پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران از اسانس گیاه "ترخون نانو امولسیونی" به عنوان سم گیاهی برای از بین بردن لاروهای ناقل مالاریا استفاده کردند که به گفته آنها در شرایط میدانی شبیه‌سازی شده دوام خاصیت آن 9 روز بوده است.

به گزارش ایسنا، بیماری‌های قابل انتقال توسط پشه‌هایی نظیر مالاریا، تب زرد و زیکا سالیانه سبب مرگ بسیاری از افراد در سراسر دنیا می‌شوند و این در حالی است که درمان مالاریا هزینه‌های قابل توجهی را برای افراد و دولت‌ها به بار می‌آورد.

تنها در سال 2014، کمک مالی بین‌المللی برای کنترل مالاریا در سراسر جهان، 1.9 میلیارد دلار آمریکا بوده است و از طرفی براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی(WHO)، دو میلیارد نفر در جهان در مناطق پرخطری زندگی می‌کنند که احتمال ابتلا به مالاریا بیش از یک نفر در 1000 نفر است.

بر این اساس محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از اسانس گیاه "ترخون نانو امولسیومی" برای از بین بردن لاروهای ناقل مالاریا استفاده کردند.

دکتر محمود اصانلو دانش‌آموخته‌ دکتری تخصصی نانوفناوری پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و از محققان این طرح استفاده‌ مداوم از سموم صنعتی را موحب بروز مقاومت در بسیاری از پشه‌ها و نیز آلودگی‌های زیست محیطی دانست، گفت: لارو کش‌های گیاهی جایگزین‌های مطلوبی برای این سموم به شمار می‌روند. به همین دلیل در این پژوهش سعی شد تا به کمک فناوری نانو و با بررسی عصاره‌ گیاهان مختلف نانو لارو کشی در این زمینه تهیه کنیم.

وی با بیان اینکه در این پژوهش تمرکز اصلی بر روی لاروهای اصلی ناقل بیماری مالاریا در ایران بوده است، اظهار کرد: لارو ناقل بیماری مالاریا در ایران "آنوفل استفنسی" (Anopheles stephensi) است و اینگونه همچنین ناقل اصلی بیماری مالاریا در شبه جزیره‌ عربستان، شبه قاره هند و افغانستان وجود دارد.

اصانلو در ادامه گفت: نتیجه‌ این طرح در صنایع تهیه سموم حشره‌کش و آفت‌کش قابل استفاده است و به نوعی در صورت تجاری سازی، نیاز کشور از واردات حذف می‌شود.

این محقق یادآور شد: نکته قابل توجه در مورد این حشره کش آن است که با تغییر گروه هدف یعنی حشره‌ مورد مطالعه، می‌توان بر حسب نیاز هرگونه سم گیاهی را بر علیه حشرات مهم به لحاظ بهداشتی و یا آفات کشاورزی تهیه کرد.

وی با اشاره به مقایسه‌ عملکرد نانولاروکش نهایی ساخته شده با نمونه‌های عادی خاطر نشان کرد: با کپسوله کردن اسانس گیاه درون نانوذرات کیتوزان، کارایی لاروکشی آنها به نحو چشمگیری افزایش می‌یابد. اسانس فرموله شده در شرایط شبیه سازی شده میدانی در غلظتppm 31 لاروکشی کامل دارد، حال آنکه این عدد برای عصاره فرموله نشده ppm 80 است.

به گفته این محقق طول مدت دوره لاروی پشه‌ها، 8 تا 10 روز است از این رو هر چه دوام خاصیت لاروکشی بیشتر باشد، تعداد دفعات سم پاشی کاهش می‌یابد.

اصانلو همچنین یادآور شد: از آنجا که دوام خاصیت لاروکشی نانوفرمولاسیون نهایی 4.5 برابر اسانس فرموله نشده است، لذا به همین مقدار در هزینه، نیروی انسانی و نیز زمان سم پاشی صرفه جویی می‌شود. در واقع دوام خاصیت لاروکشی در شرایط شبیه سازی شده میدانی برای نانوفرمولاسیون تهیه شده به 9 روز افزایش یافت، اما این مقدار برای اسانس فرموله نشده فقط 2 روز است.

از این طرح اختراعی با عنوان «نانوکپسول‌های حاوی اسانس ترخون با اثر لاروکشی بلند مدت بر علیه آنوفل استفنسی» و با شماره‌ 91547 در مرکز مالکیت‌های معنوی ثبت شده است.

این تحقیقات از سوی دکتر محمود اوصانلو دانش‌آموخته‌، دکتر امیر امانی، دکتر محمد مهدی صداقت و دکتر حسن سرشتی از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرایی شده ونتایج مربوط به بخش نانوامولسیون در مجله Industrial Crops & Products با ضریب تأثیر 3.181 منتشر شده است.