بقعه ملاحسن کاشی

بنای  بقعه ملاحسن کاشی آرامگاهی که در جنوب شرق محوطه تاریخی گنبد سلطانیه قرار دارد، در زمان شاه طهماسب صفوی برای مولانا حسن كاشی معروف به شیرازی از علمای حكمت الهی ساخته شده است. مقبره مولانا حسن كاشی مطابق با الگوی مقبره سازی عصر صفوی ساخته شده یعنی ساخت بنا با پلان هشت ضلعی كه در نمای داخلی تبدیل به فضای چلیپایی می گردد.

از جمله ویژگی­های بارز این بنا، كاربرد خط معقلی با بنایی است كه به شیوه آجر و كاشی به رنگ فیروزه ای بر گلوی گنبد و نمای خارجی بدنه اجراء شده است. قرینه سازی در ساختار، و تزئینات مقرنسی از نوع معلق به رنگ سفید و  قهوه ای در سطوح داخلی گنبد است.این بقعه از نمای بیرونی دارای پلان هشت ضلعی و دورنمای داخلی با تركیب و تلفیق ایوان های جانبی به مربع تبدیل شده است. اضلاع هشت گانه به قرینه مقابل به هم هر یك ۵/۸ متر و ۷۰/۷ متر طول دارند.

ایوان های چهار گانه در طبقه هم كف با دهلیز زیبایی به یكدیگر مرتبط است. ایوان های كوچك كه به دو طبقه تقسیم شده اند با یك پله ارتباطی با ایوان های بزرگ در طبقه هم كف مرتبط می گردند.

حاصل این ارتباط، گنبد زیبایی است كه بر هسته چهار گوش مركزی نشسته است. این گنبد با ساقه نسبتاً بلند از نوع گنبدهای دو پوششی است كه یك پوشش تزئینی نیز بر آن افزوده شده و من حیث المجموع با گنبد الله الله مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی قابل مقایسه است.

ساقه گنبد از نظر تزیینات به چهار بخش تقسیم شده، بخش نخست، نقش نخل معقل به طور معكوس تكرار گردیده، قسمت دوم اسماء جلاله و جملاتی نظیر اللهم صل علی محمد و آل محمد، به خط كوفی معقل اجراء شده  است. و قسمت سوم، تزئینات زیگزاگ و بالاخره تزئینات خطوط موازی از تلفیق آجر بر كاشی فیروزه ای پوشیده شده است.

این بقعه توسط دیواری كه از لاشه سنگ اجراء شده محصور بود ولی امروزه با پیگردهایی كه انجام پذیرفته حدود دیوار دقیقاً شناسایی و مورد مرمت و احیا قرار گرفته است.

در ورودی این مجموعه محدثاتی وجود دارد كه شامل اطاق های نگهبانی و سرایداری در طرفین آن است و دیوار اطاق ها از نمای بیرونی به طاق نماهایی تبدیل گردیده و در وسط آن عبارت الله، محمد، علی به خط كوفی معقل نوشته شده كه كلمات از تركیب آجر و كاشی فیروزه ای رنگ پدید آمده، و در حاشیه طاق نماها عبارت لا اله الا الله تكرار گردیده است.