(قسمت دوم)
پاسخ به:راهنمای سفر به آذربایجان غربی
چهارشنبه 14 اسفند 1398 7:06 PM
دریاچه ارومیه نیاز به معرفی ندارد و همگان آن را می‌شناسند. طبق تقسیمات کشوری، این دریاچه میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است. دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه بزرگ آب‌شور دنیا بود. آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.
این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قراردارد. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده (گزارش‌های قبلی تنها به از دست رفتن ۲۵ تا ۵۰ درصد مساحت دریاچه اشاره کرده‌بودند). دلایل بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شده است از جمله خشکسالی، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه. تحقیق جدیدی توسط چند تن از محققان در آمریکای شمالی نشان می‌دهد که خشکسالی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی شامل پروژه‌های جاه‌طلبانه توسعه اقتصادی-آبی به همراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱/۲ کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانیده است. تا سال ۲۰۱۲ بیش از دویست سد بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز دریاچه در مرحله آماده بهره‌برداری٬ یا پایان مراحل طراحی بودند.
بر اساس آخرین بررسی ها در آبان ۱۳۹۴ تراز آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰/۰۴ متر عنوان شد که نسبت به زمان مشابه سال گذشته ۴۰ سانتی‌متر کاهش نشان می‌دهد.
بند، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ارومیه است که مردم آن به زبان کردی کرمانجی صحبت می‌کنند. این روستا به دلیل طبیعت زیبایش گردشگاه مردم ارومیه است و در دهستان باراندوز قرار داشته و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۳۸۸۸ نفر (۸۷۲ خانوار) بوده است.
روستای بند در کنار رودخانه شهر چای به صورت خطی استقرار و امتداد یافته است و قدمت آن بیش از سه قرن می‌رسد. در مراسم عروسی روستای بند نوازندگان محلی با اجرای موسیقی و آواز فضای جذاب و شاد فراهم می‌کنند.
غار سهولان روستای سهولان، در۴۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر مهاباد میان مهاباد-بوکان و همچنین در ۲۸ کیلومتری شهر بوکان در استان آذربایجان غربی واقع شده است. ارتفاع سقف غار تا سطح دریاچه آن به ۵۰ متر می‌رسد و عمق آب در برخی جاها به ۳۰ متر می‌رسد. اختلاف دمای درون و بیرون غار بین ۱۰ الی ۱۵ درجه است. سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است و مردم محلی غار را «کونه کوتر» یعنی لانه کبوتر نیز می‌نامند. دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است.
این غار در جریان سفر ژاک دوموگان فرانسوی به ایران و به مناطق کردنشین، در دوره قاجار توسط وی کشف شد و این هنگام مقارن با فوت سیف‌الدین خان مکری حاکم بوکان نیز بود.
غار سهولان در فهرست آثار طبیعی ملی ایران قرار دارد.
غار قلایچی در فاصله ۹ کیلومتری شمال شرقی شهرستان بوکان و در مجاورت محوطه باستانی تپه قلایچی، یکی از مراکز تمدن مانایی‌ها قرار گرفته و از دسته غارهای طبیعی ایران به حساب می‌رود. این در اثر نفوذ آب در طبقات آهکی شکل گرفته و از نظر ساختار غار، آن را از جمله غنی‌ترین غارهای مکشوف ایران به به شمار می‌آورند.
دهانه این غار با قطر ۸ متر در ارتفاع ۱۷۵۰ متری کوهی به همین نام قرار دارد. عمق غار تا رسیدن به کف تالار اول ۱۱۰ متر است که مستلزم فرود بر روی تپه‌ای ۲۰ متری انباشته شده از سنگ، فضولات و لاشه کبوترانی است که تا عمق ۴۰ متری غار لانه کرده‌اند. جالب است بدانید که تا شعاع ۲۰ متری دهانه غار هیچ سنگی یافت نمی‌شود و تمامی این سنگ‌ها را در کف تالار اول می‌توان یافت.
زندان سلیمان نام کوهی مخروطی‌شکل و میان تهی است که در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان قرار دارد. این کوه هزاران سال پیش، بر اثر رسوب کانی‌های آب دریاچه‌ی آن به وجود آمده‌است. ارتفاع این کوه از زمین مجاور خود ۹۷ تا ۱۰۷ متر است و بر فراز آن گودال عمیقی در حدود ۸۰ متر دیده می‌شود که قطر دهانه آن به طور تقریب ۶۵ متر است.
این کوه در زمان مانایی‌ها نیایشگاه بوده است. در اطراف کوه زندان سلیمان چشمه‌های آب گرم گوگردی متعددی دیده می‌شود که دارای خاصیت درمانی متعدد است.
زندان سليمان که تپه‌ای است به ارتفاع صد متر از سطح زمين، و مخروطی شکل، زمان ساسانيان محل قربانی و نيايش موبدان زرتشتی بوده و البته بقايای بناهای دور مخروط زندان سليمان، نشانگر اهميت اين محل مقدس است. موبدان پس از نيايش در محل و استفاده از برسم (حيوان در نظر گرفته شده را برای قربانی کردن) به جايگاه مخصوص می‌بردند تا نذر آتشکده کنند. احتمالا دو هزار سال پيش مخروطی که امروز خالی از آب است و در دهانه تپه قرار دارد، پر از آب بوده و بقايای آب‌‌انبارهای اطراف مخروط، نشانگر غيرقابل استفاده بودن آب اين دهانه و درياچه درون آن است؛ اما به مرور زمان و بر اثر حجم رسوبات و فرو ريختن به دهانه، شکاف‌های اين درياچه که در عمق ۱۰۰ متری قرار داشتند، بسته شده و مخروط خشک شده است.
با وجود گذشت زمان‌های طولانی هنوز هم آن‌هایی که برای چندمين بار از اين محل ديدن می‌کنند دچار يک نوع رعب آميخته به اعجاب می‌شوند. اهالی محل این کوه زیبا را بنام زندان سلیمان یا زندان دیو می‌شناسند و معتقدند که حضرت سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می‌کردند در این کوه زندانی می‌کرده است. این نام نیز به واقعیت و با توجه به نسبت دادن محل به حضرت سلیمان بر این کوه گذارده شده است.
چملی گول (به معنی برکه‌ای که در وسط آن جزیره‌ای از چمن است)، با نام رسمی چمن متحرک در نزدیکی روستای بدرلو تکاب قرار دارد.
این چمن در ۱۵ کیلومتری شهر تاریخی تکاب و در میانه راه تکاب به یولقون‌آغاج قرار دارد. چمن متحرک که در زبان محلی به «چملی» یا «چملی‌گل» معروف است یکی از آثار طبیعی شگفت‌انگیز تکاب به شمار می‌رود. که شامل یک منطقه باتلاقی بوده و در وسط و اطراف آن چمنزارها و نیزارهای بلندی رشد کرده است که ارتفاعشان به دومتر هم می‌رسد.
این چمن به صورت جزیره‌ای متحرک با مساحت هشتاد متر مربع بر روی دریاچه‌ای کوچک خودنمایی می‌کند که با وزش باد و جریان هوا و یا تکان خاصی به جهات مختلف تغییر مسیر داده و حرکت می‌کند و همین امرموجب منحصر به فرد شدن این جاذبه طبیعی شده است. کل مساحت این برکه عجیب به وسعت یک هکتار است در میان دره‌ای عمیق قرار گرفته که نیزارها، چمن سرسبز، درختان بلند و گلهای زیبا اطراف آن جلوه‌ای خاص و طبیعی و زیبا به آن بخشیده‌اند.
این چمن بصورت معلق و شناور در وسط این برکه قرار گرفته و حتی در فصل زمستان و سرمای هوا نیز چمن آن سبزی خود را از دست نمی‌دهد.
قطعه چمن متحرک بصورت یک نیم قوس کمانی از پیرامون برکه جدا است. عمق این برکه زیاد بوده و ماهی و مرغابی‌های وحشی در اطراف این چمنزار جلوه و زیبایی خاصی را پدید می‌آورد. از علت حرکت و شناور بودن این چمن شگفت‌انگیز اطلاعی دقیق در دست نیست اما برخی کارشناسان علت آن را منطبق و متناسب با حرکت وضعی زمین و عده‌ای دیگر ناشی از عوامل طبیعی و وزش باد می‌دانند.
آبشار شلماش از مهم‌ترین آبشارهای جاری که در سطح استان آذربایجان غربی و در شهر سردشت است. آبشار شلماش با دره‌ای سرسبز در کنار جنگل‌های پراکنده، در نزدیکی شهر سردشت واقع شده و از شاخه‌های رودخانه زاب کوچک محسوب می‌شود.
این آبشار که در واقع از سه آبشار تشکیل شده هم اکنون به صورت منطقه‌ای تفریحی درآمده که همه ساله به خصوص در فصل گرما هزاران نفر از مناطق مختلف و به خصوص از شهرهای کردنشین برای دیدن آن عازم سردشت می‌شوند. سه آبشار به ترتیب و پشت سر هم قرار گرفته‌اند که اولین آن‌ها در نزدیکی محل توقف و پارکینگ قرار گرفته است. برای دیدن دو آبشار بعدی باید مسافتی نسبتا زیاد را پایین رفته و وارد دره‌ای عمیق شوید. در حال حاضر با احداث پله و حصارهایی بالا و پایین رفتن از دره راحت‌تر و کم‌خطرتر شده است.
در فصل بهار این آبشار پر آب‌ترین روزهای خود را می‌گذراند. آب‌وهوای منطقه تا اواسط اردیبهشت هم سرد است ولی از اول خرداد ماه به بعد تا اواسط پاییز می‌تواند موقع مناسبی برای سفر به این منطقه باشد.
مسیر سردشت به آبشار شلماش مسیر زیبا و پردرختی است. جاده مذکور آسفالت و مناسب بوده و تا آبشار مدت ۲۰ دقیقه است.
سد بوکان یا سد شهید کاظمی یکی از سدهای بزرگ ایران با هسته رسی است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بوکان و در استان آذربایجان غربی قرار دارد. درست است که این سد ساخته‌ی دست بشر است، اما در به‌وجود آوردن یکی از جاذبه‌های طبیعی این استان نقش داشته است. این سد برای تنظیم و استفاده از آب و سیلاب‌های رودخانه زرینه ایجاد شد و جهت آبیاری اراضی پایین‌دست، سدی در محل جنوب‌شرقی بوکان بر روی این رودخانه بسته شده است. کار احداث این سد در مردادماه سال ۱۳۴۶ با هدف تأمین آب کشاورزی، شرب و برق منطقه توسط شرکتی اتریشی آغاز و در سال ۱۳۵۰ افتتاح شد. این سد در مسیر رودخانه زرینه‌رود قرار دارد.
طول تاج سد بوکان ۵۳۰ متر و ارتفاع آن از پی ۵۰ متر است. با افزایش حجم مخزن سد در سال ۱۳۸۴ حجم کل مخزن سد به ۷۶۲ میلیون مترمکعب رسید. این سد علاوه بر تأمین آب شهرهای بوکان، میاندوآب و عمده آب شهر تبریز، سالیانه بیش از یکصد میلیون متر مکعب آب شرب و صنعت و در حدود ۵۵ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی منطقه‌های عجب‌شیر و آذرشهر را نیز آبیاری می‌کند. همچنین این سد هرساله پذیرای هزاران نفر از سرتاسر ایران است. دریاچه سد بوکان با ۷۱۸ میلیون مترمکعب بیشترین آب پشت سد را به خود اختصاص داده است.
