چه حیواناتی در گرداب انقراض افتادند؟

 توسط انسان‌ها گونه‌های بسیاری از حیوانات در معرض انقراص قرار گرفته اند. دراین مطلب قصد داریم شما را با چند گونه‌ی جانوری که در گرداب انقراض افتادند آشنا کنیم.

مجله همشهری دانستنیها: امروزه با توجه به به مخاطره انداختن محیط زیست طبیعی توسط انسان‌ها گونه‌های بسیاری از حیوانات در معرض انقراص قرار گرفته اند. دراین مطلب قصد داریم شما را با چند گونه‌ی جانوری که در گرداب انقراض افتادند آشنا کنیم.

۱. موآی غول‌پیکر جنوبی

یک پرنده غول‌پیکر فاقد قدرت پرواز بوده که ارتفاع آن بالغ بر ۳.۶ متر (بیش از ۱۱ فوت) تخمین زده شده و حدود ۷۰۰ سال پیش یعنی پس از ورود مهاجران به نیوزیلند برای همیشه منقرض شد.

۲. ببر مازندران

یکی از زیرگونه‌های ببر در ایران بوده که در گذشته پراکندگی وسیعی در مناطق جنگلی خزر از آستارا تا پارک ملی گلستان و شبه‌جزیره میانکاله داشته است. تخریب زیستگاه، شکار بی‌رویه و مسموم کردن لاشه حیواناتی که ببر‌ها از آن تغذیه می‌کرده‌اند از جمله مهم‌ترین دلایل انقراض همیشگی این حیوان در دهه ۱۳۳۰ در ایران عنوان شده است.

آخرین ببر مازندران، در پارک ملی گلستان شکار شد. متأسفانه حتی یک نمونه از این جانور نه‌تنها در نیزار‌ها و بوته‌زار‌های مناطق جنگلی خزر بلکه حتی در باغ‌وحش‌های سراسر جهان باقی نمانده است.

۳. سسک بچمن

یکی از نخستین پرندگان مهاجر آوازخوانی بود که در نتیجه جنگل‌زدایی مناطق نوحاره (آمریکای مرکزی و جنوبی) منقرض شد و آخرین گزارش مشاهده آن به دهه ۱۹۶۰ میلادی (۱۳۳۹ تا ۱۳۴۹) برمی‌گردد. جنگل‌های کوبا که این‌ گونه در آن زمستان‌گذرانی می‌کرد، تقریباً به‌طور کامل پاک‌تراشی و به کشتزار‌های نیشکر تبدیل شده‌اند.

۴. کرگدن سیاه آفریقای غربی

اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (آی بوسی ان) در سال ۲۰۰۶ میلادی عنوان کرد که کرگدن سیاه آفریقای غربی منقرض شده است. کارشناسان اعلام کردند که نتوانسته‌اند هیچ ردی از این حیوان در آخرین زیستگاهش (کشور کامرون) پیدا کنند.

این زیرگونه یکی از چهار زیرگونه کرگدن‌ها بوده که امروزه همگی به‌نوعی در معرض خطر انقراض هستند. شکار غیرقانونی یکی از مهم‌ترین دلایل انقراض کرگدن‌ها عنوان شده است.

یک باور عامیانه منتسب به درمان سنتی چینی باعث شده عده‌ای تصور کنند شاخ کرگدن می‌تواند فواید درمانی داشته باشد حال‌آن‌که نه‌تنها این مسئله صحت ندارد بلکه یک عمل غیرقانونی، غیراخلاقی و مجرمانه است. کرگدنی که شاخش بریده شود، درمان نمی‌شود و مرگ بسیار دردناکی را تجربه خواهد کرد.

۵. پلنگ زنگبار

یکی از چند زیرگونه پلنگ‌ها بوده که در مجمع‌الجزایر تانزانیا می‌زیسته. هنوز انقراض این گربه‌سان بزرگ به‌طور کامل تأیید نشده، اما مطالعات ژنتیکی که در دهه ۹۰ میلادی روی این حیوان انجام شد، نشان داد که این زیرگونه با پلنگ‌های آفریقایی در یک گروه قرار داشته است.

یکی از دلایل انقراض این زیرگونه، باور مردم محلی مبنی بر ارتباط میان این حیوان و جادوگران بوده است. مردم بومی به‌دلیل همین باور غلط، پلنگ‌ها را به شکل وحشیانه‌ای قلع و قمع کردند. تا مدت‌ها مردم این منطقه پلنگ‌ها را به چشم شکارچیان شیطانی می‌دیدند که باید نسل آن‌ها را از بین برد. تاریخ انقراض این زیرگونه را سال ۱۹۹۶ میلادی (۱۳۷۵) اعلام کرده‌اند.

۶. سوسک حفار آمریکایی

روزگاری در شرق و مرکز ایالات متحده پراکنش قابل ملاحظه‌ای داشت، اما دامنه پراکنش آن در حال حاضر تا حد زیادی کاهش یافته و در طبیعت فقط در دو ناحیه جداگانه واقع در بخش مرکزی ایالات متحده و در جزیره بلاک واقع در ایالت رودآیلند یافت می‌شود. تلاش‌های گسترده برای مشخص کردن دلیل این کاهش قابل ملاحظه و ضمناً برنامه‌ای به‌منظور احیای این گونه آغاز شده است.

۷. ببر جاوه

گربه‌سان دیگری است که از نظر ظاهری به ببر مشهور سوماترا شباهت دارد. این ببر بومی جزیره اندونزیایی جاوه بوده و عنوان دومین ببر کوچک دنیا را هم داشته است. این زیرگونه در دهه ۱۸۰۰ میلادی پراکنش قابل ملاحظه‌ای در جاوه داشت، اما متأسفانه مردم محلی آن را مایه مصیبت و بلا دانستند.

توسعه مدنیت باعث شد آرام آرام از جمعیت ببر‌ها کاسته شود تا اینکه در نهایت در سال ۱۹۷۹ میلادی برای همیشه نابود شد. از مهم‌ترین دلایل انقراض ببر جاوه می‌توان به تخریب زیستگاه و توسعه کشاورزی اشاره کرد. در دهه ۱۹۴۰ میلادی (۱۳۱۹ تا ۱۳۲۹) و ۱۹۵۰ میلادی (۱۳۲۹ تا ۱۳۳۹) برای حفاظت از این زیرگونه کار‌هایی صورت گرفت که با موفقیت همراه نبود.

۸. بز کوهی پیرنه

سرانجام در سال ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۷۹) تلف شد. در سال ۲۰۰۹ میلادی، با استفاده از نمونه‌های پوست آخرین بزکوهی تلف شده، نمونه شبیه‌سازی شده‌ای از این حیوان متولد شد که اندکی پس از تولد به‌واسطه مشکلات حاد دستگاه تنفسی تلف شد. دلیل انقراض بز‌های کوهی پیرنه، شکار غیرمجاز عنوان شده است.

۹. لینکس یا سیاه‌گوش ایبریایی

یک گونه به‌شدت در معرض خطر انقراض است. این گونه زمانی در سراسر شبه‌جزیره ایبری یافت می‌شد، اما در حال حاضر تصور می‌شود که کمتر از ۱۰۰ تای این گربه‌سان آن‌هم در نواحی معدودی از کشور اسپانیا وجود دارد.

گسستگی زیستگاه آن که بیشتر بوته‌زار‌ها هستند و در عین حال کاهش جمعیت طعمه‌های این حیوان منجر به کاهش پراکنش این گونه شده است، اما خوشبختانه کشور اسپانیا برنامه‌های موفق حفاظتی برای این گونه انجام داده است.

۱۰. گوریل‌های کوهستانی آفریقا

پس از سال‌ها تلاش‌های حفاظتی متمرکز و مستمر، جمعیت گوریل‌های کوهستانی آفریقا هنوز احیا نشده و متأسفانه بعید هم به نظر می‌رسد که معجزه‌ای رخ دهد. گوریل‌ها کوهستانی نسبت به فشار‌های مختلف آسیب‌پذیر شده‌اند. این فشار‌ها هم طبیعی و هم انسان‌سازند و در نتیجه نرخ زادآوری گوریل‌های کوهستانی به‌شدت کاهش یافته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که گوریل‌های کوهستانی در هر بار زادآوری معمولاً فقط صاحب یک نوزاد می‌شوند. گوریل‌های کوهستانی در اواسط قرن ۲۰ بنا به دلایلی از جمله شکار غیرقانونی، دزدیده شدن فرزندان‌شان و درعین‌حال تخریب زیستگاه در معرض خطر انقراض قرار گرفتند.

در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی بخش وسیعی از زیستگاه این گوریل‌ها به کاربری کشاورزی اختصاص داده شد. در سال ۱۹۶۸ میلادی، یک پناهگاه منحصربه‌فرد گوریل‌های کوهستانی که در اصل معرف ۴۰درصد از زیستگاه‌های باقی‌مانده بود نیز برای همیشه از دست رفت و جای خود را به زمین‌های کشاورزی داد. دزدیدن بچه‌های گوریل‌ها از جمله عوامل تهدیدی است که بقای آن‌ها را به‌شدت تهدید می‌کند.

۱۱. مار بوآی نقب‌زن

گونه بومی مشهور جزیره موریس در جنوب غربی اقیانوس هند بوده که زندگی در لایه‌های فوقانی و سطوح شیب‌دار آتشفشانی را ترجیح می‌داده است. جمعیت این‌گونه از دهه ۱۹۴۰ میلادی (۱۳۱۹) روندی نزولی طی کرد تا اینکه سرانجام در سال ۱۹۷۵ میلادی (۱۳۵۴) برای آخرین‌بار مشاهده شد و پس از آن دیگر ردی از این جانور دیده نشد.

دلیل انقراض این گونه را معرفی گونه‌های غیربومی از جمله موش‌ها و بز به زیستگاهش عنوان کرده‌اند. این گونه‌های غیربومی، زیستگاه ایده‌آل مار‌های بوآی نقب‌زن را به‌طور کل تخریب کردند و هم‌اکنون یکی از معضلات جدی ساکنان این جزیره هستند.

۱۲. وزغ زیبای طلایی

بدون تردید یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین گونه‌هایی بوده که منقرض شده است. این دوزیست زیبا با پوست شفاف و درخشان برای نخستین بار در ارتفاعات کشور کاستاریکا مشاهده شد، اما متأسفانه به دلیل آلودگی، گرمایش جهانی و عفونت‌های پوستی قارچی که ریشه آن‌ها را باید در مواد آلاینده جستجو کرد؛ سرانجام توان ادامه بقا را از دست داد و در سال ۱۹۸۹ میلادی (۱۳۶۸) برای همیشه منقرض شد.