چگونه فرزندانمان را برای نماز صبح بیدار کنیم؟

چرا کودکان و نوجوانان برای ادای فریضه نمازصبح برنمی خیزند یا به سختی و با غرولند و پرخاشگری برمی خیزند؟ کم نیستند کودکان و نوجوانانی که نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را -باوجود تعداد بیشتر رکعات- می خوانند اما از خواندن نماز صبح اکراه دارند. حقیقت این است که خواب صبحگاهی شیرین و دلچسب است و به قول صائب:
آدمی پیرچو شد حرص جوان می گردد
خواب در وقت سحرگاه گران می گردد
اما تنها دلیل برنخاستن برای نماز همین نیست. بسیار اتفاق افتاده است که برای برنامه ای دلچسب و موردعلاقه، فرزندان توصیه می کنند صبح زود ما را بیدار کنید یا خود تمهیداتی برای بیدار شدن می اندیشند.
پس باید دید علل و عوامل سهل انگاری یا بی رغبتی نسبت به نماز صبح چیست؟
● چرا گاهی فرزندانمان نماز نمی خوانند؟
پیش از پرداختن به این پرسش که چگونه فرزندانمان را به برپایی نماز صبح دعوت کنیم، باید بپرسیم چرا، گاه فرزندان نماز نمی خوانند؟ علل و عواملی چند در این بازدارندگی یا سهل انگاری و بی رغبتی مؤثرند:
۱) عوامل و علل اعتقادی
وقتی کودک و نوجوان فاقد باور عمیق و ریشه دار نسبت به خدا و معاد باشد نه پشتوانه ای از عشق دارد تا او را برانگیزد و نه انگیزه اش چون خوف و هراس از بازخواست اخروی تا او را به ادای تکلیف دینی وادارد. آن که صبحگاهان با وجود همه جاذبه های خواب، بستر را رها می کند و به نماز می ایستد یا از سر عشق و شیفتگی و معرفت به پروردگار است یا لااقل ترس از مجازات و آن که روشنی یقین در دل ندارد شوق برپایی نماز نخواهد داشت.
۲) نمادها و نمودهای نامطلوب دینداران
کودکان و نوجوانان کنجکاوانه و دقیق زندگی ما را می کاوند، اگر ما به نمازشان بخوانیم و آنها ما را به عنوان نمازگزار در ارتکاب گناه و ناشایسته بی پروا ببینند میان «نماز» و «رفتار» به جست وجوی رابطه می پردازند و احیاناً چنین داوری و نتیجه گیری می کنند که نمازگزاران چنین اند. همین کافی است که نماز را متهم کنند و از آن گریز و پرهیز پیدا کنند.
۳) رفتارهای گناه آلود و ناروا
اگر نماز از فحشا و منکر بازمی دارد، فحشا و منکر نیز می تواند بازدارنده از نماز باشد! وقتی فضای زندگی ما از دروغ، فریب، حرام خواری، غیبت و حرمت شکنی تباه و سیاه شود، بازتاب آن نه تنها در نماز ما که در نماز و کنش های دینی فرزندانمان محسوس و مشهود است. نه خود گناه کنیم و نه فضایی لغزاننده و گناه زا برای فرزندانمان فراهم کنیم. رهاورد چنین فضای مهذبی اقبال فرزندان به نماز خواهد بود.
هنگام نشاط، بهترین فرصت برای عبادت
۴) جزر و مدها و زیر و بم های درونی
روح انسان دستخوش دگرگونی های دائمی است. عناصر و عوامل گوناگونی در جان انسان آشوب می آفرینند. در هنگام اقبال و نشاط بهترین فرصت برای دعوت به عبادت حتی عبور از مرز «فرائض» به نوافل است و در هنگام بی نشاطی یا ادبار، خط قرمز ورود به حوزه نوافل و درنگ و توقف در قلمرو فرائض. شناخت این جزر و مدها و ایجاد ارتباط سنجیده در آن موقعیت، در رفتارها، موضع گیری ها و نگرش های آینده فرد بسیارمؤثر است.
والدین از نماز استفاده ابزاری نکنند
۵) انتظار و تلقی ناروا از نماز
وقتی جایگاه نماز درست تحلیل و تبیین نشود ممکن است بعد از مدتی نماز کنار گذاشته شود یا منظم برپا نشود که این نیز به حذف نماز می انجامد.
گاه از نوجوان می پرسیم چرا نماز نمی خوانی؟ و پاسخ این است که هرچه از خدا خواستم که به فلان خواسته و آرزویم برسم، نرسیدم و دیگر نماز نمی خوانم، یا مدتی نماز خواندم و دیدم مشکلم حل نشد یا به خواسته ام نرسیدم، دیگر نمی خوانم! استفاده ابزاری از نماز، القای خانواده ها که اگر نماز بخوانی، در امتحان قبول می شوی و نماز را درحد مشکل گشای مسائل عادی زندگی -حتی گاه خواسته های نامعقول- تلقی کردن، آفت و آسیب بزرگ برای نماز خواندن است .
مشهور آن است که در فصل امتحان، نماز خواندن دانش آموزان رایج تر می شود و پس ازامتحان- به خصوص اگر با ناکامی مواجه شوند- تعطیل می شود!