پزشک ممکناست در مواقع خاصی، پیشنهاد آزمایشهایی را برای جنین شما بدهد. این آزمایشها که مراقبت جنینی پیش از زایمان نیز گفته میشود، وضعیت سلامت بچه را کنترل میکند.
پزشک میتواند این آزمایشها را از هر زمان بعد از 24 تا 26 هفتگی، در صورتی که دلایلی برای نگرانی وجود داشته باشد، یا پس از 41 هفتگی در صورتی که زایمان نکرده باشید، انجام دهد.
• آزمایش بدون استرس انقباضی (NST)
آزمایش بدون استرس انقباضی شامل اندازهگیری ضربان قلب جنین، حرکت جنین و فعالیت رحم بهوسیلۀ یک دستگاه بررسی مخصوص است. پزشک، شما را بهاین دستگاه وصل میکند، که انقباضات رحمی و ضربان قلب بچه را میگیرد و نواری از هر دوی آنها فراهم میکند.
آزمایش بدون استرس انقباضی، مشابه دستگاهی است که در طول درد زایمان، ضربان قلب جنین و انقباضات را کنترل میکند. همچنین دگمهای در اختیار شما قرار داده میشود تا هربار که متوجه حرکت جنین شدید، آن را فشار دهید. این مراقبت بهمدت 20 تا 40 دقیقه ادامه دارد.
دکتر سپس برای علایم تندی (تند شدن نبض یا تعداد تنفس)، یا افزایش ضربان قلب جنین، بهنوار نگاه میکند. در صورتیکه تندیها وجود داشته باشد و اغلب بهمقدار کافی بروز کند، آزمایش واکنش پذیر قلمداد میشود و جنین سالم بهنظر میرسد و باید برای سه تا هفت روز ادامه یابد.
در صورتی که تندیها کافی نباشد (بهاین معنی است که آزمایش واکنش ناپذیر است)، هنوز دلیلی برای هشدار ندارید. در 80 درصد موارد جنین خوب است، ولی ارزیابیهای بیشتری لازم است.
ممکناست پزشک شما این آزمایش را (که معمخولاً یک یا دو بار در هفته تکرار میشود) بهدلایل متعددی انجام دهد، بهخصوص زمانیکه:
- از تاریخ زایمان شما گذشته باشد
- بچه بهخوبی رشد نکرده باشد
- حجم مایع آمنیوتیک شما کاهش یافته باشد
- فشار خون شما بالا باشد
• آزمایش استرس انقباضی (CST)
آزمایش استرس انقباضی مانند آزمایش بدون استرس انقباضی است، بهجز اینکه ضربان قلب جنین در رابطه با انقباضات رحمی گرفته میشود. گاهی انقباضات بهخودی خود بهوجود میآید ولی اغلب با تزریق مقدار کمی اکسی توسین (پیتوسین) یا از طریق تحریک نوک سینه بهوجود میآید.
برای بهوجود آوردن انقباضات، نوک سینۀ خود را در منزل تحریک نکنید. تحریک از طریق نوک سینه را فقط تحت نظارت دکتر خود انجام دهید، زیرا دکتر میخواهد شما را تحت نظر قرار دهد و مطمئن شود رحم بیش از اندازه منقبض نمیشود.
سه انقباض مناسب در مدت ده دقیقه لازم است تا آزمایش انجام شود. اگر ضربان قلب جنین بعد از انقباضات افت نکند، آزمایش منفی قلمداد میشود و بهنظر میرسد بچه حداقل برای یک هفتۀ دیگر روبهراه باشد. درصورتی که آزمایش مثبت (ضربان قلب جنین بعد از انقباضات افت کند) یا مشکوک باشد، پزشک شما موقعیت را بیشتر بررسی میکند.
رسیدگی خاص، بهوضعیت خاص شما بستگی دارد. آزمایش استرس انقباضی در صورتی انجام میشود که نتایج آزمایش بدون استرس انقباضی شما بینتیجه باشد یا اینکه دکتر بهانجام آزمایش بیشتری برای وضعیت سلامتی جنین مایل باشد.
آزمایش استرس انقباضی نباید تحت شرایط خاصی انجام شود، از جملهدر صورتیکه مادر جفت سرراهی داشته یا در معرض درد زودرس زایمان باشد.
• شرح حال بیوفیزیکی (BPP)
شرح حال بیوفیزیکی اغلب در عوض، یا علاوه بر آزمایش بدون استرس انقباضی، برای ارزیابی وضعیت سلامت جنین انجام میشود. اینکه چه آزمایشی انجام شود (شرح حال بیوفیزیکی یا آزمایش بدون استرس انقباضی) اغلب موضوعی است که بهصلاحدید دکتر برمیگردد. شرح حال بیوفیزیکی موارد زیر را ارزیابی میکند:
- حرکت جنین،که از طریقسونوگرافی مشاهده میشود
- عضلات بدن جنین کهاز طریق سونوگرافی مشاهده میشود
- حرکات تنفسی جنین (حرکت قفسۀ سینه که حالت ظاهری تنفس است) ازطریق سونوگرافی دیده میشود
- مقدار مایع آمنیوتیک، که ازطریق سونوگرافی مشاهدهمیشود
- آزمایش بدون استرس انقباضی
بچه برای هر ویژگیای که طبیعی باشد، 2 امتیاز میگیرد. امتیاز کامل 10 از 10 است. امتیاز بچههایی که 8 از 10 یا بهتر باشد، سالم قلمداد میشود. امتیاز 6 از 10 احتمالاً خوب است ولی معمولاً آزمایشهای بیشتری نیاز دارد. امتیاز کمتر از 6 از 10، بهارزیابی بیشتری نیاز دارد.
• تحریک ارتعاشی
ممکناست دکتر شما در طول آزمایش بدون استرس انقباضی، یک تست تحریک ارتعاشی انجام بدهد، ولی واکنش جنین بهتحریک از طریق صدا یا ارتعاش مشاهده شود.
پزشک با یک دستگاه ارتعاشی روی شکم مادر، صدای وزوزی ایجاد میکند، که باعث انتقال صدا یا ارتعاش بهجنین میشود. بهطور طبیعی هنگامیکه جنین با این روش تحریک میشود، ضربان قلب او تند میشود.
تحریک ارتعاشی اغلب میتواند زمان مورد نیاز را برای انجام آزمایش بدون استرس انقباضی کاهش دهد، زیرا تند شدن ضربان قلب را سریعتر مشاهده میکنید. این آزمایش اغلبدر صورتی انجام میشود که ازمایش بدون استرس انقباضی ، بعد از 20 تا 30 دقیقه واکنشپذیر نباشد.
• اندازهگیری سرعت جریان خون با داپلر
دکتر اندازهگیری جریان خون را با داپلر، تنها در شرایط خاصی انجام میدهد، درصورتیکه مثلاً مشکلات جنینی خاصی (مانند محدودیت رشد داخل رحمی) وجود داشته باشد، یا درصورتیکه فشارخون بالا داشته باشید. اساساً با این آزمایش، دکتر شما یک نوع بررسی سونوگرافی مخصوص انجام میدهد و سپس جریان خون را در بندناف ارزیابی میکند.