برج‌هاي دوگانه خرقان

خرقان در منطقه‌اي كوهستاني در جنوب غربي قزوين، قرار دارد .برج‌هاي آرامگاهي خرقان در 1 كيلومتري حصار ارضي، از توابع خرقان غربي و در ۳۲ كيلومتري جاده قزوين - همدان قرار دارند.

در اين منطقه دو آرامگاه از دوره سلجوقي بر جاي مانده است. برج اول 8 ضلعي است و بر هر ضلع آن؛ طرح‌هاي متنوع آجري منقوش شده است.اين برج داراي گنبدي دوپوش است كه دو پلكان مارپيچ به آن منتهي مي‌شود.

ارتفاع اين آرامگاه در حدود 15 متر و قطر بناي آن حدود 11 متر است. بر اساس متن كوفي موجود در اين بنا، اين برج در سال 460 ه قمري ساخته شده است.

برج دوم؛ با فاصله حدود 30 متر از برج اول، از نظر شكل و ابعاد ، تقريبا ً هم اندازه برج اول است.اين بنا داراي گنبد دو پوش و يك پلكان منتهي به فضاي بين اين دو پوشش است. كتيبه اين برج، تاريخ 486 قمري را نشان مي‌دهد.

 برج‌هاي آرامگاهي خرقان با بيش از 50 طرح آجري، جزء شاهكارهاي آجركاري معماري ايران به شمار مي‌آيند.اين برج‌ها در محوطه وسيعي به فاصله كمي از يكديگر قرار گرفته‌اند و از بسياري جهات به هم شبيه‌اند اما برج شرقي، قديمي‌تر از برج غربي است.

برج شرقی آن به ارتفاع تقریبی 15 متر و قطر 11 متر با طرحی هشت ضلعی و ستون های مدور در هر گوشه بر پایه ای از سنگ بنا شده است.

ضخامت دیواره های برج به 60 سانتی متر می رسد كه بر روی آجرهای ساده زیرین، پوشش تزئینی از آجر با ضخامت 21 سانتی متر به كار رفته است.

دو پلكان مارپیچ كه در ستون های مدور واقع درگوشه ها تعبیه شده با 22 پله به غلام گردشی ما بین دو پوش گنبد می پیوندد.ساقه گنبد نواری پهن از نقوش تزئین آجری با طرح های مختلف هندسی و در بالای هر ضلع آیه ای از سوره 59 قرآن كریم را در خود پذیرفته است.

در هر یك از اضلاع هشت گانه برج، دو ستونچه مدور تزئینی چسبیده به ستون های مدور بزرگ هشت گوشه است كه از پایین تا نیمی از ارتفاع اضلاع هشتگانه امتداد یافته و سپس قوس تیزه داری بر روی آنها برپا شده است.

قاب سازی های تزئین داخل طاق نماهای اضلاع هشت گانه، هر یك دارای طرح و نقش خاصی هستند كه هیچ كدام با دیگری یكسان نیست.ضلع سردر ورودی برج، تزئین بیشتری از جمله دو خط كتیبه در بر دارد.

داخل بقعه نیز به صورت هشت ضلعی است كه در وسط هر ضلع آن طاق نمایی با قوس تیزه دار بر پا گشته و دور تا دور كف بقعه بقایای سكویی به ارتفاع سی سانتیمتر دیده می شود.

بر روی دیوار و قسمت كار بندی و زیر گنبد داخلی اثر ارزنده ای از دیوار نگاره های دوره سلجوقی مانند طاووس، ستاره های شش پر و هشت پر، گل و بوته، پرنده و درخت انار به شیوه استلیزه وجود دارد كه در نوع خود كم سابقه و حائز اهمیت بسیار است.

این برج در سال 460 هجری قمری ساخته شده و نخستین بنا با گنبد دو پوش غیر مخروطی در معماری اسلامی است.بنای برج غربی كه در سال 486 هجری قمری به پایان رسیده از نظر طرح و نقشه همانند برج قدیمی تر است.

با این تفاوت كه یك پلكان مارپیچ دارد و ضمن رعایت ابعاد برج قبلی حدود 55 سانتی متر از ارتفاع بیشتری برخوردار است و كشیده تر نیز به نظر می رسد.

تركیب و تنظیم طرح های مختلف در این دو بنا كه به 30 نقش بالغ می شود و اوج هنر آجركاری به شمار می آید، همانند هنری كه در طرح ریزی متناسب هیات كلی بنا به كار رفته قابل ستایش است.

سقف این دو برج در زلزله ویرانگر اول تیر ماه 81 آوج فروریخته و شكاف های جبران ناپذیری را در بدنه و دیوارهای خود بر داشته است كه البته توجه بیشتری از سوی مسوولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان می طلبد.بخش آبگرم از توابع شهرستان بویین زهرا در جنوب غربی استان قزوین قرار دارد.

منابع

1.دانشنامه آزاد ویکی پدیا [www.wikipedia.org]

2.تبلیغ روز مرجع نیازمندیهای ایران [www.forum.tablogherooz.com]

3.ایرنا [www.qazvin.irna.ir]

4.وب سایت سازمان میراث فرهنگی قزوین [www.qchto.ir]

5.گشت و گذار در قزوین [www.gashtogozardarqazvin.blogfa.com

6.[ www.mahmoodansari.blogfa.com]

7. خبرگزاری مهر [www.mehrnews.com]

گردآوری و بازنشر: گروه گردشگری شهر مجازی ایرانیان