ایران مساجد باشکوه زیادی دارد که هر کدام از آن ها شاهکاری از هنر و معماری اند و در بازدید از آن ها سرشار از احساس معنویت می شوید. یکی از مساجد تاریخی و باشکوه ایران مسجد کبود است، مسجدی که به خوبی معماری پس از اسلام ایران را به نمایش گذاشته وی کی از معدود مساجد آبی دنیاست. چیزی که باعث شده اینجا به مسجد کبود معروف شود وجود کاشی های لاجوردی رنگ است که زیبایی خاصی را برای مسجد به وجود آورده است. این مسجد یکی از دیدنی ترین جاذبه های تبریز است و گردشگران زیادی در سفر به این شهر از آن بازدید می کنند. در ادامه الی گشت را همراهی کنید تا با مسجد کبود بیشتر آشنا شوید.

در میان یکی از آثار ارزشمند معماری ایران به مسجد کبود یا مسجد جهانشاه تبریز می رسیم که معماری متفاوتی نسبت یه دیگر مساجد ایران دارد. علاقمندان به آثار هنری عاشق این بنای تاریخی هستند چون در آن کاشی‌های معرق فیروزه‌ ای و لاجوردی، انواع خطوط عالی و طرح‌های بدیع هندسی و اسلیمی در کنار هم یک نمونه بی بدیل معماری را خلق کرده است. این بنای زیبا در قرن نهم هجری قمری ساخته شده و معماران خبره طوری کاشی کاری های متنوع را در کنار نقش و نگارهای ظریف و زیبا قرار داده اند که رنگ های هماهنگی شکل بگیرد و اینجا در نظر خیلی ها به فیروزه اسلام شهره شود هرچند که این مسجد نام های دیگری مثل گوی مسجد، مسجد شاه جهان، عمارت و مسجد مظفریه هم دارد.

در زلزله ای که در سال ۱۱۹۳ هجری قمری اتفاق افتاد بنای این مسجد آسیب های زیادی دید و حتی گنبد آن هم ریزش کرد و امروز از آن فقط یک سردر و چند پایه به جای مانده است اما همین باقی مانده های کم هم به خوبی شکوه و هنر معماری این مسجد را نشان می دهند. مرمت قسمت های باقی مانده مسجد در سال ۱۳۱۸ شروع و چندین سال بعد در سال ۱۳۵۵ تمام شد. کار بازسازی گنبد اصلی به دست مرحوم استاد رضا معماران انجام شد و کاشی کاری های داخلی و خارجی اش هنوز هم در دست انجام است.

مسجد کبود در سال ۸۷۰ هجری قمری به دستور ابوالمظفر جهانشاه بن قرایوسف که قدرتمندترین حکمران سلسله ترکمانان قراقویونلو بود ساخته شد و از برجسته ترین شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می رود. اگر در هنگام ورود به مسجد به کتیبه ی بالای سر در نگاهی بیندازید اطلاعاتی درباره ی این مسجد را می بینید، طبق این کتیبه مسجد در سال ۸۷۰ هجری قمری ساخته شده اما این طور که معلوم است این تاریخ مربوط به زمان تمام شدن کاشی کاری های سر در بوده و ساخت مسجد چندین سال زودتر شروع شده است.

این مسجد منحصربفرد نماینده ای از معماری کهن ایرانی ست و تنها اثر به جای مانده از دورە‌ی فرمانروایی قراقویونلوها در پایتخت آن ها یعنی تبریز است. این مسجد آنقدر زیبا و جذاب است که با وجود همه ی صدماتی که در این مدت دیده اما هنوز هم هنر دوستان را شگفت زده می کند. چیزی که این مسجد را تا این حد معروف و زیبا کرده استفاده از کاشی های معرق و نقش و نگارهای پرجزئیاتی است که در طراحی داخلی و خارجی آن به کار رفته و اثری اعجاز انگیز را خلق کرده است.

اگر به پیرامون شبستان بزرگ نگاه کنید برجستگی هایی از آیه های کامل سوره فتح را می بینید که این طور که به نظر می آید به این دلیل زینت بخش شبستان شده تا یادبودی از پیروزهای جهانشاه باشد. حتی بر روی کتیبه ی سر در هم اسم جهانشاه حک شده که قبلا با روکشی از طلا پوشیده شده بود. پیرامون گنبدخانه ی مسجد را شبستان در بر گرفته و مسجد هیچ میانسرایی ندارد. مسجد کبود تبریز با مسجد گوهر شاه مشهد قابل مقایسه است چون هر دوی آن ها در یک دوره ی تاریخی ساخته شده اند. معمار مسجد کبود آن را به گونه ای ساخته که کاملا با آب و هوای تبریز سازگار باشد و در هر دوره ای از سال بشود از تمام قسمت های آن استفاده کرد.

این مسجد در ابتدا فقط یک مسجد تنها نبود و در مجموعه مظفریه در کنار صحن، خانقاه و کتابخانه قرار داشت اما امروز همه ی قسمت های دیگر به جز این مسجد از بین رفته اند. بیشتر قسمت های مسجد کبود از آجر ساخته شده هرچند که در قسمت هایی از آن سنگ های کمیاب هم استفاده شده است. با نگاهی به بقایای مسجد کاملا مشخص است که همه ی آجرها با گچ بند کشی شده اند. این مسجد یک صحن مربعی، حوض بزرگی برای وضو و شبستان های زیبایی در طرفین دارد. بنای اصلی مسجد که طرحی مربعی شکل دارد درست در جلوی صحن برپا شده که در گذشته گنبدی آجری روی آن را پوشانده بود.

این مسجد در واقع چند منطوره بوده و هم جنبه مسجد و هم مقبره داشته است و در سرداب آن دو قبر هست که می گویند محل دفن جهانشاه و همسرش بوده است هر چند که امروز این قبرها خالی اند. می گویند ساخت این مسجد حدود ۳۰ سال طول کشیده و مهندسان و معماران زیادی در ساخت آن مشارکت داشته اند. تنها ۴ مسجد آبی رنگ در دنیا هست که یکی از آن ها مسجد تاریخی تبریز است و برای تماشای آن باید به خیابان امام خمینی، روبروی کوچه صدر، جنب پارک خاقانی شهر تبریز بروید.