آیا فضانورد شدن خطرناک است؟

فوت و فن/ شاید آرزوی همه در کودکی یا نوجوانی سفر به فضا باشد اما این آرزو در بزرگسالی گاهی جای خود را به ترس می‌دهد زیرا خیلی‌ها سفر به فضا را به عنوان سفری بی‌بازگشت تصور می‌کنند. اما برای فائق آمدن بر این ترس، بهتر است با خطرات فضانورد شدن به صورت جدی و علمی آشنا شوید.

هر چقدر که فضای خارج از جو خطرناک به نظر می‌رسد، فضانورد بودن هم به همان نسبت حرفه‌ای غیرقابل پیش‌بینی و پرمخاطره است. با اینکه می‌توان به راحتی بر رخدادهای وحشتناکی که در اکتشافات فضایی رخ می‌دهد اشاره کرد اما تأثیرات درازمدت فضانوردی بر انسان هنوز برای ناسا و دیگر انجمن‌ها و سازمان‌های فضایی نامعلوم و پوشیده است. فضانوردان از هنگام پرتاب به فضا از زمین تا نشستن دوباره و فرود آمدن روی زمین با خطرات زیادی مواجه هستند.
 

تیک‌آف یا بلند شدن از زمین
در ۲۸ ژانویه سال ۱۹۸۶، همه خدمه که سوار بر فضاپیما شده بودند بعد از تیک‌آف ناموفق شاتل فضایی چَلنجر کشته شدند. مهر و موم یکی از شکاف‌ها باز شد و شاتل درست ۷۳ ثانیه پس از تیک‌آف منهدم و تکه‌تکه شد. در اثر این سانحه، ۵ فضانورد و دو متخصص کشته شدند. تقریباً ۵ ثانیه قبل از انفجار شاتل، دودی خاکستری رنگ از موشک پرتاب در هوا پخش شد. این موشک پرتاب با یک مخزن بیرونی برخورد کرد و سرانجام منفجر شد و کل فضاپیما و خدمه در آتش سوختند.

بازگشت به جو و نشستن روی زمین
ممکن است مأموریت فضانورد بدون هیچ مشکل و تکان مهلکی تا زمان رسیدن به زمین ادامه پیدا کند. اما باید بگوییم که این آخر ماجرا نیست زیرا جو زمین سد ضخیمی دارد که گرمای فوق‌العاده زیادی تولید می‌کند. این سد یا مانع زمین را در برابر شهاب‌سنگ‌ها و دیگر اشیایی که در فضا شناورند محافظت می‌کند. با این حال، فضاپیماها باید از بدنه خود محافظت کنند که دچار گرمای بیش از حد و انفجار در زمان بازگشت به زمین نشوند. اهمیت یک شاتل فضایی بی‌عیب و نقص در حادثه شاتل کلمبیا آشکار گشت؛ زمانی که فضاپیما در بدو ورود به جو متلاشی شد. این سانحه به دلیل مقدار کمی از سوخت به وجود آمد که در زمان تیک‌آف با باله‌ها برخورد کرده بود. سوخت در باله سوراخی ایجاد کرد و منجر به انفجار ناگهانی شد.

پس از ورود به جو و بازگشت از فضا
مدت‌ها زندگی در فضا ممکن است برای فضانوردان مشکلات جسمی و روانی شدیدی ایجاد کند که شامل کمبود کلسیم و مواد معدنی استخوان‌ها خواهد بود. علاوه بر این، فضانوردان بر حسب مدت زمانی که در فضا سپری می‌کنند از افت عضلانی رنج خواهند برد. کاهش در توانایی جذب مواد مغذی در سیستم گوارشی و مجرای روده و کاهش مهارت‌های حرکتی ظریف به وضوح در فضانوردان مشاهده می‌شود. کم‌خونی، نقص در سیستم ایمنی و افزایش خطر سنگ کلیه بسیار رایج است. بسیاری از این عوارض جسمی جبران‌پذیر و قابل درمان هستند.

تأثیرات درازمدت
به گفته ناسا، در مورد تأثیر درازمدت فضانورد بودن بر روی سلامت هنوز چیز زیادی مشخص نشده است. هیئتی توسط ناسا در سال ۱۹۷۰ تشکیل شد تا بر روی گروه کوچکی از فضانوردان آزمایشاتی انجام دهند. این تحقیق توسط کمیته فرایندها و سیاست پژوهش انسانی از مرکز فضایی جانسون تا سال ۱۹۹۲ مورد تأیید نبود. زیرا این تحقیق فقط بر روی نرخ مرگ و میر در میان فضانوردان مطالعه می‌کرد اما کشفیات مهم دیگری عایدش نشده بود.