در سفر به اردبیل از کجا دیدن کنیم؟

 کلان‌شهری مملو از زیبایی‌های ناب طبیعی با کوهستان‌هایی سر به فلک کشیده، آب‌وهوایی مطبوع و آثار تاریخی ارزشمند است.

شهر زیبای اردبیل، یکی از شهرهای بزرگ و مرکز استان اردبیل در شمال غربی کشور است که به طبیعت زیبا، کوهستان‌های استوار، تاریخی کهن و آثار تاریخی ارزشمند است که درکنار فرهنگ اصیل، غنی و میهمان‌نوازی ساکنینش، به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایام مختلف سال به‌ویژه بهار و تابستان تبدیل شده است.

در اوستا اردبیل از دو کلمه‌ی «آرتا» به معنای «مقدس» و «ویل» به معنای «شهر» تشکیل شده است. شهرت و اهمیت این شهر وجود بقعه «شیخ صفی‌الدین اردبیلی» از شاگردان شیخ زاهد گیلانی، (بنیانگذار فرقه‌ی صفویه) و از اجداد شاه اسماعیل صفوی بوده به اوج رسید و برای همیشه در تاریخ این سرزمین ثبت شد.

اردبیل در فصل بهار و تابستان فوق‌العاده دیدنی است و چند سالی می‌شود که به یکی از شهرهای مقصد سفر گردشگران داخلی تبدیل شده است. در سفر به اردبیل جاهای دیدنی زیادی وجود دارد که بهتر است برای بازدید از آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.

۱. آرامگاه شیخ صفی‌ الدین اردبیلی

بقعه‌ی شیخ صفی‌الدین اردبیلی از قدمتی بالغ بر هفت قرن برخوردار است که به همت پسرش صدرالدین موسی ساخته شده است

یکی از مشهورترین و پربازدیدترین مکان‌های تاریخی در شهرستان اردبیل، «آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی»، موسس فرقه‌ی صفویه است که در میدان عالی قاپوی این شهر قرار دارد. این اثر تاریخی در اواسط قرن ۸ هجری قمری و در سال ۷۵۳ قمری بلافاصله پس از درگذشت شیخ صفی‌الدین، به همت پسر وی «صدرالدین موسی»، احداث شد و پس از پادشاهی شاه اسماعیل صفوی و پایتخت قرار دادن شهر اردبیل این شهر از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و آرامگاه شاه اسماعیل صفوی نیز در این بقعه قرار دارد.

البته پادشاهان صفوی نیز به‌دلیل ارادت و علاقه‌ای که به ایشان داشتند، در طول حکومت خود بخش‌های مختلفی را به این مکان افزوده و در گسترش آن نقش بسزایی را ایفا کردند. گنبد الله الله، جنت سرا، دارالمتولی، قندیل خانه و حرم سرا، تنها بخش‌هایی از آرامگاه است که در ادوار مختلف ساخته شده است.

۲. دریاچه شورابیل

یکی از زیبایی‌های طبیعی در اردبیل، دریاچه‌ی شورابیل این شهرستان است که در فاصله‌ی ۲ کیلومتری از جنوب شرقی آن قرار گرفته است. وجه تسمیه این دریاچه به شورابیل، به‌دلیل شوری بیش از حد آن در گذشته است. جالب است بدانید که عمر دریاچه‌ی شورابیل از دریاچه‌ی ارومیه بیشتر است و پلیکان‌های خاکستری، غاز خاکستری، غاز زنگوله بار، لک لک سیاه، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، حواسیل، چنگر، قرقاول، مرغابی، خوتکا و... پرندگان بومی هستند که در این دریاچه زندگی می‌کنند یا در پیرامون آن دیده می‌شوند. این جاذبه‌ی طبیعی از چشم‌اندازی بسیار زیبا به‌ویژه در هنگام غروب خورشید برخوردار است که باعث حیرت و تحسین بازدیدکنندگان می‌شود.

۳. کلیسای مریم مقدس

یکی دیگر از عمارات مذهبی و کهن در اردبیل، بنای کلیسای قدیمی به نام «مریم مقدس» است که در اواخر قرن ۱۹ میلادی و در سال ۱۸۷۶ میلادی به همت خانواده‌ی «گالوست میرزاییان» و با طرح «خاچاطور شهبازیان معمار»، ساخته شده است. امروزه از این کلیسا برای انجام فرایض دینی ارامنه و برگزاری مراسم مذهبی استفاده نمی‌شود و آخرین نماز جماعت و مراسم مذهبی در سال ۱۳۲۳ شمسی در این مکان برگزار شده است.

زمان آخرین مراسم مذهبی برپا شده در کلیسای مریم مقدس اردبیل، بیش از ۷۰ سال پیش بوده است

جالب است بدانید که مقابر سنگی و رسوبی در محوطه‌ی کلیسا قرار دارد که حکاکی‌هایی به شکل صلیب روی آن‌ها انجام شده است. همچنین روی در ورودی کلیسا، با استفاده از تکه‌های بریده‌ی شده‌ی نی و به خط ارمنی چنین نوشته شده است

این در خانه‌ی حقیقی خدا است، که بر رسم یادبود از طرف اگالوس ملیک میرزا یانس به کلیسای مریم مقدس هدیه می‌شود ۱۸۷۶

۴. بازار بزرگ اردبیل

از دیگر مکان‌های قدیمی و پرتردد در شهر اردبیل، بازار قدیمی یا بازار بزرگ این شهر است که در مرکز و در دو طرف خیابان امام خمینی قرار دارد. مجموعه‌ای عظیم با معماری بسیار زیبا و ارزشمند از دوران صفویه که با طاق‌های جناغی و گنبدهای ساده، زیبایی چشم‌نوازی یافته است. محوطه‌ی داخلی بازار، نور و روشنایی خود را به کمک روزنه‌هایی که در پوشش‌های گنبدی تعبیه شده است، دریافت می‌کند. چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه، بازار اصلی، بازار چاقوسازان، راسته‌ی پارچه فروشان، سراجان، بازار زرگران، راسته‌ی کفاشان، مسگران، راسته‌ی پیر عبدالملک، علافان و... بخش‌های مختلف این بازار وسیع را تشکیل می‌دهد. متاسفانه بخش اعظمی از این بازار به‌دلیل ساخت‌‌وساز خیابان‌های مختلف در ۵۰ سال اخیر، از بین رفته است.

۵. جنگل فندقلو

یکی دیگر از زیبایی‌های طبیعی و جاذبه‌های بی‌نظیر گردشگری اردبیل، جنگل فندقلو است که در ۳۰ کیلومتری از این کلان‌شهر قرار دارد. این منطقه‌ با چشم‌انداز خارق‌العاده‌ی جنگلی - مرتعی، گردنه‌ی زیبا و شگفت‌انگیز حیران درکنار پوشش گیاهی متعدد بومی یکی از پربازدیدترین مکان‌های گردشگری در اردبیل است که میزبان مسافران زیادی است که برای تماشای طبیعت منحصربه‌فرد آن در این منطقه حضور می‌یابند. از ویژگی‌های این جنگل می‌توان به قابلیت پرورش گیاهان نادر اشاره کرد. در جنگل فندقلو استخر آبگرم با خاصیت درمانی وجود دارد که از آن به «مشه سویی» یاد می‌شود.

۶. موزه تاریخ طبیعی اردبیل

موزه‌ی تاریخ طبیعی شهر اردبیل با داشتن بیش از ۱۲۰ گونه‌ی مختلف حیوانی که متشکل از ۲۰ گونه از پستانداران، ۸۰ گونه از انواع پرندگان، ۱۲ گونه از دوزیستان شامل ماهیان و خزندگان و ۸ گونه‌ی حیوانات وحشی کمیاب است، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری و توریستی این منطقه از کشور است. همچنین در این موزه می‌توان بخش‌های مختلف بدن حیوانات از جمله شاخ، بال، پر، جمجمه‌ی پرندگان و حشرات مختلف را که به‌صورت پنل روی دیوار قرار گرفته است، مشاهده کرد. دو زیستگاه تالاب و بوستانی و نیز محیط زیست از دیگر قسمت‌های موزه‌ی تاریخ طبیعی اردبیل است که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود.

۷. برج شاطر

برج شاطر، یکی دیگر از آثار تاریخی و جاذبه‌ی گردشری در شهر اردبیل است که در فاصله‌ای حدود ۶ کیلومتر از این شهر و در روستای صومعه قرار دارد. از نکات قابل‌توجه در مورد این اثر تاریخی می‌توان به تپه‌های باستانی متعددی که در اطراف آن قرار دارد اشاره کرد که قدمت آن‌ها به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد.

قدمت برج شاطر به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد

طرح برج جالب و قابل‌توجه است به‌گونه‌ای که نمای آن از داخل به‌صورت استوانه و از خارج به شکل ده ضلعی است که دارای ازاره‌ای سنگی است و از چهار برج سنگ‌تراش تشکیل شده است. باستان‌شناسان باتوجه‌به نوع معماری برج و شباهت آن به «آرامگاه چلبی اوغلو» در سلطانیه، پیشینه‌ای متعلق به قرن هشتم هجری را تخمین زده‌اند.

۸. مقبره شیخ امین الدین جبرائیل

عمارتی تاریخی و متعلق به قرن دهم هجری قمری در یکی از روستاهای اردبیل به نام «کلخوران» در ۳ کیلومتری این شهر قرار دارد که به مقبره‌ی «شیخ امین‌الدین جبرائیل» (پدر شیخ صفی‌الدین از اجداد پادشاهان صفوی) شهرت دارد. برجی با قدمتی نزدیک به هفت قرن که متعلق به قرن هشتم هجری قمری است در آرامگاه «شیخ امین‌الدین» مشاهده می‌شود که شباهت بسیاری به برج مقبره‌ی شیخ صفی دارد. تزئینات و نقاشی‌های انجام شده در این اثر تاریخی در دوران حکومت صفویان صورت گرفته است و در دروان مختلف بخش‌های دیگر نیز به این بنای کهن افزوده شده است. حضور هفت قطعه سنگ قبر که تزئینات و نقوش زیبایی بر آن‌ها انجام شده است، در نزدیکی و در بخش جنوب شرقی آرامگاه مشاهده می‌شود که هیچ نام و نشانی روی آن‌ها ثبت نشده و همچون معمایی حل نشده به عمق تاریخ پیوسته است.

۹. خانه ارشادی اردبیل

از دیگر بناهای تاریخی و کهن شهر اردبیل، «خانه‌ی ارشادی» است که دارای پیشینه‌ای برابر با اواخر حکومت قاجاریان است. این عمارت تاریخی در گذشته خانه‌ی اربابی وسیع و بزرگی بوده است که با گذشت زمان و در دوره‌های مختلف اقدام به جداسازی برخی بخش‌ها و حتی تخریب و احداث دوباره‌ی آن شده است. در عصر حاضر و از سال ۱۳۷۸ نیز اقداماتی جهت تعمیر و بازسازی قسمت‌هایی از خانه صورت گرفته است. 

شهر اردبیل، از کلان شهرهای زیبای کشور و سرشار از آثار تاریخی، جاذبه‌های گردشگری طبیعی و دیدنی‌های زیبا و چشم‌نواز بسیاری است که دریاچه‌ی نئور اردبیل، موزه‌ی مردم‌شناسی، مسجد جامع اردبیل، حمام ملاهادی (متاسفانه این حمام با بی‌لطفی مسئولان مواجه شده و امروزه بیشتر شبیه به خرابه‌ای است تا یک مکان تاریخی ارزشمند)، پل هفت‌چشمه و قله‌ی زیبای سبلان، تنها برخی از این دیدنی‌های حیرت‌انگیز است.