مهدویت و علل غیبت در کلام امام رضا(ع)

حجت الاسلام ناصر رفیعی، استاد اخلاق، در یکی از سخنرانی های خود در جوار بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) به بررسی چند حدیث از امام رضا(ع) در مورد امام زمان(عج) و عصر غیبت پرداخته است که در ادامه متن آن به حضورتان تقدیم می شود:

حجت الاسلام رفیعی با بیان اینکه شاید کمتر تا به حال روی این موضوع بحث شده است که امام رضا(ع) درباره امام زمان(عج) چه فرموده اند، اظهار کرد: همه ائمه(ع) ما راجع به امام زمان(عج) صحبت کرده اند و اساسا کمتر موضوعی داریم که این گونه باشد که همه ائمه(ع) بدون استثناء در مورد آن صحبت کرده باشند.

همه معصومین(ع) درباره امام زمان(عج) سخن گفته اند

وی ادامه داد: موضوع مهدویت و امام زمان(عج) موضوعی است که از رسول خدا(ص)، حضرت زهرا(س)، امیرالمومنین(ع)، تا خود امام زمان(عج) و به بیان دیگر چهارده معصوم(ع) درباره اش صحبت کرده اند و در زمینه های مختلف، صدها روایت و حدیث از ائمه(ع) رسیده است، لذا پیدا نمی کنید امامی که در مورد امام زمان(عج) مطلبی نداشته باشد.

رفیعی در ادامه به بیان سه حدیث از امام رضا(ع) در مورد حضرت حجت(عج) پرداخت و گفت: حدیث اول داستان «دعبل خزایی» است، همه می دانید شعرای متعهد و مرید اهل بیت(ع) در طول تاریخ زیاد بودند و خدمت ائمه(ع) می آمدند و شعر می خواندند و ائمه(ع) شعرشان را تایید می کردند، حتی به آنها صله می دادند، برای مثال «سید حمیری»، «ابوهارون» و دیگران که خدمت امام صادق(ع) می رسیدند. دعبل بن علی خزایی، از شعرای معروف مرید ائمه اطهار(ع) است، بسیار علاقه مند به حضرات معصومین(ع) و در عین حال شاعری زبردست بود و قصیده مفصلی در مورد ائمه(ع) سرود و در آن اشاره به مصیبت کربلا، مصیبت موسی بن جعفر(ع)، مصیت برخی شهدای بنی هاشم و سادات، و مصائبی کرد که ستمگران بر سر اهل بیت(ع) آوردند.

این استاد اخلاف افزود: دعبل از کوفه حرکت کرد و بسیاری هم جلو او را گرفتند اما در پاسخ آنها اظهار کرد که شعر را فقط خدمت امام رضا(ع) می خوانم، او بعدها همین اشعار را روی لباس اِحرامش نوشت و گفت این لباس را با من دفن کنید، به هر روی خدمت امام رضا(ع) رسید و قصیده را خواند و زمانی که تمام شد دو بیت به آخر این قصیده اضافه کرد که یکی از آن بیوت به این شرح بود:

خروج امام لا محالة خارج                   یقوم علی اسم اللّه و البرکات‏

وی ادامه داد: وقتی که دعبل این بیت را خواند، امام رضا(ع) نگاهی به او کرد و فرمود: «این بیت برای تو نبود، باقی اشعار را تو گفتی ولی این دوبیت را روح القدس به زبان تو انداخت»؛ بعد فرمود: «آیا می دانی که این امام کیست؟» پاسخ داد: نمی دانم، فقط می دانم که زمین را از فساد پاک می کند.

هیچ کس نباید برای ظهور وقت تعیین کند

رفیعی ابراز کرد: نخستین حدیث از میان آن سه حدیث که در مورد امام زمان(عج) در لسان امام رضا(ع) بود، مربوط به دعبل می شود که جریان آن را اشاره کردم، حضرت(ع) در پاسخ به دعبل در مورد امام زمان(عج) فرمود: «این امام فرزند من است، چهارمین در نسل من است و ظهور این امام مثل قیامت است». در آیه 187 سوره مبارکه اعراف نیز آمده است که مردم نزد پیامبر(ص) می آمدند و سوال می کردند چه زمان قیامت می شود؟ و پاسخ می گرفتند که قیامت یک مرتبه برپا می شود. از این حدیث می خواهم یک استفاده بکنم، و آن استفاده این است که هیچ کس در دوران غیبت حق ندارد برای ظهور امام زمان(عج) وقت و زمان تعیین کند، حدیث می گوید هرکس زمان تعیین کرد تکذیب اش کنید.

وی تصریح کرد: یک وقت آقایی کتابی به من داد که  هنوز آن کتاب را دارم، در این اثر حادثه یازده سپتامبر را به ظهور متصل کرده بود اما آن سال تمام شد و ظهور هم اتفاق نیفتاد. لذا حق نداریم عقاید مردم را سست و زمان دقیق تعیین کنیم. یک وقت می گوییم ان شاءالله این جمعه ظهور کند، ان شاءالله جمعه آینده، امید داریم امسال سال ظهور باشد، مواردی این چنینی امید است، اصلا در دعای «ندبه» همواره در حال امیدبخشی هستیم و امید می دهیم، این ایرادی ندارد.

این استاد حوزه بیان کرد: از سوی دیگر برخی علامت های ظهور را می گویند مثلا فلان علامت در فلان کشور یک علامت است، فلان شخص سوفیانی است، چه  کسی دجال است و ... ، بعد می آیند لوح فشرده و فیلم از این مسایل درست می کنند، این کارها عقاید را سست می کند و علمای شیعه از شیخ مفید تا امروز اجازه نداند که چنین مسائلی دنبال شود.

هر کس تقوا ندارد، دین ندارد

رفیعی گفت: اما روایت دوم از این قرار است که «حسین بن خالد» نزد امام ضا(ع) می رسد و حضرت(ع) می فرماید: «لاَ دِينَ لِمَنْ لاَ وَرَعَ لَهُ»، اشاره این حدیث به آن است که هر کس تقوا ندارد دین ندارد. تاکید امام زمان(عج) نیز بر این تقوا است، امام کاظم(ع) فرمود که پدرم امام صادق(ع) این چنین فرمودند: «اگر شهری با 10 هزار نفر جمعیت داشته باشد، شیعیان ما در آن شهر از همه باتقواتر هستند». بنابراین ورع و تقوا در دوران غیبت بسیار مهم است.

وی اضافه کرد: «علی بن ابراهیم بن مهزیار» به مکه آمد در حالی که گریه می کرد، دنبال امام زمان(عج) می گشت، البته این جریان برای سال ها پیش و آغاز غیبت است، به هر روی مدام سر به آسمان می گرفت و «یابن الحسن(عج)» می گفت و عنوان می کرد: «اريد الامام المحجوب عن العالم» این سخن را قاصد شنید، قاصدی که او را نزد امام عصر(عج) برد و دید که حضرت(عج) در بیابانی زیر یک چادر نشسته اند، او سلام داد و گریست و گفت: من شب و روز دنبال شما بودم، حضرت(عج) خطاب به او فرمود: «سه اشکال در کار شماست به همین دلی ما را نمی بینید، اول آنکه به دنبال ثروت هستید (یعنی نگاه نمی کنید که حلال است، حرام است، احتکار است، گران فروشی است و ...)،  به ضعفا نمی رسید، با فامیل تان قطع رابطه می کنید».

سد عذاب مردم از نظر امام عصر(عج)

رفیعی تصریح کرد: پس از آن بود که امام زمان(عج) خطاب به بعد ابراهیم بن مهزیار فرمودند: «پسر مهزیار، اگر نبود بین شما آدم های دل شکسته ای که در دل شب استغفار می کنند عذاب شما را می گرفت.»

وی در ادامه به روایت دیگری اشاره کرد و گفت: نقل است شخصی خدمت امام رضا(ع) رسید و از ایشان در مورد امام زمان(عج) و فلسفه غیبت پرسید(این سوالات در حالی بود که حضرت حجت(عج) در آن زمان هنوز متولد نشده بودند)، امام رضا(ع) در پاسخ یک دلیل طولانی شدن غیبت را در این دانستند که امام زمان(عج) بیعت هیچ کسی را نمی پذیرد.

این استاد حوزه در پایان خاطرنشان کرد: برای مثال امام رضا(ع) به دلیل شرایط خاص در کنار حکومت مامون امامت کردند، امام موسی بن جعفر(ع) در زمان هارون، امام سجاد(ع) در زمان بنی امیه، امام صادق(ع) در زمان منصور دوانیقی و ... هر کدام از ائمه(ع) در زمان خودشان با حاکم ستمگری مواجه بودند لذا شرایط فراهم نبوده است که آن حکومت ریشه کَن شود و عملا حکومت دست دیگری بوده است و ائمه(ع) نقش امامت خود را داشته اند. اما امام زمان(عج) تنها امامی است که وقتی ظهور می کند هیچ حاکمی نیست و ایشان حاکم مطلق در جهان است، لذا این شرایط و فراهم آمدن آن نیاز به انقلابی دارد که همه سردمداران کفر زمینه سقوط شان فراهم شود و این زمان می برد؛ لذا حضرت رضا(ع) فرمود: مهدی ما وقتی که ظهور کند هیچ بیعتی بر گردن اش نیست.