آیا امام سجاد(ع) از ولی دم مقتولی خواست، تا قاتل پدرش که استادش نیز بود را به دلیل احترام به مقام عل

آیا این قضیه صحت دارد؟ «وقتی که امام سجاد(ع) دید شخصی را می‌خواهند قصاص کنند از طالب قصاص پرسید: او کیست؟ جواب داد: استادم بوده، اما چون پدرم را کشته، خواهان قصاص او هستم. حضرت فرمود: چون استادت بوده از او در گذر. او نیز از قاتل پدرش گذشت.»

پاسخ اجمالی

صرف نظر از مباحث سندی، موضوع مورد پرسش در یکی از منابع تفسیری ذکر شده است:
«وَ لَقَدْ جَاءَ رَجُلٌ یَوْماً إِلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع بِرَجُلٍ یَزْعُمُ أَنَّهُ قَاتِلُ أَبِیهِ فَاعْتَرَفَ، فَأَوْجَبَ عَلَیْهِ الْقِصَاصَ، وَ سَأَلَهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُ لِیُعْظِمَ اللَّهُ ثَوَابَهُ، فَکَأَنَّ نَفْسَهُ لَمْ تَطِبْ بِذَلِکَ. فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع لِلْمُدَّعِی- وَلِیِّ الدَّمِ الْمُسْتَحِقِّ لِلْقِصَاصِ: إِنْ کُنْتَ تَذْکُرُ لِهَذَا الرَّجُلِ عَلَیْکَ حَقّاً فَهَبْ لَهُ هَذِهِ الْجِنَایَةَ، وَ اغْفِرْ لَهُ هَذَا الذَّنْبَ. قَالَ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَهُ عَلَیَّ حَقٌّ- وَ لَکِنْ لَمْ یَبْلُغْ [بِهِ‏] أَنْ أَعْفُوَ لَهُ عَنْ قَتْلِ وَالِدِی. قَالَ: فَتُرِیدُ مَا ذَا قَالَ: أُرِیدُ الْقَوَدَ فَإِنْ أَرَادَ لِحَقِّهِ عَلَیَّ أَنْ أُصَالِحَهُ عَلَى الدِّیَةِ صَالَحْتُهُ وَ عَفَوْتُ عَنْهُ. قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع: فَمَا ذَا حَقُّهُ عَلَیْکَ قَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَقَّنَنِی تَوْحِیدَ اللَّهِ وَ نُبُوَّةَ رَسُولِ اللَّهِ، وَ إِمَامَةَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الْأَئِمَّةِ ع. فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع: فَهَذَا لَا یَفِی‏ بِدَمِ‏ أَبِیکَ‏! بَلَى وَ اللَّهِ، هَذَا یَفِیَ بِدِمَاءِ أَهْلِ الْأَرْضِ کُلِّهِمْ- مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ سِوَى [الْأَنْبِیَاءِ وَ] الْأَئِمَّةِ ع إِنْ قُتِلُوا فَإِنَّهُ لَا یَفِی بِدِمَائِهِمْ شَیْ‏ءٌ، أَ وَ تَقْنَعُ مِنْهُ بِالدِّیَةِ قَالَ: بَلَى».^[1]
نقل شده است؛ مردى با کسی که گمان می‌کرد قاتل پدرش بوده، خدمت امام سجاد(ع) رسید و گفت: یا ای پسر رسول خدا(ص) این مرد پدرم را به قتل رساند.
امام زین العابدین(ع) از متهم حقیقت را پرسید، آن مرد نیز اعتراف به قتل نمود. امام حکم به قصاص داد، اما از فرزند مقتول درخواست بخشش نمود و فرمود: چون عفو، ثواب و أجر بسیاری از سوی پروردگار دارد، از قتل وی درگذر.
فرزند مقتول به عفو راضى نشد.
امام سجاد(ع) رو به وى نمود و گفت اگر این مرد بر تو حقّی دارد باید به یاد آرى و این جنایت را بر وی ببخشى و او را به بهانه آن حقّ نکشى، و به خاطر این گناه از خدا برایش طلب بخشش نمایى و او را برای این جرایم عفو کنی.
آن مرد گفت: ای فرزند رسول خدا(ص) او بر من حق دارد، اما آن‌قدر نیست که به خاطر آن او را عفو نمایم و از خون پدرم درگذرم.
امام(ع) فرمود: از او چه می‌خواهى؟
گفت: اگر اراده شما باشد که من به همان حقّ اندک او با وی مصالحه به دیه کنم و از قصاصش درگذرم، من نیز صلح کردم و او را عفو نمودم.
حضرت سجاد پرسید: حقّ او در ذمّه شما چیست؟
گفت: وی توحید خداى مجید و نبوّت حضرت رسول(ص) و امامت علىّ بن أبى طالب و أئمّه معصومین(ع) را به من آموخت.
امام(ع) فرمود: آیا به نظر شما این کفایت از خون پدرت نمی‌کند؟! و اللَّه به خداى عالم که این تعلیم حقایق دین و آداب شریعت، به خونبهای تمام مردم زمین از أوّلین و آخرین - غیر از انبیای مرسل و ائمه معصوم- اگر کشته شوند می‌ارزد، امابه خونبهای أنبیاى مرسلین و أئمّه معصومین(ع) کفایت نمی‌کند.
آیا به دیه راضی می‌شوی؟! گفت: بله.

[1]. حسن بن على علیه السلام، امام یازدهم، التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ص 596، قم، مدرسة الإمام المهدی عجل الله تعالى فرجه الشریف‏، چاپ اول، ۱۴۰۹ق؛ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج ۲، ص ۳۱۹، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.