یکی از موضوعات مهم و قابل توجه این دوران داستان بیست و سه نوجوان پانزده تا هفده سال است که سال 61 در عملیات بیت المقدس به اسارت درآمدند و صدام سعی داشت با استفاده از این موقعیت جنگ روانی علیه ایران راه بیندازد، تلاشی که البته با ایستادگی و شجاعت نوجوانان ایرانی شکل دیگری به خود گرفت.
احمد یوسف زاده یکی از این بیست و سه نفر است، یوسف زاده سال 93 با انتشار کتابی تحت عنوان «آن بیست و سه نفر» بخش‌هایی از این ماجرا را روایت می‌کند. روایت یوسف زاده با استقبال بالایی مواجه شد و علاوه بر پر فروش شدن آن، رهبری هم ضمن تقدیر از نگارش این کتاب تفریظی بر «آن بیست و سه نفر» نوشتند.
«آن بیست و سه نفر» در واقع خاطرات بیست و سه نوجوانی است که در عملیات بیت المقدس به اسارت نیروهای عراقی درآمدند. این نوجوانان پس از دستگیری به کاخ صدام حسین منتقل می‌شوند و با وی دیدار می‌کنند. صدام به آن‌ها می‌گوید اکنون باید در کلاس درس باشند نه در جبهه و وعده آزادی می‌دهد. صدام تلاش می‌کند نوجوانان ایرانی را وادار به اعتراف اجباری کند تا بگویند به اجبار حکومت ایران به جبهه آمدند، اما نوجوان‌ها گرفتار این دام نمی‌شوند و در نهایت به اردوگاه موصل و بین القفسین فرستاده شده و دوران طولانی اسارت را می‌گذرانند.
داستان بیست و سه نفر در «اردوگاه اطفال»
«آن بیست و سه سه نفر» با قلمی روان و جذاب به اتفاقات اولیه این ماجرا و با تمرکز بر آنچه در کاخ صدام گذشته می‌پردازد. اما ادامه ماجرا فراموش نمی‌شود و یوسف زاده ادامه داستان را در کتابی دیگر تحت عنوان «اردوگاه اطفال» روایت می‌کند.در مجموع کنار هم قرار دادن کتاب‌های «آن بیست و سه نفر»، «اردوگاه اطفال»، «ملاصالح» و کتابی که یوسف زاده در دست تألیف دارد تلاش با ارزشی است که مهمترین اتفاقات دوران دفاع مقدس را از زوایای مختلف روایت کند و می‌تواند سندی باشد برای ثبت وقایع جنگ تحمیلی.
«اردوگاه اطفال» مانند جلد نخست، دربردارنده خاطرات یوسف زاده از دوران اسارت است که توانسته با یک روایت دلنشین از تاریخ که با قلم داستانی ثبت شده خواننده را ترغیب به پیگیری داستان کند. روایت یوسف زاده اگرچه بیانی داستانی دارد، اما تمام مطالب ذکر شده در کتاب را کاملاً منطبق با واقعیت بیان می‌کند. او در این کتاب به تقابل اسرای جوان با اسرای جاسوس و خائنی که به دلایل مختلف با رژیم بعث همکاری می‌کردند پرداخته‌است. البته نام اسرایی که زیر بار شکنجه‌های رژیم بعث عراق طاقت نیاورده و به کشور خود پشت کردند و گاه در عراق ماندگار شدند در این کتاب به اختصار و یا اسم جعلی بیان شده است.
«اردوگاه اطفال» روایتگر دو سال از خاطرات اسارت ۸ ساله احمد یوسف زاده و دوستانش است که در کتاب «آن بیست و سه نفر» تنها ۸ ماه از آن روایت شده بود. داستان در نقطه‌ای آغاز می‌شود که کتاب «آن بیست و سه نفر» به پایان رسید و به سال‌های ۶۲ و ۶۳ در اردوگاه بین القفسین می‌پردازد که بعدها به دلیل جمع آوری حدود ۴۰۰ نوجوانان در آن با عنوان اردوگاه اطفال معروف می‌شود.
یوسف زاده درباره این کتاب که بخش دوم داستان «آن بیست و سه نفر» محسوب می‌شود می‌گوید: « این کتاب ماجرای 400 اسیر نوجوانی است که در اردوگاه رمادی 2 که از سوی عراقی‌‌ها به اردوگاه اطفال اطلاق می‌شد پرداخته است. برخلاف کتاب «آن بیست و سه نفر» که همه ما یک دست و همدل بودیم در این کتاب، علاوه بر دشمن عراقی یک دشمن نانجیب ایرانی هم داشتیم که متاسفانه در بین ما به وجود آمده بود و یک جنگ نابرابر بین این 400 نوجوان اسیر و دو لبه قیچی دشمن عراقی و جاسوسان ایرانی وجود داشت.»
در بخش ابتدایی کتاب آمده است: «پرستوی قشنگی بی‌هراس از های و هوی اسیرانی که توی راهرو آسایشگاه هشت با دمپایی‌های پلاستیکی پر سر و صدایشان در رفت و آمد بودند، از راه رسید، اولین خشت خیس خانه‌اش را در سه گوش دیوار گذاشت و رفت.
ردّ پروازش را گرفتم. از بالای سیم‌های انبوه خاردار گذشت، به سمت شه گزهای بلندی که آن دور دست‌ها کنار جاده‌‌ای کم عبور صف کشیده بودند پرواز کرد. در همین ده ماه اسارت که البته چهار ماه از آن در زندان‌های بغداد گذشته بود، چه روزها که نشسته بودم روی لبه بالکن آسایشگاه هشت و با حسرت، دورنمای آن درختان بلند و جاده بی‌عبور را به امید دیدن ماشینی که از آنجا بگذرد نگاه کرده بودم و با خود گفته بودم شاید آن دورها، مزرعه‌ای باشد آباد و جوی آبی روان و مردمانی در حال کار و تلاش... »
تلاش برای ثبت واقعیت‌های دفاع مقدس
«ملا صالح» عنوان کتاب دیگری است که سال گذشته منتشر شد و داستانش بی ارتباط با ماجرای بیست و سه نفر نیست. ملا صالح قاری مترجم اسرا در جنگ تحمیلی است که به واسطه مترجم بودنش در دیدار نوجوانان ایرانی و صدام حضور دارد و ماجرای اسارت و بازگشتش از اسارت آنقدر غریب و متفاوت است که داستان او را خواندنی می‌کند. از طرفی به‌گفته یوسف‌زاده؛ در ادامه دو کتاب که به نگارش درآورده جلد سوم سه‌گانه‌اش دربردارنده خاطرات او از اردوگاه موصل (سال سوم تا سال هشتم دوران اسارت) است و او این روزها مشغول به نگارش آن است.در مجموع کنار هم قرار دادن کتاب‌های «آن بیست و سه نفر»، «اردوگاه اطفال»، «ملاصالح» و کتابی که یوسف زاده در دست تألیف دارد تلاش با ارزشی است که مهمترین اتفاقات دوران دفاع مقدس را از زوایای مختلف روایت کند و می‌تواند سندی باشد برای ثبت وقایع جنگ تحمیلی.