در دوران بـارداری نیاز بدن زن باردار  به آهن به میزان زیادی افزایش میابد. آهن به منظور تولید هموگلوبین خون  ضروری می‌باشد و دوران بارداری زمانی است که مقدار خون بدن شخص باردار  تا ۵۰% حد طبیعی بیشتر می‌شود. برای تولید  هموگلوبین به میزان لازم که حجم خون مناسب ساخته شود آهن اضافی لازم است. بدن شما مقداری آهن اضافی نیز برای مصارف جفت و جنین نیاز دارد.
بیشتر زنان در دوران پیش از بارداری نیز با مشکل کم خونی مواجه می‌باشند و بارداری‌ را بدون ذخیره  کافی  آهن آغاز می‌کنند و در نهایت در ماه‌های پایانی بارداری با مشکل کمبود آهن شدید مواجه می‌شوند و این مسئله با زایمان و تولد نوزاد ادامه پیدا خواهد کرد.

علل بروز کم خونی در دوران بارداری :
-    تهوع و استفراغ در دوران بارداری
-    بارداری‌های پشت سرهم و بدون فاصله
-     دو یا چند قلو بودن جنین‌ها
-    تغذیه نادرست قبل و در حین بارداری کمبود فولات در غذاهای مصرفی است که منجر به نوع خاصی از کم‌خونی می‌شود
-    داشتن اختلالات ارثی و ژنتیکی کم خونی مانند سلول‌های خونی داسی شکل
-    خونریزی‌های احتمالی در دوران بارداری
-    نوع دیگر کم‌خونی که ندرتاً اتفاق می‌افتد و در اثر کمبود ویتامین  B12 اتفاق می‌افتد  و بیشتر در  افرادی که سابقه رژیم طولانی گیاه‌خواری  دارند دیده می‌شود و در کسانی که بیماری ژنتیکی خاصی دارند که روده‌های آن‌ها مواد مغذی را جذب نمی‌کند.
-    کم خونی ناشی از بیماری‌های کلیوی و آرتریت روماتوئید
-    کم خونی ناشی از تالاسمی‌ها که در این‌گونه افراد میزان هموگلوبین به طور ژنتیکی کمتر از حالت طبیعی است . که این‌گونه افراد بایستی پیش از بارداری مورد مشاوره ژنتیک قرار گیرند .

تشخیص کم خونی در دوران بارداری:
معمولاً پزشکان در معاینات اولیه دوران بارداری برای شخص باردار  با  کمک آزمایش‌هایی کم خونی را بررسی و تشخیص می‌دهند .
- آزمایش (هماتوکریت) : در این آزمایش درصد میزان گلبولهای قرمز  در پلاسما ‌سنجیده می‌شود.
- آزمایش میزان هموگلوبین: در این تست  وزن هموگلوبین خون را اندازه‌گیری می‌کند . با این حال با پیشرفت بارداری ، احتمال ایجاد کم خونی افزایش می‌یابد. بنابراین در اواخر سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم باید آزمایش تکرار شود.
کم خونی ممکن است علامت و نشانه خاصی نداشته باشد و مخصوصاً در موارد خفیف علائم کم خونی عبارت‌اند از:
- خستگی  
-در گاهی موارد  تب
- سرگیجه
-رنگ‌پریدگی مخصوصاً در ناحیه ناخن، پلک و لب
-تپش قلب و تنگی نفس
-اختلال در تمرکز حواس
-تمایل شدید برای خوردن مواد غیرخوراکی مثل یخ  ، کاغذ ، خاک ، گچ
البته هر یک از علائم کم خونی که در بالا ذکر شد می‌تواند جز علائم بارداری محسوب شود و ربطی به کم خونی نداشته باشد
بهترین زمان برای مصرف قرص آهن  شب قبل از خواب است.

 درمان کم خونی در دوران بارداری :
چنانچه در آزمایشات اولیه بارداری کم خونی مشخص شود معمولاً پزشکان  روزانه مکمل محتوا ۶۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم آهن و در برخی موارد  حتی دوز  بیشتری تجویز می‌کنند. برای جذب بهتر آن در روده  بایستی با  شکم خالی خورده شود  و پس از آن به مقدار لازم  آب یا آب پرتقال نوشیده شود  (ویتامین C جذب آهن را تشدید می‌کند) و از خوردن  قرص آهن به همراه شیر و دوغ خودداری گردد .
این دوز مربوط به عنصر آهن یا آهن خالص می‌باشد و بعضی مکمل‌ها بجای آهن یا علاوه بر آن میزان “سولفات آهن” موجود را می‌نویسند (یکی از املاح آهن). مکملی که محتوا ۳۲۴ میلی‌گرم سولفات آهن باشد حدود ۶۰ میلی‌گرم آهن در اختیار بدن شخص باردار قرار می‌دهد. بعضی دیگر محتوا گلوکونات آهن هستند که مصرف ۳۰۰ میلی‌گرم آن باعث جذب ۳۴ میلی‌گرم آهن می‌شود.
 نکته بسیار مهم آن است که به خاطر داشته باشید قرص‌های محتوا هر نوع آهن را از دسترس کودکان دور نگهدارید. تعداد کودکانی که همه‌ساله در اثر مصرف بیش از حد قرص‌های آهن می‌میرند بیش از تعداد کودکانی است که در اثر مسمومیت با سایر داروها می‌میرند. در حقیقت تنها یک قرص بالغین کافی است که یک کودک را دچار مسمومیت دارویی سازد.

عوارض مصرف قرص آهن
مصرف  زیاد قرص آهن به صورت ممکن است عوارضی را برای شخص باردار به همراه داشته باشد :
بروز اختلالات  گوارشی شود مانند اسهال ، یبوست و تهوع  در بیشتر موارد مصرف بیش از حد آهن موجب بروز  یبوست می‌شود و این باعث تشدید یبوست دوران بارداری نیز می‌شود. برای رفع  یبوست ، آب زیاد بنوشید ، سبزیجات زیاد مصرف کنید و آب آلو بنوشید زیرا خود آلو منبع غنی آهن است. تهوع و به ندرت اسهال از سایر عوارض آهن محسوب می‌شوند. برای جلوگیری تهوع بعد از خوردن قرص آهن می‌توانید آن را پیش از خواب مصرف کنید .
برای جلوگیری از عوارض قرص آهن در دوران بارداری می‌توانید از دوزهای  پایین شروع کرده و کم‌کم میزان آن را افزایش دهید و همچنین  اگر مدفوع زن باردار پس از خوردن قرص آهن سیاه شد جای نگرانی نیست و این تغییر کاملاً طبیعی است.
عوارض کم خونی در دوران بارداری بر جنین و مادر   
جنین  نیاز آهن خود را از بدن شما برطرف می نماید ، او سهم خود را قبل از زن باردار برداشت می‌کند.کم خونی در سه ماهه اول و دوم بارداری احتمال وقوع زایمان زودرس  یا تولد  نوزاد با وزن کم را بیشتر خواهد کرد. بنابراین این امر را جدی بگیرید و فقر آهن شدید باعث پایین آمدن ذخیره آهن بدن نوزاد به هنگام تولد  خواهد شد  و او را در دوران کودکی در معرض خطر کم خونی قرار خواهد داد.
کم خونی و فقر آهن در دوران بارداری باعث آسیب رساندن به سلامت شخص باردار می‌گردد انرژی شخص کم شده  و قدرت مبارزه با عفونت‌ها و باکتری‌ها در بدن شخص کم خون کمتر خواهد شد.

پیشگیری و درمان کم خونی

-مصرف مرتب مکمل‌های دوران بارداری
-داشتن تغذیه مناسب در دوران بارداری
-مصرف سبزیجات و میوه‌های مناسب در دوران بارداری مانند : لوبیا، کشمش، خرما، آلو، انجیر، زردآلو، سیب‌زمینی (با پوست)، کلم بروکلی، چغندر، سبزیجات دارای برگ‌های سبز، نان‌های سبوس‌دار، شیرۀ قند سیاه، و غلات غنی‌شده با آهن.
-مصرف آب میوه‌های سرشار از ویتامین cبرای جذب بهتر آهن مواد غذایی و مکمل‌ها مانند آب لیمو ،آب گوجه‌فرنگی ،توت‌فرنگی ، گریپ‌فروت ، کیوی و...
-مصرف نکردن مواد حاوی کلسیم به هنگام مصرف مکمل‌های آهن بهتر است شیر  در فاصله بین دو وعده غذا مصرف گردد.
از مصرف بیش از حد قهوه و چای در دوران بارداری خودداری نمایید .
نکته از مصرف جگر در دوران بارداری به شدت خودداری کنید . زیرا حاوی ویتامین A در حدی زیان‌آور است که منجر به ناهنجاری‌های مادرزادی می‌شود.