امامزادگان،نگینی درخشان در دل دیار استان دارالارشاد اردبیل

امامزادگان عظیم الشان استان اردبیل علاوه بر نقش و تأثیر مذهبی می‌توانند بر عمران و آبادانی منطقه تأثیرگذار باشند.

یکی از مهمترین انگیزه های مهم گردشگری در جهان، انگیزه مذهبی و زیارتی است. این نوع گردشگری یکی از پایدارترین انواع گردشگری است. در این راستا بقاع متبرکه علاوه بر نقش و تأثیر مذهبی می‌توانند بر عمران و آبادانی منطقه تأثیرگذار باشند و در کنار فضای معنوی، فضای تفریحی نیز برای مردم ایجاد کنند. در ایران این جاذبه های فرهنگی – مذهبی (امامزادگان، زیارتگاه ها، مساجد تاریخی، حسینیه ها و ...) در کنار اجرای مراسم فرهنگی و مذهبی در آنها که ریشه در باورها و اعتقادات دارند، منجر به پیوند بین فرهنگ و مذهب شده است و تعداد زیادی از گردشگران مذهبی و فرهنگی را به خود جذب کرده است. اماکن متبرکه و آرامگاه¬ بزرگان دینی از قدیم‌الایام در کشور ما موردتوجه دوستداران اهل‌بیت پیامبر (ص) بوده و تعداد کثیری از مریدان را به سمت خود فرامی‌خوانده است.
استان اردبیل ازشمال با جمهوری آذربایجان ، ازشرق با استان گیلان ،‌ازجنوب با استان زنجان وازغرب با استـان آذربایجانشرقی همسایه است.دین رسمی مردم استان اردبیل اسلام و مذهب ایشان شیعه جعفری است و این استان بدلیل محبت قابل وصف نسبت به اهل بیت زبانزد خاص و عام می باشد. و در گذشته با نام های دارالارشاد، دارالملک، دارالعرفان، دارالامان و شهر مقدس معروف بوده است.در این استان ۱۷۷ امامزاده مدفون می باشد که به معرفی اجمالی برخی از این امامزادگان می پردازیم.
معرفی اجمالی امامزادگان شاخص استان اردبیل
امامزاده صالح(ع)
نسب امامزاده صالح به حضرت امام موسي كاظم (عليه السلام) مي رسد .بنا به نظر صاحب «بحر الانساب» یكی از سه اولاد بلافصل امام موسی كاظم (علیه السلام) می باشد كه به این منطقه آمده اند مزار شریفش از دوران های گذشته مورد توجه خاص و عام بوده و خاندان جلیل القدر صفویه نسبت به حضرتش ارادت ویژه داشتند، این بارگاه مقدس مدفن ذریة پاک رسول الله حضرت صالح ابن موسی الکاظم (علیه السلام) است که بنا بر قول مشهور و با استناد به کتب «ریاض الانساب»، «کنز الانساب»، «ناسخ التواریخ»، «حیاة الامام موسی بن جعفر(علیه السلام)» و بسیاری دیگرازکتب تاریخی فرزند بلا فصل امام هفتم شیعیان حضرت امام موسی الکاظم (علیه السلام) به شمار می رود.امام زاده صالح (علیه السلام) از جمله سادات عالی رتبه و از امام زادگان صحیح النسبی است که بعد از شنیدن خبر و لیعهدی امام رضا (علیه السلام) و در اواخر قرن دوم از عراق به سمت ایران کوچ می کند که در محله ملا مؤمن و پشت بقعه شيخ صفى‌الدين، مسجد و مقبره‌اى قرار دارد که امام‌زاده صالح نام دارد. اين حضور از بقاع متبركه اهل بيت حضرت موسي كاظم، سيماي شهر مذهبي اردبيل را جلا وعظمت خاصي بخشيده است. مقبره قديمي و با ارزش اين ‏‏امامزاده در سال ۱۳۸۲ه.ش تخريب شده و ساختمان جديد در ‏‏حال احداث مي باشد‎.‎

امامزاده سیدصدرالدین(ع)
امامزاده حضرت سید صدرالدین (علیه السلام) یکی از نوادگان امام موسی کاظم(ع) و از امامزادگان شاخص و عظیم الشأن شمال ایران در اردبیل است. آستان امامزاده سیدصدرالدین (علیه السلام) در جاده اردبیل ـ مشکین شهر (۳ کیلومتری اردبیل) واقع شده است. در گذشته این مرقد مطهر دارای گنبد و بارگاه بوده و از اقصی نقاط قفقاز و آذربایجان و گیلان به زیارت آن مشرف می شده اند و مورد توجه همه عالمان وعارفان و قاطبه مردم مسلمان ادوار مختلف بوده و در تمام ادوار احترام خاصی نسبت به بقعه شریف ایشان معمول داشته شده و آباد بوده است.
این امامزاده به عنوان زیارتگاه مورد استفاده عموم قرار می گیرد. همچنین در ایام خاص هیأتهایی در آنجا برگزار می شود.و نیز با توجه به قرارگیری در مسیر مسافرین و زائرین کشور جمهوری آذربایجان همه ساله پذیرای زائرین زیادی از این کشورها می باشد.
امامزاده سیددانیال(ع)
بقعه متبرکه امامزاده سيد دانيال (ع) در روستاى خانقاه سادات و در بالاى تپه کم ارتفاعى واقع شده است. اين روستا در ۵ کيلومترى شمال شهرستان خلخال استان اردبیل واقع شده است. شجره نامه این بقعه در زمانهای گذشته از بین رفته است. طبق روايت اهالى امامزاده سيد دانيال (ع) فرزند امام موسي الکاظم (ع)و برادر ناتني حضرت امام رضا (ع)بوده و به روايت ريش سفيدان و اهالى روستا کرامات زيادى در حق مردم روا داشته است. هر سال عده اي کثيري از زائران و مشتاقان اهل بيت (ع) از اطراف منطقه به زيارت مرقد مطهر بخصوص در عيد قربان و ۲۸ صفر و ۲۱ رمضان و ديگر اعياد اسلامي مشرف مي شوند .
این امامزاده به مکه خلخال معروف است به طوری که اگر کسی قصد زیارت مشهد مقدس،عتبات عالیات و یا مکه مکرمه را داشتبه باشد ابتدا باید به زیارت این امامزاده بزرگوار برود.
براساس طرحی مجتمع زیارتی بقعه امام زاده سید دانیال خلخال در زیر بنای به مساحت۱۳۵۶ متر مربع شامل مسجد بقعه ، مهمانسرا ، زائرسرا، کتابخانه ، وضوخانه ، سرویس های بهداشتی و فضاهای سبز و… از سال ۱۳۸۹در حال تکمیل می باشد

امامزاده سیدسلیمان(ع)
امام زاده سید سلیمان (علیه السلام) یکی از فرزندان ذکور حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) است.از قدیم الایام عده ای از اهالی از وجود شجره نامه مکتوب در پوست آهو در نزدیکی از سادات محلی خبر می دهند در حال حاضر شجره نامه حضرت سید سلیمان (علیه السلام) با همکاری و مساعدت حضرت آیت اله بحرالعلوم از استان مقدس امام رضا (علیه السلام) تحویل و در یک قاب در حرم امام زاده نصب گردیده است. در کتاب های مشجّرالکشاف فی اصول ساده الاشراف، تخفة الارهام، لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب ة الشجرة المبارکه فی انساب الطالبیه و الفخری فی انساب الطالبییّن، النفحه المنبریة، الاصیلی، تهذیب الانساب، مشاهد العلویین فی تتمّه الطالبییّن، التذکره انساب المطهره، عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب، یادگارهای یزد وچند کتاب معتبر دیگری نامی از امامزاده سید سلیمان (علیه السلام) ذکر گردیده و نسب آن را مشخص نموده اند و خود حضرت نیز فرزندی به نام حمزه داشته و او نیز فرزندی به نام یوسف که تداوم نسل سلیمان از اوست.معمرین و معتمدین محل چنین اظهار می دارند که امامزاده مزبور بنای حضرت سید سلیمان (علیه السلام) فرزند امام موسی کاظم (علیه السلام) امام هفتم شیعیان است. مقبره سید سلیمان(علیه السلام) دارای گنبد و مسجد است که به سال ۱۲۴۳ هـ.ق مطابق آنچه که بر روی آجرهای بنا نوشته شده است و با توجه به شیوه معماری و روایت معیرین در زمان قاجاریه ساخته شده است ولی بنای اولیه مقبره در دوران صفویان بنیان نهاده شده است. آثار درب ورودی و ایوان طاق که با خشت خام و گل ساخته شده است در ضلع غربی و شمالی محوطه مقبره کاملاً مشهود است و حاکی از عظمت و شکوه خاص این مکان مقدس قبل از دوران قاجاریه بوده است. صحن حرم و اطراف آن آرامگاه خانواده سادات مقبره سران و بزرگان قوم و قبیله طوایف مغان و اطراف به ویژه شهدای جنگ ایران و عراق در دوران معاصر است. ساختمان بنا واقع در میدان اصلی روستا در بخش شمال و شمال شرقی زمینی به مساحت ۱۹۲۶/۷۶ متر مربع واقع شده است. گنبد در بخش غربی شبستان قدیمی واقع شده که مدفن امام زاده می باشد. پلان این بخش هشت گوش و دارای یک ورودی در قسمت غربی شبستان شرقی گنبد خانه می باشد، گنبد خانه دارای ۴ نور گیر در پای گنبد می باشد. شایان ذکر است که دراین مقبره تعدادی ظروف بسیار قدیمی منحصر به فرد و چندین کتاب خطی نفیس نگهداری می شود که می توان به نسخه های دست نویس شاهنامه فردوسی اشاره نمود.در حال حاظر این بنا به عنوان یک مکان مذهبی دارای زائرین زیادی مخصوصا در ایام خاص می باشد.اداره میراث فرهنگی و گردشگری در مورد مرمت و بازسازی گنبد بقعه و سردری و ورودیه امامزاده کوشش نموده است. امروزه طبق معمول گذشته زائرین حضرت به مراتب بیشتراز گذشته و خصوصا ماه مبارک رمضان بالاخص در ماه محرم زائران ازسراسر كشور و حتي از كشورهاي همسايه خصوصا باكو جهت زيارت وعزاداری در کنار مرقد امامزاده حضرت سيد سليمان (علیه السلام) حضور یافته و به عزاداری می پردازند.
امامزاده محمدبن حنفیه(ع) قلعه برزند
آرامگاه امامزاده سید محمد بن حنفیه در روستای قلعه برزند شهرستان گرمی در ۱۰۰ کیلومتری شمال شهر اردبیل و ۲۰ کیلومتری شهرستان گرمی در کنار جاده جدید اردبیل - گرمی قرار گرفته است. احیا و احداث این بقعه از سال ۱۳۸۸ در روستای قلعه برزند بخش انگوت آغاز شده و بخش اعظم ساختمان آن به پایان رسیده است. این بقعه شامل حرم ، وضوخانه ها و نمازخانه های مجزا برای مردان و زنان و کفشداری می باشد. بقعه امامزاده محمدبن حنفیه در ماه محرم پذیرای خیل عظیم سوگواران حسینی می باشد و آیین های عزاداری ویژه ای با حضور دستجات عزاداری در روز تاسوعا در حرم این امامزاده برگزار می شود.