زندگی در آغاز زندگی

2- از هر وسیله ای به اندازه خریدن. برخلاف امروز که گاهی وسایلی را می‌خرند که برای چند نفر لازم است و هیچ‌ وقت هم از آنها استفاده نمی شود.

3- پرهیز از خرید وسایل غیرمتعارف و گران قیمت در آغاز زندگی

و) ولیمه دادن

ولیمه از مستحبات عروسی است و بهتر است در روز انجام گیرد و فقرا هم در میهمانی شرکت داشته باشند. طبق روایات، ولیمه دادن هنگام ازدواج از سنت های پیامبران است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند ولیمه در روز نخست حق است و در روز دوم نیکی و زیادتر از آن ریا و شهرت طلبی است.

ولیمه از مستحبات عروسی است و بهتر است در روز انجام گیرد و فقرا هم در میهمانی شرکت داشته باشند.

در ازدواج امام علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها، پیامبر صلی الله علیه و آله بخشی از هزینه را خود تقبل نمودند. طبق سنت اسلامی باید میهمانان را دعوت کرد. در تاریخ آمده است حدود ۴۰۰۰ نفر در این ضیافت شرکت کردند. امام علی علیه السلام از فزونی جمعیت و کاستی غذا خجالت می کشید که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «دعا می کنم خداوند به غذای شما برکت دهد.» و چنین شد که همه خوردند و نوشیدند و سیر شدند و چیزی هم از غذا کم نشد.[5]

پیام ها:

1- تأکید بر سنت ولیمه

2- ساده بودن غذا

3- ولیمه دادن در روز. برخلاف این روزها که مجالس تا پاسی از شب ادامه دارند.

ز) دو توصیه مهم پیامبر صلی الله علیه و آله به زوجین

1- پیامبر صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمودند: « فاطمه امانت من نزد توست».

2- و به فاطمه سلام الله علیها فرمودند: «علی بهترین شوهر برای توست».

آنگاه سر به آسمان بلند کردند و فرمودند: «خدایا! نیکی ها و برکات خویش را بر این دو فرو فرست و در فرزندان و نسل پاک شان برکت قرار ده».

پیام ها:

1- شایسته است که هر مرحله از ازدواجهمراه با دعا باشد.

2- بعد از عقد و ازدواجی که مقدمات و تحقیقات آن به‌درستی انجام شده اند، باید به طرفین قوت قلب داد و تردید را در آنها از بین برد.

3- در نصیحت و راهنمائی، باید سهم طرفین مساوی باشد. پیامبر صلی الله علیه و آله هم فاطمه را بهترین زوجه و هم علی علیه السلام را بهترین زوج معرفی کردند.

4- پیامبر مورد قبول طرفین بودند. شایسته است که در آغاز زندگی، از افراد مورد احترام دو خانواده تذکرات لازم را به زوجین ارائه کند.

ح) ثمره ازدواج

یکی از اهداف ازدواج بقای نسل است. ثمره ازدواج علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها؛ حسن، حسین، زینب و ام کلثوم و محسن هستند که پیش از تولد در رحم مادر به شهادت رسید.[6]

پیام ها:

1- دعا برای بهره مندی از اولاد صالح

2- اختصاص وقت کافی برای تربیت فرزندان

3- انتخاب نام های زیبا برای فرزندان

امید است که این ازدواج آسان، الگوی همه جوانان در تشکیل خانواده باشد.

منبع: ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 409-410، اسفند ماه 1394. دکتر اصغر هادوی.

پی نوشت ها:

[1]. مناقب ابن شهر آشوب، ج ۳، ص ۳۴۵.

[2]. الامالی، شیخ طوسی، ص ۳۹، ح ۴۴.

[3]. بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۴۰۹.

[4]. بحارالانوار، ج ۴، ص ۳۶۱.

[5]. فاطمه زهرا سلام الله علیها ولادت تا شهادت، کاظم قزوینی، ص ۱۹۹.

[6]. ارشاد شیخ مفید، ص ۳۴۲.