احکام نگاه

1 . مسئله: مردان مي توانند به تمام بدن مردان به استثناي عورتين نگاه كنند مشروط به آنكه به قصد لذّت و ريبه نباشد.
امام، فاضل، گلپايگاني ومكارم: عروه (نكاح)، مسئله 28 و همان، ج‏1، (ستر و ساتر)، ص‏549.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله 16 و توضيح المسائل، مسئله 2438.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 2452.
بهجت: توضيح المسائل، مسئله 1940.
تبريزى: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2445 و 2447.
خامنه اى: استفتاء.
سيستانى: منهاج الصالحين، (نكاح) مسئله 12 و توضيح المسائل، مسئله 2447.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله 2080.
مكارم: توضيح المسائل، مسئله 2085.
در نتيجه: نگاه كردن به هركجاي بدن مرد حتي وجه و كفين او با قصد لذّت و ريبه حرام است.
همچنين مردان نمي توانند به عورتين مردان بالغ ديگر نگاه كنند، چه با قصد لذّت و ريبه و چه بدون آن.
توجه: ريبه در اينجا يعني خوف در فساد افتادن.
2. مسئله: اگر مردي بترسد از اينكه چنانچه به بدن مرد ديگر نگاه كند به گناه آلوده مي شود نمي تواند به بدن او نگاه كند.
امام، بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: مدارك مسئله قبلى.
3. سؤال: مراد از عورتين چيست.
جواب: در مردها قُبُل (مجراي خروج ادرار و بيضتين) و دُبُر (محل خروج غائط) و در زنها قُبُل (كلّ فرج) و دُبُر را گويند.
امام، اراكى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه، (ستروساتر)،ص‏550.
امام: تحرير، (نكاح) ،مسئله 16.
تبريزى: صراط النجاة، با استفاده از سؤال 1488.
خامنه اى: استفتاء.
سيستانى: منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 12 و (احكام الخلوة)، قبل از مسئله 55.
در نتيجه: ماهيچه هاي عضلاني پشت (باسن) جزء عورتين نيست و نگاه كردن به آن اشكال ندارد اگر چه، احتياط مستحب ترك آن است.
4. سؤال: در استخرها و يا حمامها يا كنار دريا مردان مايوهايي مي پوشند كه اگر چه پوست بدن آنها پيدا نيست لكن حجم عورتين كاملاً پيداست، آيا نگاه كردن مردان به آنها جايز است.
پاسخ: مراد از پوشش داشتن، پيدا نبودن پوست بدن است و در صورتي كه مفسده اي بر آن مترتب نباشد نگاه كردن اشكالي ندارد.
امام، اراكى، تبريزى، خامنه اى، سيستانى، فاضل و گلپايگانى: استفتاء.
بهجت و مكارم:(1).
5. مسئله: پدرها به عورتين پسران بالغ خود نمي توانند نگاه كنند (چه در حمام يا جاي ديگر). و بنابر احتياط واجب حتي قبل از بلوغ نيز در زمان تمييز نبايد به عورتين آنها نگاه كنند.
امام، خامنه اى، فاضل، گلپايگاني و مكارم:عروه، (نكاح)، با استفاده از مسئله 28 و ج‏1 (ستر و ساتر) ، ص‏549.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله 16 و توضيح المسائل، مسئله 2436.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 2450.
بهجت و تبريزى:(2).
سيستانى: منهاج الصالحين، (كتاب طهارة)، قبل از مسئله 55 و (نكاح)، با استفاده از مسائل‏20 - 12.
فاضل: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2506، 2507 و 2508.
مكارم: توضيح المسائل، مسئله 2083.
6. مسئله: نگاه كردن دكترها به عورتين مرد ديگر حرام است مگر در مقام اضطرار.
امام، اراكى، خامنه اى، سيستانى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: با استفاده از مدارك مسئله قبل.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 1938 و 1942.
تبريزى: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2445 و 2451.
مكارم: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 2085.
در نتيجه: مردان اجازه ندارند جهت پيشگيري از آبستنىِ همسرانشان، لوله هاي انتقال اسپرم خود را نزد دكتر ببندند. البته بستن لوله هاي خروج مني در صورتي كه موجب عقيم شدن دايمي نگردد اشكال ندارد لكن چون اين عمل مستلزم نگاه كردن ديگري به عورتين او مي باشد، حرام است و اگر به گونه اي عمل شود كه مستلزم نگاه دكتر به عورت او نشود اشكالي ندارد و يا اگر همسر او دكتر باشد مي تواند از اين راه جلوگيري از آبستني نمايد.

نگاه مرد به زنان محرم.

7. مسئله: مردان مي توانند به تمام بدن محارم خويش غير از عورتين نگاه كنند، مشروط به آنكه اين نگاه به قصد لذّت نباشد. همچنين خوف به فساد افتادن هم نباشد (از اين حكم همسر استثناء است).
امام، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه، (نكاح)، مسئله 32 و ج‏1 (ستر و ساتر)، ص‏549.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله 17 وتوضيح المسائل، مسئله 2347.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 2451.
بهجت: توضيح المسائل، مسئله 1939.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله 2446.
خامنه اى: استفتاء.
سيستانى: منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 13 و توضيح المسائل، مسئله 2446.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله 2505.
در نتيجه: مردان نمي توانند عورتين دختر يا مادر يا خواهر و يا ديگر محارم خود را ببينند اگر چه بدون قصد لذّت و ريبه باشد.
همچنين بنابر احتياط واجب ديدن عورتين بچه مميز غير بالغ جايز نيست.
8. مسئله: احتياط مستحب ترك نگاه كردن مردان به محارم خود از زانو تا زير ناف مي باشد.
امام، فاضل، گلپايگاني و مكارم:عروه، (ستر و ساتر)، قبل از مسئله‏1.
بهجت و سيستانى:(3).

نگاه مرد به زنان نامحرم.

زنان نامحرم يا مسلمان هستند ياغير مسلمان، در صورتي كه مسلمان باشند يا كاملاً حجاب خود را رعايت كرده اند يا نه.
الف) مسلماني كه كاملاً حجاب خود را رعايت كرده است.
9. مسئله: اگر خانم مسلمان كاملاً حجاب خود را رعايت كرده بود نگاه كردن به وجه و كفين او براي مرد با شرايط ذيل اشكال ندارد: 1. وجه و كفين زينت نشده باشد. 2. نگاه به قصد لذّت و ريبه نباشد.
امام: عروه، (نكاح)، مسئله 31؛ تحرير، (نكاح)، مسئله 18؛ استفتاء و توضيح المسائل، مسئله 2433.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 2447 و استفتاء.
بهجت، خامنه اي و فاضل: استفتاء.
تبريزى، سيستاني و گلپايگانى:(4).
در نتيجه مردان نمي توانند به صورت و دست زناني كه بطور كامل حجاب خود را رعايت نكرده اند، نگاه كنند مانند آنكه زني مقداري از مويش پيدا باشد و يا اينكه لباس آستين كوتاه پوشيده باشد و يا بازو يا مچ دست او پوشيده نباشد.
10. مسئله: نگاه كردن به دست خانم نامحرمي كه انگشتري يا النگو در دست دارد، و يا ناخن هاي خود را بلند كرده و يا لاك زده و يا به هر صورت زينت داده، حرام است خواه نامحرم از بستگان نزديك باشد و يا غريبه باشد.
امام، اراكى، بهجت، فاضل و گلپايگانى: با استفاده از مدارك مسئله قبل و استفتاء.
تبريزى، خامنه اي و سيستانى:(5).
توجه: فروشندگاني كه مشتري اجناس آنها غالباً خانمها هستند مانند زرگرها، لباس فروشيها و فروشندگان لوازم آرايش و... بيشتر در معرض اين گناه هستند و بايد بيش از ديگران مراعات موازين شرعي را بنمايند.
11. مسئله: نامحرم به هر منظوري كه زينت كرده باشد، نگاه كردن به او جايز نيست حتي اگر براي (پرو) يا امتحان انگشتر يا النگو يا گردنبند و... باشد.
امام، اراكى، خامنه اي و گلپايگانى: استفتاء.
تبريزى: (6).
13. سؤال: آيا نگاه كردن به كف پا يا روي پا و يا پاشنه پا و يا ساق پاي خانمهاي نامحرم مسلمان در صورتي كه پوشش كافي نداشته باشند؛ بدون قصد ريبه و تلذذ، جايز است.
جواب: خير، جايز نيست و بطور كلي غير از وجه و كفين، مرد نمي تواند به هيچ كجاي بدن زن نامحرم نگاه كند.
امام، اراكي و خامنه اى: استفتاء.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 1931.
فاضل:با استفاده از توضيح المسائل، مسئله 2501.
تبريزى، سيستاني و گلپايگانى:(7).
14. مسئله: اگر مردي بترسد در صورتي كه به نامحرم نگاه كند به گناه مي افتد نبايد به او نگاه كند.
امام، اراكى، فاضل و مكارم: عروه، (نكاح)، مسئله 31.
خامنه اى: استفتاء.
سيستانى: منهاج الصالحين، (نكاح)، با استفاده از مسائل 14 و 26 و توضيح المسائل مسائل 2442 و 2443.
بهجت:(8).
15. مسئله: نگاه كردن به نامحرم به قصد لذّت و شهوت راني حرام است اگر چه به وجه و كفين و يا به حجم بدن او باشد.
امام، اراكى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه، (نكاح)، مسئله 31.
بهجت: توضيح المسائل، مسئله 1931.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله 2442.
خامنه اى: استفتاء.
سيستانى: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2442 و 2443 و منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 14.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله 2501.

قانون كلّي.

16. مسئله: نگاه كردن به هر چيزي يا هر كسي به قصد لذّت و يا با خوف به فساد افتادن حرام است (به استثناي همسر) اگر چه نگاه به محرم باشد. خواه نگاه به زن باشد يا به مرد، به حيوان باشد يا جماد، به عكس باشد يا فيلم، به مجسمه باشد يا هر چيز ديگر، حتي نگاه كردن به بدن خود در آينه و يا هر جاي ديگر به قصد شهوت راني حرام است.
امام، اراكى، بهجت، فاضل و گلپايگانى: استفتاء.
امام: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل متفرقه، صفحه 28.
فاضل: استفتاء.
تبريزي و خامنه اى:(9).
17. مسئله: دكتر محرم نيست، لذا در غير مقام اضطرار نمي تواند به بدن زن نامحرم نگاه كند.
امام، اراكى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه (نكاح)، مسئله 35.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله 22.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 2447.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 1941 و 1942.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله 2451.
خامنه اى: استفتاء.
سيستانى:منهاج الصالحين، (نكاح)، با استفاده از مسائل 14 و 20 و توضيح المسائل مسائل 2442 و 2450.
فاضل:توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2506، 2507 و 2508.
مكارم: توضيح المسائل، مسئله 2089.
18. مسئله: اگر دكتري در مقام اضطرار مجبور شد به عضوي از بدن نامحرم نگاه كند بايد به همان مقدار لازم اكتفا كند و نمي تواند بيش از آن عضو را ببيند، و يا اگر مي تواند بايد از روي لباس معاينه نمايد.
امام، اراكى، بهجت، تبريزى، خامنه اى، سيستانى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: با استفاده از مدارك مسئله قبل.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله 22 و توضيح المسائل، مسئله 2441.
اراكى: استفتاء.
(10).
19. مسئله: مردان نمي توانند براي نامحرم مسلمان آمپول تزريق نمايند. زيرا اين عمل مستلزم نگاه كردن و يا لمس بدن زن خواهد بود، حتي اگر آمپول در رگ تزريق شود، البته اگر مقام اضطرار باشد و محرمي جهت تزريق نباشد اشكالي ندارد.
امام، اراكى، بهجت، تبريزى، خامنه اى، سيستانى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: با استفاده از مدارك مسئله قبل.
21. مسئله: گرفتن عكسهاي راديولوژي در صورتي كه مستلزم نگاه به بدن نامحرم باشد، گرفتن خون براي آزمايشگاهها، سونوگرافي و يا هر عمليات پزشكي ديگر در صورتي كه بتوان به پزشك يا متخصص زن در آن رشته رجوع كرد، توسط مردِ نامحرم حرام است.
امام، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه، (نكاح)، مسئله 35.
امام، اراكي و خامنه اى: استفتاء.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 1941 و 1942.
تبريزى: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 2451.
سيستانى:(11).
22. سؤال: در بازارها و اماكن عمومي و يا در منزل انسان چشمش بطور اتّفاقي به نامحرمهايي مي افتد كه يا زينت كرده اند يا حجاب خود را كاملاً رعايت نكرده اند حكم اينگونه نگاهها چيست.
جواب: آن چيزي كه حرام است نگاه كردن است نه نگاه افتادن، لذا آنچه را كه انسان بطور اتفاقي مي بيند اشكال ندارد ولي بايد بلافاصله نظر را برگرداند تا حكم نگاه كردن پيدا نكند.
امام، اراكى، بهجت، تبريزى، خامنه اى، سيستاني و گلپايگانى: استفتاء.
فاضل: جامع المسائل، ج‏2، سؤال 1065.
23. مسئله: اگر كسي به قصد آنكه چشمش به نامحرمِ غيرمحجبه بيفتد به جايي برود حرام است.
امام، اراكى، تبريزى، خامنه اي و گلپايگانى: استفتاء.
بهجت، سيستاني و فاضل:(12).
بنابراين اگر كسي براي اينكه چشمش به نامحرم بيفتد زماني خاص از جايي عبور كند و يا براي انجام كاري از محلي برود كه نامحرم بيشتر تردد دارد تا چشمش به نامحرم بيفتد و يا مثلاً اتوبوسي را سوار شود كه بيشتر نامحرمها در آن هستند و يا براي تفريح يا ورزش، مكاني را انتخاب كند كه نامحرمِ بيشتري در آنجا باشد و... خلاصه آنكه اگر عمداً براي اينكه چشمش به نامحرم بيفتد كاري را انجام بدهد جايز نيست و اجتناب از آن لازم است.
24. مسئله: در صورتي كه مرد بداند در مكاني خانمهاي بي حجاب يا بدحجاب هستند، رفتن به آن محل براي اينكه چشمش به آنها بيفتد حرام است.
امام، اراكى، تبريزى، خامنه اي و گلپايگانى: استفتاء.
بهجت، سيستاني و فاضل:(13).
در نتيجه: رفتن روي پشت بام و يا كنار پنجره به منظور آنكه چشمش به نامحرم بيفتد و يا وارد شدن به اتاق يا آشپزخانه و يا مكاني كه علم به وجود نامحرم دارد به منظور آنكه چشمش به نامحرم بيفتد و يا نگاه انداختن از لاي در و پنجره يا كنار پرده به درون اتاق ولو براي يك لحظه و... و مواردي از اين قبيل حرام است.
25. مسئله: رفت و آمد در بازارهايي كه محل تردد زنهاي اهل روستا و باديه نشين هايي است كه عادت ندارند حجاب خود را كامل رعايت كنند، اگر چه انسان علم دارد به آنها نگاه خواهد كرد، اشكال ندارد. همچنين معامله با آنها نيز اشكالي ندارد.
امام، اراكى، فاضل و مكارم: عروه، (نكاح)، مسئله 27.
اراكى، تبريزي و خامنه اى: استفتاء.
بهجت، سيستاني و گلپايگانى:(14).
26. مسئله: نگاه كردن به دستها تا آرنج، مقداري از موي سر، پا تا زانو، زير چانه و گردنِ پيرزنهاي نامحرم اشكالي ندارد.
امام، فاضل و گلپايگانى: عروه، (نكاح)، مسئله 35.
سيستاني و اراكى: استفتاء.
تبريزى: صراط النجاة، با استفاده از سؤال 890.
بهجت، خامنه اي و مكارم:(15).
27. مسئله: هر كس كه نگاه كردن به او جايز نيست ديدن او از پشت شيشه يا در آينه و يا آب صاف و يا هر چيز ديگري كه عكس او را منعكس مي كند نيز جايز نيست.
امام، اراكى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه، (ستر و ساتر)، با استفاده از مسئله 2.
امام، اراكى، بهجت، خامنه اي و گلپايگانى: استفتاء.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله 2445.
سيستانى: منهاج الصالحين، ( احكام الخلوة)، قبل از مسئله 55 و( نكاح)، با استفاده از مسائل 12 و 20.(16).
29. مسئله: نگاه كردن به بدن زن نامحرم حرام است چه آن زن بفهمد يا نفهمد، كور باشد يا بينا، نامحرم فاميل باشد (مثل زنِ برادر، زن عمو، دختر خاله و...) يا غريبه باشد حتي اگر بدون لذّت و ريبه نگاه كند نگاه او حرام است (حكم وجه و كفين گفته شد).
امام، اراكى، فاضل و مكارم: عروه، (نكاح)، با استفاده از مسئله 31.
امام: تحرير، (نكاح)، با استفاده از مسئله 18 و استفتاء.
اراكى:توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 2447.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 1931.
خامنه اى: استفتاء.
سيستاني و گلپايگانى:(17).
30. مسئله: زنان اهل سنّت حكم زنان مسلمان را دارند.
امام، اراكى، خامنه اى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: استفتاء.

ب) زنان غير مسلمان.

31. مسئله: نگاه كردن به مواضعي از بدن زنان نامحرمِ غير مسلمان (چه اهل كتاب و چه كفّار) كه بطور معمول آن مواضع را نمي پوشانند اشكالي ندارد، مشروط به آنكه به قصد لذّت و ريبه نباشد.لكن بنابر احتياط واجب مرد نمي تواند به مواضعي كه آنها بطور معتاد آن را مي پوشانند نگاه كنند.
امام، فاضل و مكارم: عروه، (نكاح)، مسئله 27.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله‏27 و توضيح المسائل، مسئله 2448.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله 2443.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله 2502.
اراكى، بهجت، خامنه اى، سيستاني و گلپايگانى:(18).
توضيح: در صورتي كه زن نامحرمِ غير مسلمان كمتر از حدّ معمول زنانِ خودشان پوشش داشته باشد بنابر احتياط واجب نمي توان به او نگاه كرد مانند زنهايي كه براي لذات شهواني لباسهاي خاصّي بپوشند. در نتيجه نگاه كردن به مو، دست، پا تا زانو، و يا هر جايي را كه عادتاً زنهاي غير مسلمان نمي پوشانند، اشكال ندارد.(19).
33. مسئله: اگر انسان بداند و يا بترسد در صورت نگاه كردن به نامحرمِ غير مسلمان، به فساد خواهد افتاد نبايد به او نگاه كند.
امام، اراكى، بهجت، تبريزى، خامنه اى، سيستانى، فاضل، گلپايگاني و مكارم: با استفاده از مدارك مسئله قبل. وامام: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 2434.

نگاه مرد به بچه>ها.

4. مسئله: در صورتي كه بچه، پسر باشد نگاه كردن به بدن او تا قبل از زمان تمييز اشكال ندارد، مشروط به آنكه به قصد لذّت و ريبه نباشد. اما بعد از سنّ تمييز، بنابر احتياط واجب جايز نيست به عورتين او نگاه كنند.
امام، فاضل، گلپايگاني و مكارم: عروه، (ستر و ساتر) با استفاده از قبل از مسئله 4.
امام: تحرير، (نكاح)، مسئله 24 و توضيح المسائل، مسئله 2436.
تبريزي و خامنه اى: استفتاء.
سيستانى: منهاج الصالحين، ( نكاح)، مسئله 12 و توضيح المسائل، مسئله 2445.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله 2504.
اراكي و بهجت:(20).
در نتيجه: پدرها بايد مراقب باشند در حمامها و يا هر جاي ديگر نمي توانند عورتين فرزند مميز خود را نگاه كنند.
35. سؤال: مراد از سنّ تمييز چه سنّي است.
جواب: آنچه را كه مردان و زنان از روابط بين خود مي دانند آنها نيز بدانند.
امام: استفتاء.
اراكى، بهجت، سيستانى، گلپايگاني و مكارم:(21).
36. مسئله: در صورتي كه بچه، دختر باشد و محرم، مانند دختر، خواهر، برادرزاده يا خواهرزاده و... نگاه كردن به بدن او تا قبل از سنّ تمييز اشكال ندارد و بعد از آن، بنابر احتياط واجب نبايد به عورتين او نگاه كند.
امام، فاضل و مكارم: عروه، (ستر و ساتر)، با استفاده از قبل از مسئله 4.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله 2504.
سيستانى: منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 12 و توضيح المسائل، مسئله 2445.
اراكى، بهجت، تبريزي و خامنه اى:(22).
37. مسئله: در صورتي كه دختر نامحرم مميز باشد، بنابر احتياط واجب مرد نبايد به مواضعي كه بطور معتاد دختران آن را مي پوشانند، نگاه كند.
امام: توضيح المسائل، مسئله 2433 و 2436 و تحرير، (نكاح)، مسئله 25، مسائل (نظر).
مكارم: توضيح المسائل، مسئله 2081.
اراكى، بهجت، تبريزى، خامنه اى، سيستانى، فاضل و گلپايگانى:(23).
در نتيجه:نگاه كردن به مو، دست، پا تا زانو، گردن وصورت دختر نابالغ نامحرم اشكالي ندارد مشروط به آنكه به قصد لذّت و ريبه نباشد.
38. نگاه كردن به بقيه بدن آنان مانند ران، شكم، عورتين، سينه و... بنابر احتياط واجب جايز نيست.
امام: توضيح المسائل، مسئله 2433 و 2436 و تحرير، (نكاح)، مسئله 25.
مكارم: با استفاده از توضيح المسائل، مسئله 2081.
بهجت، خامنه اى، سيستاني و گلپايگانى:(24).

---

1. بهجت: اگر در معرضيت فتنه و فساد باشد جايز نيست. استفتاء.
مكارم: نگاه كردن به آنها براي مردان اشكال دارد. ولي بسياري از مايوها حجم را هم مي پوشانند. استفتاء.
2. بهجت و تبريزى: نگاه كردن به عورت پسربچه مميز حرام است.
بهجت: توضيح المسائل، مسئله 1938.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله 2445.
3. مرد و زني كه با يكديگر محرمند، اگر قصد لذّت نداشته باشند مي توانند غير از عورت به تمام بدن يكديگر نگاه كنند.
بهجت: توضيح المسائل، مسئله 1939.
سيستانى: استفتاء.
4. تبريزى: زينت در وجه و كفين اگر از قبيل انگشتر متعارف و اصلاح صورت (بند انداختن) و سرمه اي باشد كه حتي در زنهاي پير متعارف است، پوشاندن آن بر زن واجب نيست و نگاه كردن مرد به آن هم اگر التذاذي نباشد مانع ندارد. استفتاء.
سيستانى: بطور كلي اگر نامحرم حجاب خود را رعايت كرده است و يا اگر رعايت نكرده در صورتي كه او را امر به حجاب كنيم رعايت مي كند، نگاه كردن به وجه و كفين او بدون لذّت و ريبه اشكالي ندارد. اگر چه بنابر احتياط مستحب بهتر است از نگاه كردن به وجه و كفين پرهيز كرد. منهاج الصالحين، (نكاح)، مسائل 14 و 26 و توضيح المسائل، مسائل 2442 و 2443.
گلپايگانى: بنابر احتياط واجب جايز نيست حتي به وجه و كفين نامحرم نگاه كرد چه زينت داشته باشد چه نداشته باشد. عروه، (نكاح)، مسئله 31؛ استفتاء و ارشاد السائل، سؤال 456.
5. تبريزى: در صورتي كه نامحرم انگشتر متعارفي به دست كرده باشد، نگاه كردن به دست او اشكال ندارد. لكن در بقيه موارد اگر دست زينت داشته باشد نگاه كردن جايز نيست. استفتاء.
خامنه اى: نگاه كردن به آن چيزهائي كه چشم گير نيست و صدق زينت نمي كند اشكال ندارد. استفتاء.
سيستانى: انگشتر و النگو اشكال ندارد ولي اگر زينتهاي ديگر باشد نگاه جايز نيست. استفتاء.
6. 12. سؤال: آيا براي مردان جايز است به وجه و كفين زن نامحرمي كه مقلد كسي است كه باز گذاشتن وجه و كفين را جايز مي داند نگاه كنند.
گلپايگانى: ملازمه اي بين جواز باز گذاشتن وجه و كفين و نگاه كردن به آنها نيست. ارشاد السائل، سؤال 464.
7. تبريزى: زينت در وجه و كفين اگر از قبيل انگشتر متعارف و اصلاح صورت (بند انداختن) و سرمه اي باشد كه حتي در زنهاي پير متعارف است، نگاه كردن به آن اگر به قصد التذاذي نباشد اشكالي ندارد، لكن در موارد ديگر زينت مانند النگو و... بايد از نامحرم پوشيده شود و نامحرم هم نمي تواند به آن نگاه كند. استفتاء.
8. جواب، تبريزى: نگاه كردن به قدمين (كف پا و روي پا تا قوزك) بنابر احتياط جايز نيست. استفتاء.
سيستانى: در صورتي كه زن از كساني باشد كه حجاب خود را رعايت مي كند و يا اگر او را امر به حجاب كنيم اعتنا مي كند، نگاه كردن به اين مواضع جايز نيست، واى اشكال ندارد. منهاج الصالحين، (نكاح)، با استفاده از مسائل 14 و 26 و توضيح المسائل، مسائل 2442 و 2443.گلپايگانى: بطور كلي نگاه كردن به بدن نامحرم حرام است و نگاه كردن به وجه و كفين او نيز بنابر احتياط واجب، جايز نيست. استفتاء.
9. بهجت: از نگاه كردن اجتناب كند. استفتاء.
10. سؤال: آيا نگاه كردن به هر چيزي كه شهوت انسان را تحريك كند حرام است حتي اگر انسان به بدن خودش نگاه كند.
تبريزى: مجرد نگاه كردن به بدن خود به جهت تحريك شدن حرام نيست.
صراط النجاة، سؤال 893.
خامنه اى: هر چيزي كه باعث تحريك غريزه جنسي بشود و شهوت را تحريك كند حرام است مگر بين زن و شوهر. استفتاء.
11. 20. سؤال: آيا نگاه كردن به اعضاي داخلي بدن نامحرم (مانند كبد، روده و...) در حكم نظر به ظاهر بدن است.
خامنه اي و فاضل: ظاهراً در عدم جواز نظر و لمس فرقي بين اعضاي ظاهر و داخل بدن نيست لكن همانگونه كه در عروه مسئله 45، احكام نگاه آمده، نظر به مثل دندان آن هم بعد از جدا شدن از بدن جايز است.
خامنه اى: استفتاء.
فاضل: جامع المسائل، ج‏2، سؤال 1280. .
12. سيستانى: البته به استثناء مواردي كه نگاه به بدن زن نامحرم جايز باشد (تفصيل مطلب و موارد جواز در باب نگاه آمده است). منهاج الصالحين، با استفاده از مسائل 16 و 26 و توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2442 و 2443.
13. بهجت، سيستاني و فاضل: رفتن منعي ندارد ولي از نگاه به نامحرم اجتناب كند. استفتاء.
14. بهجت، سيستاني و فاضل: رفتن منعي ندارد ولي از نگاه به نامحرم اجتناب كند. استفتاء.
15. بهجت: بنابر اظهر نگاه كردن به زنان باديه نشين و غير آنها (يعني غير زنان باديه نشين، مثلاً خانمهاي بدحجاب شهري و...) كه عادت به پوشاندن ندارند، بدون قصد لذّت جايز است. مگر در صورت خوف وقوع در حرام (يعني به شرط آنكه ترس از وقوع در حرام نداشته باشد). بنابراين معاشرت با آنها و دادوستد و ساير نيازها جايز است. توضيح المسائل، مسئله 1935.
سيستانى: نگاه كردن به زنهاي مبتذله ( بي حجاب يا بدحجاب) كه اگر كسي آنها را امر به حجاب كند اعتنا نمي كنند اشكال ندارد مشروط به آنكه بدون قصد لذّت و ترس وقوع در حرام باشد. در اين حكم فرقي ميان زنهاي كفار و يا ديگر زنان (مسلمانان يا باديه نشينان و...) نيست و همچنين فرقي نيست ميان دست و صورت و ديگر جاهاي بدن كه عادت آنان به پوشانيدنش نيست. منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 26 و توضيح المسائل، مسئله 2443.
گلپايگانى: در صورتي كه مطمئن باشد عمداً به آنها نگاه نمي كند اشكال ندارد. عروه، (نكاح)، مسئله 27.
16. بهجت: نگاه كردن به بدن پيرزن، بدون قصد لذّت اشكال ندارد. توضيح المسائل، مسئله 1943.
خامنه اى: نظر به موي پير زن هائي كه رجاء نكاح ندارند اشكال ندارد. استفتاء.
مكارم: بلكه ظاهر اين است كه نگاه كردن به همه موي آنان نيز اشكالي ندارد. عروه، (نكاح)، مسئله 35.
17. 28. سؤال: آيا بر مردان جايز است به زناني كه بسيار زشت هستند بدون لذّت نگاه كنند (البته اگر حجاب خود را رعايت نكرده باشند).
تبريزى: بنابر احتياط واجب نبايد نگاه كند زيرا اگر زن پير نباشد مرد نمي تواند مطمئن باشد بدون لذّت نگاه مي كند. صراط النجاة، سؤال 891.
بهجت و سيستانى: در نگاه به نامحرم فرقي بين زشت و زيبا نيست. استفتاء.
18. سيستانى: حكم نگاه به نامحرم گفته شد و هيچيك از موارد فوق در مسئله فرقي نمي كند. استفتاء.
گلپايگانى: بنابر احتياط واجب بايد از نگاه كردن به وجه و كفين نامحرم نيز خودداري كند. عروه، (نكاح)، مسئله 31 و استفتاء.
19. اراكى: ديدن مو و صورت و سر و دستهاي زنهاي اهل كتاب و كفار چنانچه بدون قصد ريبه و تلذذ باشد و نترسد كه به حرام بيفتد، اشكالي ندارد و احتياط واجب آن است كه به غير آنچه كه گفته شد نگاه نكند. توضيح المسائل، مسئله 2448.
بهجت: نگاه كردن به زنان اهل ذمه بلكه به زنان كافري كه از هنگام تولد محكوم به كفر هستند و جاهايي از بدن آنان كه عادتاً نمي پوشانند، بدون قصد لذّت، در صورتي كه خوف واقع شدن در حرام نباشد، جايز است. توضيح المسائل، مسئله 1935.
خامنه اى: نگاه به بدن زنان غيرمسلمان به مقداري كه پوشاندن آن متعارف نيست بدون قصد لذت اشكال ندارد. استفتاء.
سيستانى: نگاه كردن به بدن زنهاي مبتذله كه اگر آنها را امر به حجاب كنند اعتنا نمي كنند اشكال ندارد، مشروط به آنكه بدون قصد لذّت و ترس وقوع در حرام باشد. و در اين حكم فرقي بين زنهاي كفار و يا ديگر زنها (مسلمان، مسيحى، يهودى...) نيست و همچنين فرقي نيست ميان دست و صورت و ديگر جاهاي بدن كه عادت آنان به پوشانيدنش نيست. توضيح المسائل، مسئله 2443.
گلپايگانى: فقط نگاه كردن به صورت و دستهاي زنان غيرمسلمان جايز است و بنابر احتياط واجب بايد از نگاه كردن به غير اين دو موضع اجتناب كرد.
عروه، (نكاح)، مسئله 27 و توضيح المسائل، مسئله 2443.
20. 32. مسئله: نگاه كردن به عورتين كافر بنابر احتياط واجب جايز نيست.
سيستانى: منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 12 و توضيح المسائل، مسئله 2445.
21. بلكه ديدن عورتين پسر مميز كه هنوز به سن بلوغ نرسيده است، حرام است اگر چه بدون قصد لذّت باشد.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 2450.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 1938 و 1943.
22. سنّي كه بچه، خوبي و يا بدي روابط بين مرد و زن را درك كند.
اراكى: استفتاء.
گلپايگانى: ارشاد السائل، با استفاده از مسئله 245 و استفتاء.
بهجت و فاضل: سنّي كه بچه در آن خوب و بد را مي فهمد.
بهجت:توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 1938.
فاضل:استفتاء.
سيستاني و مكارم: سنّي كه بچه بالغ نشده ولي خوب و بد را مي فهمد و احتمال مي رود كه نگاهش به بدن نامحرم موجب تحريك شهوتش شود.
سيستانى: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 2444.
مكارم: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 2082.
23. اراكى، بهجت و تبريزى: ديدن عورتين دختر مميز قبل از بلوغ حرام است اگر چه بدون قصد لذّت باشد.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله 245.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 1938 و 1943.
تبريزى: استفتاء.
خامنه اى: بلكه نگاه كردن به عورتين دختر مميز محرم جايز نيست اگرچه نگاه كردن به او قبل از سن تمييز اشكالي ندارد، در صورتيكه به قصد لذت و ريبه نباشد. استفتاء.
24. سؤال: نگاه كردن به بدن دختر نابالغ در مسئله 2447 توضيح المسائل در صورت عدم ريبه و... جايز گفته شده است ولي در همان رساله ص‏578 فقط به مواضعي كه عادتاً پوشيده نيست نگاه جايز است گفته شده است. كداميك صحيح است و بايد بدان عمل كرد.
اراكى: مي توانيد به مسئله 25 (كتاب نكاح) تحرير الوسيله حضرت امام قدس سره مراجعه نماييد.
توضيح: در نتيجه نظر معظم له با حضرت امام در مسئله فرقي ندارد.
بهجت: بنابر احتياط واجب نگاه كردن مرد به بدن و موي دختري كه نُه سالش تمام نشده ولي خوب و بد را مي فهمد (مميز باشد) جايز نيست، اگر چه بدون قصد لذّت و ريبه باشد. توضيح المسائل، مسئله 1932.
تبريزي : نگاه كردن به عورتين بچه مميز جايز نيست مگر در موارد ضرورت. استفتاء.
خامنه اى: نگاه كردن مرد به بدن دختر نامحرم تا زماني كه به سن بلوغ نرسيده است، بدون لذت و ريبه اشكال ندارد. (البته به استثناء عورتين كه درسن تمييز نگاه به آن جايز نيست.) استفتاء.
سيستانى: نگاه كردن به بدن دختر غير بالغ مشروط به اينكه به قصد لذّت و ريبه نباشد اشكالي ندارد، (به استثناي عورتين كه حكم آن گذشت) اگر چه بنابر احتياط مستحب بهتر است مواضعي را كه بطور معمول دختران بوسيله لباسهاي عادي مي پوشانند نگاه نكنند. منهاج الصالحين، (نكاح)، مسئله 23.
فاضل: نگاه كردن به صورت و بدن و موي دختر نابالغ اگر به قصد لذّت نباشد و موجب تحريك شهوت نگردد و بواسطه نگاه كردن انسان نترسد كه به حرام بيفتد مانعي ندارد. توضيح المسائل، مسئله 1932.
گلپايگانى: نگاه كردن به بدن دختر نامحرمي كه نُه سالش تمام نشده ولي خوب و بد را مي فهمد و نگاه كردن به او عادتاً امكان تهييج و تحريك شهوت دارد همچنين نگاه كردن به موي آنان چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به دست و صورت آنان اگر به قصد لذّت باشد حرام بلكه حرام بودن نگاه به آنها بدون قصد لذّت هم خالي از قوّت نيست (اين تعبير به منزله احتياط واجب است). توضيح المسائل، مسئله 2442.