هفته نامه همشهری شش و هفت - علی خوشتراش:

از نخلستان ها تا باغ های مرکبات جهرم

آنهایی که اهل سفر هستند و هر فرصتی هم که برای شان پیش آید، از آن نهایت بهره را می برند و راهی سرزمین ها و شهرهای ناشناخته می شوند. پیشنهاد ما این است که جهرم می تواند یکی از گزینه ها و انتخاب های مناسب شما به عنوان مقصد گردشگری تان باشد. جهرم یکی از شهرهای قدیمی فارس است. این شهر که به شهر نخل های این استان مشهور است در 170 کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد و از نظر جغرافیایی، از شمال به سروستان، از شرق به داراب، از جنوب به لارستان و از غرب به فیروزآباد محدود می شود.

از نظر آب و هوایی، جزو شهرهای گرم ایران به حساب می آید. در مورد پیشینه تاریخی آن می توان گفت از شهرهای خیلی قدیمی ایران است. نام قدیمی جهرم، گهرم بوده و فردوسی در شاهنامه از این شهر در بخش تاریخ ساسانیان یاد کرده است. به روایت پژوهشگران، این شهر 4 سده قبل از میلاد مسیح، توسط اردشیر اول، پنجمین پادشاه هخامنشی بنا شد و در زمان ساسانیان و هخامنشیان موقعیت مناسبی داشت و مرکز اقامت شاهزادگان بود. این شهر اکنون یکی از مهم ترین شهرهای فارس است و از جاذبه گردشگری فوق العاده ای نیز برخوردار است.

از مهم ترین جاذبه های گردشگری این شهر، می شود به غار 350 ساله دست ساز سنگ تراشان، آتشکده جهرم، مسجد جامعه جهرم، خانه تاریخی استاد طوفان، آتشگاه قدمگاه، آبشار مروارید خفر، دروازه پیر شبیب و منطقه شکار ممنوع کوه گرم اشاره کرد. خرما و مرکبات هم از مهم ترین محصولات باغی این شهر است که این محصولات به عنوان سوغات از سوی گردشگران خریداری می شود. قالی، جاجیم، پنبه و بادام هم از دیگر اقلام صادراتی جهرم هستند که این موارد را می توان در بازار زندیه این شهرستان تهیه کرد. با همه این توصیفات، در این سفر با ما همراه باشید تا در دل انگیزترین روزهای سال از نخلستان ها تا باغ های مرکبات جهرم قدم های مان را به یادگار در آلبوم خاطرات مان ثبت کنیم.

شماره تلفن های ضروری

پلیس: 110
اورژانس: 115
آتش نشانی: 125
هواشناسی: 134
هلال احمر: 112

چطور برویم؟

برای رفتن به جهرم هم می توان از 3 طریق زمینی، ریلی و هوایی استفاده کرد. به نظر می رسد مسیر زمینی به دلیل گذشتن از شهرهای اصفهان و شیراز و چندین شهر کوچک و بزرگ، خود بر ماجراجویی سفرتان بیفزاید.

سفر هوایی

فرودگاه جهرم از سال 1348 فعالیت خود را آغاز کرده است و از قدیمی ترین فرودگاه های کشور است. بعد از تعطیلی چندین ساله مجددا آذر ماه 1396 با پرواز مستقیم به تهران در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه در حال خدمت دهی به مسافران است. قیمت بلیت هواپیمایی تهران جهرم هم 117 هزار تومان است. گفتنی است فقط در روزهای شنبه و دوشنبه این پرواز برقرار است و برای روزهای دیگر شما می توانید از پرواز تهران - شیراز استفاده کنید که قیمت آن هم 160 هزار تومان است.

سفر از طریق جاده

مسافت تهران تا جهرم 1058 کیلومتر است. شما در این گزینه می توانید از خودرو شخصی و یا اتوبوس استفاده کنید. برای سفر با اتوبوس هم شما می توانید از اتوبوس های ترمینال خزانه که همه روزه بین تهران و جهرم در ترددند استفاده کنید. قیمت بلیت این اتوبوس ها هم 68 هزار تومان است.

سفر با قطار

هنوز خط قطار شیراز جهرم به پایان نرسیده و شما می توانید از قطار تهران شیراز استفاده کنید و بعد از رسیدن به شیراز، از طریق زمینی به جهرم بروید. فاصله شیراز تا جهرم هم 170 کیلومتراست. قیمت بلیت قطار تهران شیراز هم 88 هزار تومان است.

کجا بمانیم؟

هتل پاسارگاد

هتل پاسارگاد یک هتل 2 ستاره است. این هتل 20 اتاق دارد و از مهم ترین امکانات آن می توان به وای فای رایگان در لابی و اتاق ها، صندوق امانات، خشکشویی و تاکسی سرویس اشاره کرد. اتاق های این هتل مجهز به تهویه مطبوع، تلویزیون، یخچال، مبل مان و حمام هستند. همچنین هتل دارای رستوران و کافی شاپ است. هتل در موقعیت مناسبی در شهر واقع شده و در فاصله ای نزدیک به بلوار رضوان و پارک شهر جهرم قرار دارد.

نشانی: جهرم، ضلع شرقی میدان چمران

 هتل فرهمند

هتل فرهمند هم از جمله اقامتگاه های جهرم است که شما می توانید از آن به عنوان اقامتگاه خود در زمانی که در این شهر به سر می برید استفاده کنید.

نشانی: جهرم، خیابان هواشناسی (جاده جهرم - قیر)، جنب پمپ بنزین فرهمند

خانه معلم جهرم

خانه معلم جهرم هم می تواند از انتخاب های خوب شما برای ماندگاری بیشتر در این شهر باشد. این مجمع در مساحت 800 متر ساخته شده است و ظرفیت پذیرش 38 نفر را دارد

نشانی: جهرم، خیابان ولیعصر، کوچه 17

کجا برویم؟

* شهری:

پارک کوهسار دره نمین

پارک کوهسار دره نمین جهرم یکی از وسیع ترین پارک های جنوب استان فارس است و به سبب محیط طبیعی و دلنواز و منطقه وسیع و امکان توسعه فراوانش در آتیه ای نزدیک به جرأت می توان عنوان زیباترین پارک جنوب کشور را به آن اختصاص داد. این پارک وسیع در دهانه کوه های سرفراز جهرم قرار دارد. مردم جهرم این پارک را به عنوان پارک بالا نیز می شناسند.

* طبیعی:

غار شفق

غار شفق، غاری آهکی و از غارهای تونلی و طبقاتی است. این غار در دهه 40 هجری شمسی توسط کوهنوردان فارس کشف شده است. در غار شفق خفاش های بزرگی وجود دارند و برای بازدید از این غار باید حتما همراه یک راهنمای مجرب و آشنا به غار و با تجهیزات غارنوردی به دیدن آن بروید.

آبشار مروارید خفر

آبشار مروارید خفر یکی از جاذبه های طبیعی و دیدنی شهر جهرم است. اگر در فصل زمستان به این آبشار سفر کنید، می بینید که آبی گرم به همراه بخار از چشمه آن می جوشد. آب این چشمه شیرین و قابل شرب است و در آن انواع آبزیان و خرچنگ وجود دارد. خزه ها نیز جلوه خاصی به این آبشار بخشیده اند.

غار تادوان

غار تادوان یکی از بزرگ ترین غارهای ایران است. این غار در 120 کیلومتری شرق شیراز، در کنار رودخانه معروف «قره آغاج» واقع شده است. دهانه این غار بسیار زیبا است و ابعاد آن در حدود 20×30 متر است و درون آن شعبه های متعددی وجود دارد. پس از عبور از راهروی ورودی و دالانی باریک در سمت چپ، تالار بسیار بزرگی نمایان می شود که طول آن بیش از 60 متر است. عمق یکی از شعبه های این غار، که ظاهرا شعبه اصلی آن محسوب می شود، بیش از 500 متراست و به یک باتلاق منتهی می شود.

غار سنگ تراشان (سنگ شکن)

غار سنگ تراشان، بزرگ ترین غار دست ساز جهان است که یادگاری به جا مانده از معماران و حجاران این شهر در جنوب شرقی جهرم است و حدود 350 سال قدمت دارد.

* تاریخی

بازار سرپوشیده جهرم

این بازار از برجسته ترین آثار دوران زندیه است که طاق مرتفع آن از نمونه های بی نظیر طاق زنی محسوب می شود. این بازار از جمله آثار تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی است. به دلیل شباهت خیلی زیاد این بازار به بازار وکیل شیراز از آن به عنوان خواهر دوقلوی بازار وکیل یاد می کنند. به دلیل عرض کم آن شباهت زیادی به بازار قیصریه لار پیدا کرده است.

بازار مسگرهای جهرم

این بنا دارای چندین کاروانسرا، مسجد و حمام متصل به خود است. مهم ترین کاروانسراهای جهرم در جنب بازار واقع شده اند و از نظر کیفیت کم کم به مخروبه تبدیل شده اند. در بازار جهرم بیشتر حجره ها متعلق به پارچه فروشان است. مغازه ها در این بازار معمولا از دو قسمت تشکیل شده اند؛ قسمتی برای فروش کالا و اجناس و قسمت دیگر برای انبار و کارگاه های تولیدی. به این دلیل سطح مغازه ها بالاتر از زمین است که در هنگام بارندگی، آب به حجره ها نفوذ نکند.

آتشکده قدمگاه

آتشکده قدمگاه یکی از جاذبه های دیدنی شهر جهرم است که به گونه ای بر فراز تپه ای در جنوب شهر جهرم قرار گرفته است که چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. طبق کاوش های باستانی و به گفته محققان این بنا متعلق به دوران ساسانیان است که در سال های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، مرمت و بازسازی شده است.

دروازه پیر شبیب

دروازه پیر شبیب از آثار تاریخی و دیدنی دوران قاجاریه است که در داخل شهر جهرم واقع شده است. این بنای تاریخی از دالانی با سقفی گنبدی تشکیل شده که دارای تزیینات چون عرقچین و مقرنس کاری است.

چهارطاق آتشکده قطب آباد

قدمت بنای چهارطاقی قطب آباد جهرم به زمان ساسانیان می رسد. این بنا از سنگ و ساروج ساخته شده است و به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار می گرفت. چهارطاق در فاصله 12 کیلومتری مرکز بخش، در اطراف روستای بابا عرب (علویه) روی یک تپه واقع شده است.

مدرسه خان

مدرسه علمیه خان از آثار تاریخی به جای مانده از دوران صفویه در غرب شهر جهرم است. این اثر تاریخی از مصالحی نظیر خشت، گل، آجر، سنگ و گچ ساخته شده است و بانی تاسیس آن شخصی به نام «حاج محمد حسن خان» است. مدرسه علمیه خان از 20 حجره تشکیل شده که در بخش شمالی آن دو حجره بزرگ تر از بقیه قرار دارد که مربوط به کلاس های درس در فصل زمستان است.

پل گچی اسفل

پل گچی اسفل در روستای اسفل جهرم واقع شده است. این پل دیدنی و زیبا توسط «خواجه عبدالصمد دوزه ای سیمکانی» بر روی رودخانه سیمکان از سنگ و ساروج ساخته شده و قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد.

قلعه مهرک

این مجموعه که در جهرم قرار دارد، متشکل از یک استخر قدیمی و خرابه های حصار قلعه است. از آثار تاریخی یاد شده چنین بر می آید که این قلعه دیوارهای پهن و چهار برج داشته است. قدمت تاریخی این اثر به دوران مهرک نوشزاد (دوران ساسانی) منسوب است.

قلعه گبری

قلعه گبری، محل سکونت زرتشتی ها بوده که در جهرم زندگی می کردند. در حمله اعراب به این منطقه چیزی از این قلعه تاریخی به جا نماند. این قلعه روی کوهی باصفا و سرسبز در فاصله کوتاه از غار سنگ شکنان واقع شده است. این قلعه به شکلی بوده است که هیچ کس نمی توانسته از این قلعه بالا برود و به آن نفوذ کند زیرا کوه آن همانند دیوارهایی بلند سد راه می شود. از شگفتی های قلعه گبری جهرم چاه این قلعه است که در سنگ کوه حفر شده است.

روستای هکان

هکان در 35 کیلومتری شمال غرب شهر جهرم واقع شده است. اهالی جهرم به آن «هکن» نیز می گویند. این روستا دارای معماری جالب توجهی است و از جذابیت های گردشگری استان فارس به شمار می آید. در مجاورت این روستا دشت معروف به دشت هکان وجود دارد که منطقه زیبایی است که بازدید از آن خالی از لطف نیست.

روستای تاریخی بهجان

روستای زیبای تاریخی بهجان از توابع بخش سیمکان، روستایی بسیار زیبا و با طبیعتی بسیار دیدنی است که در 85 کیلومتری جهرم و 35 کیلومتری میمند فارس قرار دارد. قدمت روستای بهجان به بیش از 1500 سال می رسد با طبیعتی بکر و دست نخورده که جلوه ای خاص به منطقه بخشیده است. با وجود کوهستانی بودن اما آب و هوایی بسیار معتدل و دلپذیر دارد.

جاده ادویه

بقایایی از جاده تاریخی 400 ساله در جهرم وجود دارد که اهالی منطقه آن را جاده ادویه می نامند. جاده ادویه در دوره صفویه در بندرعباس احداث شده و از شهرهای لار و جهرم نیز می گذشته و به اصفهان می رسیده است. در محدوده مسیر این جاده در نزدیکی روستای چاه تلخ چهار آب انبار و دو کاروانسرا وجود دارد اما از آن مسیر به بعد کوهستانی است و جاده سنگ فرش کوهستانی به چشم می خورد که در نوع خود یکی از شاهکارهای مهندسی و جاده سازی به شمار می آید.

خانه تاریخی استاد طوفان

خانه طوفان در جهرم واقع شده و در سال 1387 طبق وصیت نامه جلال طوفان به میراث فرهنگی فارس اهدا شد. استاد جلال طوفان از شخصیت های برجسته فرهنگی و ادبی شهرستان جهرم است که تالیفات بسیاری در زمینه تاریخ و ادبیات دارد.

* مذهبی

در جوار مدرسه علمیه خان نیز مسجد آجری خان قرار گرفته که بر اساس سنگ نوشته ای که بر در ورودی آن قرار دارد، این بنا متعلق به دوران «شاه سلیمان دوم صفوی» است و توسط فردی به نام «حاجی سلیمان بیگ ذوالقدر جهرمی» ساخته شده است. ساختمان مسجد دارای شبستانی ساده با طاق های متعدد است.

پیشنهاد

1. تل قلعه

تل قلعه بنایی تاریخی و دیدنی در روستای آبگرم شهر جهرم واقع شده است و از آثار تاریخی به جا مانده پس از اسلام است. تل قلعه در 12 بهمن 1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

2. بقعه شیخ خلیفه

بقعه شیخ خلیفه یکی از زیباترین آثار ملی جهرم است که در روستای جزء قرار گرفته است. این بقعه ساختمانی بلند و آجری است که معماری آن شما را یاد «کاخ سروستان» و «قبر شیخ یوسف» در سروستان می اندازد. سردر ورودی این بقعه نزدیک به 19 متر ارتفاع دارد و بر بالای آن گنبدی آجری با تزیینات زیبا قرار گرفته است.

3. قلعه تبر یا قلعه خورشه

قلعه تبر یا قلعه خورشه در شهرستان جهرم یکی از معروف ترین قلعه های ایران است که هنوز هم بکر و دست نخورده باقی مانده است. این قلعه تاریخی در منطقه ای کوهستانی و صعب العبور قرار دارد. این قلعه در تاریخ جهرم نقش مهمی داشته است.

چی بخوریم؟

قیمه جهرم

اگرچه قیمه به عنوان یکی از غذاهای ملی ما شناخته می شود، اما باید دانست که قیمه را باید فقط و فقط در جهرم خورد. همه اهل فارس می دانند که قیمه این شهر از خوشمزه ترین غذاهای استان است.

آش الوک

الوک میوه درختی بیابانی است که در مناطق جنوبی کشور با آب و هوای خشک و بیابانی رشد پیدا می کند که در اطراف جهرم به وفور یافت می شود. الوک تلخ را با پوستش می کوبند، سپس در آب می خیسانند. بعد الوک خیس خورده را از صافی عبور می دهند تا پوست الوک از مغز آن جدا شود. آنگاه آب به دست آمده را در دیگ می جوشانند و برنج خیسانده به آن می افزایند. در ادامه هم عدسی و دیگر افزودنی ها را در دیگ می ریزند. در عین این که آش الوک غذای ساده ای است، خوردن آن را از دست ندهید.

آش ماست

ابتدا مرغ را پخته و بعد ریش ریش کرده و پس از آن برنج پخته شده پادونه، سیرموک خردشده و سیر سرخ شده را اضافه می کنیم و برنج که کاملا پخت، لپه پخته را اضافه کرده و در آخر پس از پخته شدن کامل، ماست زده را اضافه کرده و کمی می گذاریم حرارت ببیند.

کوفته سبزی جهرمی

نخود، ماش و برنج خیس کرده را با گوشت چرخ کرده، سبزی کوفته و پیاز می کوبیم یا چرخ می کنیم. بعد نمک، فلفل و زردچوبه را اضافه و مخلوط و گرد می کنیم. در قابلمه، پیاز داغ، ریحان یا شنبلیله خشک و آب می ریزیم، آب که به جوش آمد، کوفته ها را در آن می گذاریم تا بپزد.

کلم پلو و کوفته ریزه جهرمی

برای تهیه کوفته، پیاز را رنده کرده و گوشت چرخ کرده و نمک و فلفل و زردچوبه را اضافه کرده و گرد و سرخ می کنیم. کلم قمری (خلال شده) را جداگانه سرخ کرده و با سبزی های معطر (ریحان و ترخون خشک) و کوفته مخلوط کرده و لای برنج می گذاریم.

رستوران

رستوران گلدیس

انواع غذاهای ایرانی خوش طعم را می توانید در «رستوران گلدیس» شهر جهرم نوش جان کنید. اینجا یکی از بهترین رستوران های این شهر زیباست و دلیل محبوبیتش هم کیفیت بالا و قیمت مناسب غذاهای آن است.

نشانی: جهرم، میدان چمران، ابتدای بلوار دانشگاه آزاد

رستوران هفت خان

یکی از باصفاترین رستوران های جهرم، رستوران هفت خان این شهر است. اغلب مردم این شهر از این رستوران به عنوان پاتوق آخر هفته استفاده می کنند. خوردن غذاهای تهیه شده در این غذاخوری به تجربه اش می ارزد.

نشانی: جهرم، بلوار نخلستان

رستوران هتل پاسارگاد

رستوران هتل پاسارگاد هم یکی از گزینه های مطرح برای صرف غذاهای لذیذ در جهرم است. در این رستوران شما می توانید در یک سکوت کامل و با خیالی آسوده غذای تان را نوش جان کنید.

نشانی: جهرم، ضلع شرقی میدان چمران

چی بخریم؟

کلوچه و مسقطی

کلوچه و مسقطی از محبوب ترین و خوشمزه ترین شیرینی های سنتی استان فارس است که در سراسر ایران طرفداران زیادی دارد. این خوراکی سنتی فوق العاده، از عطری وسوسه انگیز و مطبوع برخورداراست که مصرف آن همراه فنجانی چای تازه دم، بسیار دل پسند به نظر می رسد. این شیرینی را می توان در اغلب قنادی های جهرم خریداری کرد.

رنگینک

رنگینک یکی دیگر از شیرینی های سنتی و بومی استان فارس و جهرم است که در این مناطق از طرفداران زیادی برخوردار است. رنگینک بسیار مقوی است و گزینه مناسبی برای سوغاتی است. این شیرینی را می توان در اغلب قنادی های جهرم خریداری کرد.

بادام سوخته

بادام سوخته از خوراکی های لذیذی است که به عنوان شیرینی سنتی استان فارس محسوب می شود. مردم این استان با استفاده از مغز بادام، آب، شکر، روغن و آبلیمو این شیرینی بومی و پرطرفدار را تهیه می کنند.

لیمو و مرکبات

در هر نقطه ای از ایران اگر بخواهیم آبلیمو بخریم، باید بدانیم که آن محصول از لیموی باغ های مرکبات جهرم به دست آمده است. شما در جهرم می توانید خوشمزه ترین و طبیعی ترین آبلیموها و مرکبات را تهیه کنید.

خرما

خرمای جهرم هم دیگر نیاز به معرفی ندارد و همه جهرم را به شهر نخلستان های فارس می شناسند. خرمای این شهر را حتما امتحان کنید و آن را به عنوان سوغات به شهرهای خود ببرید.

کپوبافی

نخلستان ها گرداگرد جهرم را احاطه کرده اند و همین مسئله باعث شده تا اغلب درآمدهای اقتصادی این شهر تحت تاثیر همین نخلستان ها باشد. در این گذار، صنایع دستی جهرمی ها هم تابع این نخلستان ها شده است. مردم این شهر هم سبدهایی با برگ های خرما می بافند که به کپو شهرت دارند.