مجله مهرگان نو - مریم میری: چه دلیلی بهتر از دریا برای رفتن به سرزمین بوشهر. شهر کوچک و مثلث شکل بوشهر همه جایش بوی خلیج فارس می دهد. بوی ماهی های تازه و اگر همین روزها که هوا رو به خنکی است، میهمان این شهر باشید، نسیم عصرهای بندر، روح را تازه می کند. اما باید این را هم بپذیرید که دارید به یکی از استان های محروم سفر می کنید و برای رسیدن به بندر بوشهر باید از شهرهایی بگذرید که امکانات شان محدود است. بوشهر بندری است با نزدیک به 200 هزار نفر جمعیت که تاریخچه اش حتی به دوره ساسانی هم می رسد. می گویند زمانی اردشیر ساسانی سنگ بنای این شهر را نهاده، اما آنچه امروز به عنوان بندر بوشهر شناخته می شود، مرهون تلاش های نادرشاه افشار برای ساخت بندری تجاری است.
دریا، جاذبه این جاست
دریا زیباترین دیدنی بوشهر است. بوشهر دو بافت مجزا از هم دارد. یکی بافت قدیمی شهر و دیگری بافت تازه آن. اگر سری به بافت قدیمی بزنید، حتما با دیدنی هایی رو به رو خواهیدشد که جای دیگری نمی توانید آن را پیدا کنید. مظنره شهر از این بافت، آمیزه ای است از ترکیب سه رنگ سفید، زرد و قهوه ای بر زمینه آبی رنگ دریا و شاید این زیباترین تصویری باشد که از این شهر برای تان به یادگار خواهدماند.
قدمت بوشهر آن قدر زیاد است که اماکن تاریخی و دیدنی آن را نمی توان در یک هفته سر جمع کرد. فهرست بلندبالایی از امکان تاریخی، ابنیه دیدنی، جاذبه های طبیعی و... در این شهر قرار دارند که می توان در یک سفر سیاحتی تنها به دیدار بخشی از آن قناعت کرد. ریشهر، آب انبار قوام، خانه قاضی، عمارت ملک، گور دختر، عمارت دهدشتی، مدرسه گلستان، امامزاده عبدالمهین، قبر ژنرال انگلیسی، آرامگاه اصفهانی، معبد خدا دریا، کلیسای مسیح مقدس، قلعه هلندی ها، کنیسه یهودیان، قبرستان انگلیسی ها و عمارت حاج رییس بخشی از این فهرست بلندبالا هستند.
بازارها
از آنجایی که بوشهر هم یکی از شهرهای حاشیه ای کشور به حساب می آید، خیلی ها به این جا سفر می کنند تا از اجناس ارزان آن برای خود چیزی دست و پا کنند. با این همه قیمت ها در بوشهر چندان ارزان نیست و پیشنهاد ما این است که برای خرید به بازارها و مراکز تجاری ای بروید که لااقل کیفیت اجناس شان تضمین شده باشد.
مجتمع تجاری، تفریحی و مسکونی زیتون بوشهر، مراکز خرید ملت، آزادی، بوشهر، لیان و آزادگان در کنار بازارهای سنتی چون بازار صفا، بازار قدیمی، بازار شهرداری و بازار روز بهترین گزینه ها برای خرید هستند. اما اگر دوست داشتید در یک بازار محلی با بارفروش ها، میوه فروش ها، ماهی فروش ها و سوغاتی فروش ها همراه شوید، هیچ گزینه ای بهتر از بازار قدیمی یا بازار شهرداری نیست.
موزه های خوب
شهرستان هایی مثل بوشهر، معمولا موزه مرم شناسی خوبی دارند. این موزه ها بهترین راهنما برای یافتن هویت و ویژگی های مردمی هستند که شما به میهمانی شان رفته اید. موزه مردم شناسی بوشهر یک نمونه خوب در میان موزه هایی از این جنس است. پس از آن که دو ساعتی را در این موزه پر از دیدنی قدم زدید، وقت آن است که سری هم به موزه دریانوردی خلیج فارس بزنید.
بوشهر یکی از قطب های کشتی سازی ایران است و اگر می خواهید از این هنر و فن مختص به خلیج فارس سر دربیاورید یا مثلا می خواهید بدانید که قدیمی ترین قطب نماها چه شکلی بوده اند، بهترین مکان را در کل کشور یافته اید. در این موزه تا دل تان بخواهد اشیای دنیای سیاحان و دریانوردان به چشم می خورد، بعضی ها تاریخی و عتیقه هستند و بعضی ها به روز و جالب توجه! البته بوشهر سه موزه دیگر هم دارد؛ موزه باستان شناسی، موزه دهدشتی و موزه تاریخ طبیعی که دیدنی های خوبی در وقت اضافه به شمار می روند.
بافت قدیمی بوشهر
بسیاری از کسانی که به دیدن بوشهر می روند، بعد از دیدار دریا و اسلکه های ماهی گیری آن به سراغ کوچه پس کوچه های شهر می روند؛ چرا که بوشهر پر است از کوچه پس کوچه های پر از معماری. بافت تاریخی بوهش زمانی پایتخت تجارت دربایی ایران بوده است. در آن زمان، هم هلندی ها و هم انلگیسی ها در ان کنسولگری داشته اند.
تجار و بازرگانان ایرانی مسلمان، یهودی، مسیحی، زرتشتی و صابئی در این شهر فعالیت می کردند. معماری بوشهری که در تمام ساختمان های این شهر به کار گرفته شده، از بافت سنتی و قدیمی با الهامی از معماری اسپانیا و ایتالیا شکل گرفته و خانه ها، راهورها، پنج دری ها و بالاخانه ها با سقف های بلند، درها و پنجره های هلالی با هلال های رنگی قرمز، سبز و آبی- که در اثر تابش نور خورشید مانع ورود حشرات می شده است- درهای چوبی از ساج و آبنوس، دیوارها و ستون های محکم و استوار از گچ، ساروج و آهک- که موجب خروج حرارت و رطوبت از داخل خانه به بیرون می شده است- و آب انبارهای زیرزمینی ساخته شده از سنگ، ساروج و آهک قدمت 200 ساله خود را حفظ کرده اند.
شناشیرهای دیدنی
هنوز در کوچه پس کوچه های باریک و پیچ در پیچ بوشهر که خود چون زنجیره های به هم پیوسته برای رسیدن نسیم دریا به قلب و چهارگوشه شهر به حساب می آیند، می توان قدم زد و از نزدیک شهر را با تمام ویژگی هایش حس کرد. اما این اتفاق فقط در بافت سنتی بوشهر می افتد و بس! اگر گذرتان به این بخش از شهر افتاد، لابد خواهیددید که دیوارها ،حجره ها، پنجره ها و طاقچه های همه خانه ها طوری طراحی شده اند که از جریان باد بیشترین استفاده در خنک کردن شهر بشود. بیشتر خانه ها پنج تا هفت پنجره در دیوار خود دارند که اهالی، آنها را «نیم در» می نامند و این پنجره ها هم نقش همان منفذها را بازی می کنند.
در راه های پرپیچ و خم شهر هم حواس تان به درهای چوبی بوشهر باشد. درهای چوبی شهر طوری ساخته شده اند که برای ساخت آنها به هیچ وجه از میخ یا آهن استفاده نمی شده و می توانید عکس های یادگاری خوبی در جوارشان بگیرید. درها دو «دق الباب» جداگانه مخصوص مردها و زن ها داشته که هنوز هم در بسیاری از نقاط شهر دیده می شوند. اغلب ساختمان های این شهر دارای «شناشیر» هستند. شناشیرها بالکن های چوبی کرکره ای اند که جلوی پنجره های طبقات فوقانی خانه ها قرار داشته و مشرف به حیات کوچه بوده اند و این روزها پر است از گلدان های پرگل !
مجموعه حاج رییس
اگر علاقه ای به دیدن آثار معماری تاریخی دارید، حاج رییس را در برنامه های تان قرار دهید. این بنا مجموعه ای از پنج ساختمان تودرتو است که در اواسط دوره قاجاریه، توسط تاجری سرشناس به نام آقای حاج عبدالرسول طالبی معروف به حاج رییس ساخته شد و هنوز هم یکی از دیدنی های مهم این شهر است. موقعیت مکانی این بنا به دلیل انجام معاملات تجاری جهت خروج و ورود کالاهای تجاری از کشتی ها، نزدیک به دریا بنا شد و فاصله آن تا دریا فقط 6 متر است. درواقع قسمتی از این مجموعه بزرگ، محل سکونت مالک و قسمت دیگری محل کار منشی ها بوده است.
به تبع بافت قدیم بوشهر، مصالح به کاررفته سنگ های مرجانی و گچ است و در پوشش سقف از چوب های صندل و حصیری به نام بوریا استفاده شده است. در ساخت در و پنجره ها نیز از چوب ساج که محصول کشورهای آفریقایی بوده، استفاده شده است.
کثرت در و پنجره های این بنا برای کوران شدن هوا و خنکی فضای داخلی بنا در تابستان بوده است. در ضلع جنوب باختری این مجموعه، بنایی مرتبط با آن، به نام سه کنجه وجودداشت که مراسم عزاداری، روضه خوانی و مجالس مختلف مذهبی در آن صورت می گرفت.
جاذبه های فراموش نشدنی
هوای معتدل پاییز و زمستان، چشمه های آب معدنی، سواحل دریای مشهور و زیبای خلیج فارس، جزیره های متعدد، تالاب های کم نظیر و ارزشمند، ویژگی های ژئومورفولوژی و زمین شناسی منحصر به فرد، پوشش گیاهی نواحی گرمسیری، جانوران خاص مناطق خشکی و دریایی همراه با جاذبه های تاریخی و اجتماعی در این منطقه؛ همگی دست به دست هم داده و یکی از پرجاذبه ترین نواحی طبیعی کشور را به وجود آورده است. از میان بناهای قدیمی منطقه، کاخ کورش مربوط به دوره کورش (بنیان گذار سلسله هخامنشی) و کاخ سنگ سیاه که آن هم از بناهای دوره هخامنشی است، از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.
گور دختر- که گفته می شود آرامگاه دختر یا خواهر کوروش است- نیز از آرامگاه های مهم منطقه است. کوشک اردشیر یکی دیگر از بناهای شهرستان دشتی است که بنای آن بسیار شبیه به کاخ اردشیر در فیروزآباد بوده و برج قلعه خورموج یکی از آثار شکوهمند تاریخی است که از بقایای قلعه عظیم خورموج به شمار می رود. سبک معماری این بنا سلجوقی بوده و متاثر از سبک قلعه سازی دوره ساسانی بنا شده است.
گورستان باستانی خارک نیز در تنگستان قرار دارد و به زرتشتیان منسوب است. پل مشیر که روی رودخانه دالکی بنا شده، مربوط به عهد قاجاریه است. مسجد توحید (مسجد برازجانی ها) از قدیمی ترین مساجد بوشهر است که بنای درخور توجهی دارد. امامزاده عبدالمهیمن نیز در شهر بوشهر واقع شده و گنبد آن از گچ بری های زیبایی برخوردار است.
زیبایی های بوشهر؛ دلدادگی در حاشیه خلیج فارس
