امام جعفر بن محمد الصادق ششمين امام و جانشين رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي باشد که خداوند متعال آن حضرت را به جانشيني رسولش برگزيده و رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ طبق دستور الهي دوازده جانشين خود را مشخص نمودند که امام صادق ـ عليه السلام ـ پس از شهادت پدر بزرگوارشان امام باقر ـ عليه السلام ـ ، عهده دار مقام الهي امامت گرديد.
 

ولادت آن حضرت در شهر مدينه سال 83ق بود و در شوال 148 در سن 65 سالگي به شهادت رسيده و در قبرستان بقيع به خاک سپرده شد و به مدت 34 سال امامت نمود.[1]
 

يکي از لقب هاي مشهور آن حضرت، صادق مي باشد که با نگاهي به روايات مي توان گفت که اين لقب را همانند مقام امامت، خداوند متعال به آن حضرت عطا نموده و رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از طريق وحي اين خبر را داده بود چنان چه محمد بن مسلم روايت مي کند که نزد امام باقر ـ عليه السلام ـ نشسته بود که حضرت جعفر ـ عليه السلام ـ وارد شد... . امام باقر ـ عليه السلام ـ آن حضرت را بغل کرد و به سينه چسباند سپس به من فرمود: اي محمد! اين امام تو بعد از من است، به او اقتدا کن و از او دانش فراگير که به خدا قسم اين همان صادق است که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آن را براي ما وصف نمودند و آگاه باش که شيعيان او در دنيا و آخرت پيروز و دشمنانش در دنيا و آخرت بر لسان هر پيامبري نفرين شده هستند.[2]
امّا اين که چرا در ميان ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ ؛ امام ششم را صادق مي نامند باز از روايات روشن مي گردد که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ راز و روز اين لقب را که خداوند متعال بر آن امام عطا نموده است بيان کرده اند که به چند روايت به عنوان تبرک اشاره مي شود:

1. صادق نام آسماني آن حضرت ـ عليه السلام ـ : ابي حمزه ثمالي از امام سجاد ـ عليه السلام ـ پرسيدند: يابن رسول الله مرا از اماماني خبر ده که پس از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ، اطاعتش بر ما واجب است؟
امام ـ عليه السلام ـ يکايک ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ را شمرد و رسيد به نام مبارک امام جعفر ـ عليه السلام ـ که فرمود: نام او در نزد اهل آسمان صادق است. ابي حمزه ثمالي گويد: پرسيد: سرورم همه شما صادقيد، پس چرا فقط او صادق است؟ امام ـ عليه السلام ـ فرمود: پدرم از پدرش از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل کرده که فرمود: وقتي فرزندم جعفر بن محمد بن علي بن حسين بن علي بن ابي طالب متولد شد به او صادق بگوييد، زيرا پنجمين فرزند او که جعفر نام دارد، ادعاي امامت خواهد کرد و بر خدا دروغ خواهد بست و او نزد خداي متعال جعفر کذاب است.[3]

2. صادق دستور رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ : همان گونه که از روايت اول فهميده شد، لقب صادق بدستور خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ است که طبري آورده رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: وقتي فرزندم جعفر بن محمد بن علي بن حسين متولد شد او را صادق بناميد، زيرا از فرزندان او پسري به دنيا خواهد آمد که به او جعفر کذاب خواهند گفت. واي بر او از جرأتي که بر خدا مي کند و ظلمي که به امام زمانش مي کند.[4]
شبيه اين روايت از امام زين العابدين ـ عليه السلام ـ از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل کرده که در آخر آن آمده، (جعفر کذاب) ادعاي امامتي را که حقش نيست خواهد کرد و به کذاب مشهور خواهد شد.[5]
 

بنابراين لقب مبارک امام ششم شيعيان حضرت جعفر بن محمد ـ عليهما السلام ـ را خداوند متعال، صادق ناميد. تا امتيازي باشد بين آن امام حق و راستين از جعفري که به دروغ ادعاي امامت مي کند و از اين روايات مي توان نتيجه گرفت که بر خلاف مردم عادي، القاب مبارک ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ اعطا شده از سوي خداوند متعال مي باشد که همواره شامل اهل بيت عصمت و طهارت ـ عليهم السلام ـ گرديده تا بشريت راه هدايت و سعادت را تشخيص داده و براي رسيدن به کمال اخروي از آن حضرات پيروي کنند و اطاعت آن حضرات را همانند اطاعت رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ که اطاعت خداوند متعال مي باشد، بدانند.

 

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ مناقب آل ابي طالب، ابن شهر آشوب، نجف، مطبعه حيدريه، ج3، ص393.
2ـ مدينه المعاجز، هاشم بحراني، قم، موسسه المعارف الاسلاميه، 1415ق، ج5، ص211.
3ـ معجم احاديث الامام المهدي، علي کوراني، قم، موسسه المعارف الاسلاميه، 1411ق، ج3، ص194.
4ـ القاب الرسول و عترتة، بعضي از محدثين، قم، کتابخانه مرعشي نجفي. ص60.

 

پی نوشت‌ها:
 [1]. ر.ک: شيخ مفيد، محمد، الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد، ترجمه هاشم رسولي محلاتي، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ سوم، 1383ش، ج2، باب 12، ص252.
[2]. خزاز قمي رازي، کفاية الاثر في النص علي الائمة الاثني عشر، قم، انتشارات بيدار، 1401ق، ص253؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، بيروت، موسسه الوفاء، چاپ دوم، 1403ق، ج47، ص15، روايت 12.
[3]. شيخ صدوق، کمال الدين و تمام النعمه، قم، انتشارات موسسه نشر اسلامي، 1405ق، ص320؛ بحارالأنوار، همان، ج50، ص227.
[4]. ابن جرير طبري، محمد، دلائل الامامه، قم، موسسه البعثه، چاپ اول، 1413ق، ص248.
[5]. شيخ صدوق، علل الشرائع، نجف، المکتبة الحيدريه، 1386ق، ج1، ص234.

مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات ـ حوزه علمیه قم