فهم دقیق مراتب و مراحل نبوت کار دشواری است؛ زیرا درک حقیقت مقام نبوت برای بشر عادی میسر نیست.[1] اما آنچه مسلم است این است که:
1. مقام نبوت پس از طی مراحلی به دست می‌آید.[2] قرآن کریم به دو عنصر اساسی برای رسیدن به مقام نبوت اشاره می‌کند؛ یکی داشتن یقین(ایمان صد درصد به خداوند) و دیگری داشتن استقامت و پایداری:
«و از آنان امامان(و پیشوایانى) قرار دادیم که به فرمان ما(مردم را) هدایت می‌کردند چون شکیبایى نمودند، و به آیات ما یقین داشتند».[3]
«به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است، سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل مىشوند که: نترسید و غمگین مباشید، و بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است».[4]
از سوی دیگر انبیاء نیز دارای مراتب هستند.[5] زرارة می‌گوید از امام باقر(ع) در باره سخن خداى عز و جل که فرمود «و او رسول بود و نبى»[6] سؤال کردم، رسول چیست و نبى چیست؟ فرمود: نبى کسى است که در خواب می‌بیند و صدا را می‌شنود و فرشته را نمی‌بیند و رسول کسى است که صدا را می‌شنود و در خواب می‌بیند و فرشته را هم مشاهده می‌کند. گفتم: امام در چه پایه است؟ فرمود صدا را می‌شنود ولى نه در خواب بیند و نه فرشته را مشاهده کند.[7]
[1]. ر. ک: پاسخ‌های : 35655، 88 و 4979.
[2]. ر. ک: پاسخ: 23715 و 35655.
[3]. «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُون». سجده، 24.
[4]. «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ». فصلت،30.
[5]. ر. ک: پاسخ: 64093.
[6]. «وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا» مریم، 51 و 54.
[7]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، 176، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
