سیاره پلوتو (Pluto)؛ با رازهای دورترین سیاره منظومه شمسی آشنا شوید
چهارشنبه 11 اسفند 1395 10:00 PM
سیاره پلوتو (Pluto) اولین بار در سال 1930 کشف شد و با توجه به این که دورترین سیاره منظومه شمسی بود، نام خدای زیرزمین و دنیای اموات در اساطیر رومی یعنی پلوتو بر روی آن گذاشته شد. آب یخ‌زده بر روی این سیاره به قدری سخت است که می‌تواند یک رشته کوه بسازد. سیاره کوتوله پلوتو بسیار شگفت‌انگیزتر از چیزی است که تصور می‌شد و پدیده‌هایی در آن رخ می‌دهد که نمی‌توان توضیحی برایش پیدا کرد؛ در ادامه، به سراغ رازهای این سیاره یخی رفته‌ایم و پدیده‌های اتفاق افتاده بر روی آن را بررسی خواهیم کرد.
سیاره پلوتو تا سال 2006 میلادی به عنوان نهمین سیاره منظومه شمسی شناخته می‌شد. محققان و ستاره‌شناسان، آن را کره‌ای متشکل از سنگ و یخ می‌دانستند تا این که انجمن بین‌المللی اخترشناسی تصمیم گرفت نام سیاره کوتوله را بر روی آن بگذارد.
یکی از دانشمندان ناسا به نام الیوت سفتون نش (Elliot Sefton-Nash) در مورد سیاره کوتوله پلوتو می‌گوید:
بزرگ ترین قمر پلوتو، شارون نام دارد و چهار قمر دیگر به نام‌های استیکس، نیکس، کربروس و هیدرا در اطراف این سیاره یخی دیده می‌شوند. بنابراین پلوتو تنها یک دنیای سرد و یخ‌زده نیست و دور آن خبرها و اتفاقات زیادی وجود دارد.
اولین بار در سال 2015 بود که انسان‌ها توانستند سیاره پلوتو را از نزدیک ببینند. کاوشگر فضایی ناسا موسوم به افق های نو یا New Horizons در این سال از کنار پلوتو و قمرهایش عبور کرد و چیزی که آن موقع دیده شد کمتر شباهتی به چیزی که تصور می‌شد داشت. دانشمندان پروژه نیوهورایزنز نیز از تصاویر مشاهده شده، شگفت‌زده شدند چرا که آن‌ها چیزی دیدند که هیچ شباهتی به سیاره‌های سنگی زمین و مریخ و یا غول‌های گازی مشتری و کیوان نداشت.
کاوشگر New Horizons
تانگی برتراند (Tanguy Bertrand)، دانشجوی دکترای دانشگاه پی یر و ماری کوری در پاریس در این خصوص اظهار کرد:
وقتی کاوشگر نیوهورایزنز به پلوتو رسید مشاهده کردیم که کوه‌هایی با ارتفاع 4 کیلومتر در سطح این سیاره وجود دارد. یک دشت وسیع هم دیده شد که سه کیلومتر از ارتفاع متوسط سطح سیاره پلوتو پایین‌تر بود. این اختلاف برای سیاره کوچکی مانند پلوتو بسیار زیاد است.
برنارد اشمیت (Bernard Schmitt)، مدیر تحقیقات CNRS یا مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه نیز در این رابطه عنوان کرد که یخ معمولی موجود در سطح زمین مانند تمام یخچال‌های آلپ، دمایی نزدیک به صفر درجه سانتی‌گراد دارد و به همین دلیل نسبتا نرم است و جریان پیدا می‌کند و موجب ساخته شدن یخچال‌ها می‌شود؛ اما دمای یخ سیاره پلوتو حدود منفی 230 درجه سانتی‌گراد است. این یخ‌ها که به اندازه سنگ، سختی دارند در سطح سیاره کوتوله پلوتو، رشته کوه می‌سازند. بنابراین جنس کوه های پلوتو از جنس یخ (آب) است و تکه‌های یخ متان نیز به طور پراکنده در آن وجود دارد. همچنین یخچال بزرگی به شکل قلب بر روی سطح پلوتو قرار دارد که از جنس نیتروژن است.
یخچال قلب‌شکل در سیاره پلوتو
دانشمندان بر این باورند که سیاره پلوتو دارای چرخه‌های فصلی قوی است و این چرخه‌ها می‌توانند برخی از خصوصیات غیرمعمول این سیاره را توضیح دهند. به گفته تانگی برتراند، یکی از رازها و معماهای سیاره پلوتو، استوای آن است. هیچ یخ نرمی در این سیاره وجود ندارد و تنها یخ معمولی در آن دیده می‌شود که یک لایه شبیه به دوده روی آن را می‌پوشاند. این لایه بر اثر فتولیز یخ تحت تابش فرابنفش به وجود آمده است. به این ترتیب بین نواحی تاریک در استوا و نواحی روشن‌تر در شمال پلوتو، کنتراست زیادی وجود دارد. یخچال عظیم نیتروژنی موجود در این سیاره به اندازه کشور فرانسه وسعت دارد. پیش‌بینی می‌شود این یخچال بزرگ که به «دشت اسپوتنیک» معروف شده، چندین میلیون سال عمر داشته باشد.
آشنایی هرچه بیشتر با سیاره پلوتو و کشف رازهای آن می‌تواند به درک کل منظومه شمسی کمک کند و به همین دلیل دانشمندان علاقه زیادی برای ارسال دوباره کاوشگرها به پلوتو دارند. الیوت سفتون نش معتقد است که باید کاوشگری را به پلوتو بفرستیم تا ساختارها و مواد معدنی آن را بیشتر بشناسیم و وضعیت سیاره را در مدت طولانی‌تری زیر نظر داشته باشیم. آن چه که دیدیم بخش کوتاهی از دوره مداری سیاره کوتوله بود و اگر بتوانیم یک سال تمام پلوتو را زیر نظر داشته باشیم خیلی خوب می‌شود.
تانگی برتراند نیز سیاره پلوتو را جای عجیبی می‌داند که برای درک ویژگی‌های آن به شبیه‌سازی و انجام آزمایش نیاز هست. پلوتو نوعی اقلیم و جو دارد که اصلا شبیه به زمین و جای دیگری نیست. کمتر کسی فکر می‌کرد که چنین سیاره پویایی در این فاصله از خورشید پیدا شود. تا همین چند سال پیش، پلوتو و قمرهایش تنها چند پیکسل در تصاویر تلسکوپی و نقاطی کوچک در کمربند سیارک‌های فراسوی نپتون بودند و هنوز هم سوال‌های فراوانی در مورد آن وجود دارد.
