ولایی شدن جامعه را به موعود آخرالزمان(عج) نزدیک می کند

  حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان در کتاب «انتظار عامیانه، عالمانه، عارفانه» می نویسد:

یکی دیگر از برکات آگاهی شفاف از وضع مطلوب، روشن شدن راه امروز و الهام بخشی برای عبور از مشکلات کنونی جامعه ماست. ما باید بتوانیم ویژگی های جامعه مهدوی را ترسیم کنیم و در مرحله بعد، فاصله خود را با آن وضعیت مطلوب بسنجیم و به سمت آن حرکت کنیم. چون برخی از ویژگی های وضعیت موعود، تا آنجا که در توان ماست باید توسط خود ما محقق شود، و این لازمه مقدمه سازی برای ظهور است که وظیفه و رسالت تاریخی ما شیعیان است.

جامعه ما همانطور که باید از مدینه النبی درس ها و عبرت های فراوانی بگیرد، باید از جامعه مهدوی نیز درس های بسیاری فرا بگیرد. جامعه ما می تواند بسیاری از مشکلاتی را که در زمان صدر اسلام وجود داشت و ممکن است در جامعه ما نیز وجود داشته باشد، با درس گرفتن از جامعه مهدوی پشت سر بگذارد. اگر چه ما به تاریخ نورانی حیات معصومین(ع) افتخار می کنیم و از آن درس های فراوانی می گیریم، ولی آنچه بیشتر در آن تاریخ می یابیم، مظلومیت های فراوان اولیا خداست. با دقت در جامعه مهدوی که ولایت در اوج اقتدار قرار دارد، می توانیم آگاهی های خود را تکمیل کنیم.

به مشکلات جامعه امروز خودمان نگاه کنید. کدام یکی از این مشکلات را با آگاهی از جامعه و حکومت حضرت و تاسی به آن و الهام گرفتن از آن نمی توان حل کرد؟ مخصوصا که امروز جامعه ما شباهت های فراوانی با جامعه مهدوی پیدا کرده است و در طول تاریخ اسلام، نزدیک ترین جامعه به جامعه ای است که امام زمان(عج) تشکیل خواهد داد.

بعضی از مشکلات جامعه ما به گونه ای هستند که اگر حل شوند، ما به وضع مطلوب بسیار نزدیک می شویم و این مژده مولای ماست که در توقیع شریف خود به شیخ مفید(ره) فرموده اند: « وَ لَوْ أَنَّ أَشْياعَنا ـ وَفَّقَهُمُ اللّه  لِطاعَتِةِ ـ عَلَى اجْتِماعٍ مِنَ القُلُوبِ فِى الوَفاءِ بِالعَهْدِ عَلَيْهِمْ، لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقائِنا، وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا؛ و چنانچه شیعیان ما – که خدا به طاعت خود موفقشان بدارد- قلباً در وفای به عهدشان اجتماع می کردند، سعادت لقای ما از ایشان به تاخیر نمی افتاد و سعادت مشاهده ما با شتاب به ایشان می رسید.»

مهم ترین ویژگی جامعه ما، که مایه تقرب ما به آن حضرت(عج) است، ولایی بودن جامعه ماست. قطعا به دست آوردن کمالاتی در این زمینه، می تواند ما را به موعود نزدیک تر کند. زیرا ولایی تر شدن جامعه ما، پاسخ به آن عهدی است که برگردن ماست. همانطور که مشکلات ما ناشی از کم کاری ها و ناشیگری هایی است که در این زمینه داریم.

وقتی به جامعه موعود، می نگریم، می بینیم همه برکات و خیرات جامعه مهدوی و پدید آمدن وضع مطلوب، تنها در اثر استقرار ولایت و ولایت پذیری تمام مردم روی زمین است. اینکه چه شرایطی پیش می آید که همه انسان ها ولایی می شوند، بحث دیگری است که باید در جای دیگری مستقلا بررسی شود، اما به هر حال، پس از آنکه همه ولایی شدند، تمام نعمات، از امنیت و آرامش گرفته تا عدالت و رفاه، به دست خواهند آمد.

اگر نخبگان و خواص جامعه نقش کلیدی در تثبیت ارکان ولایت در جامعه را برعهده دارند، الان وظیفه نخبگان جامعه ما چیست؟ اگر در زمان حضرت، نخبگانی هستند که تمام بار حکومت حضرت بر دوش تقوا و توانایی های آنهاست، پس تربیت چنین نخبگانی و میدان دادن به چنین افرادی، در جامعه امروز ما چقدر گره گشا خواهد بود؟

اگر در آن زمان، عقل مردم با عنایت او افزایش می یابد و همین عقلانیت موجب استحکام حکومت حضرت می شود، پس وظیفه امروز ما در توسعه عقلانیت در جامعه چیست؟ اگر در زمان حضرت، محبت شدید مردم به ایشان، از طرفی دل ها را باهم متحد می کند و از طرفی در دل دشمنان رعب می افکند، در شرایط کنونی تعمیق محبت به ولی خدا و جانشین او در جامعه (ولی فقیه) چقدر اهمیت پیدا می کند؟

باید در مباحثی بصورت مستقل، از یک سو با ویژگی های جامعه مهدوی و وضعیت مطلوب به صورت دقیق آشنا شویم و از سوی دیگر، مشکلات جامعه خود را رصد کرده و راه حل آنها را در ویژگی های وضعیت موعود پیدا کنیم.

رویش پرسش ها و جوانه جواب ها

حال باید ببینیم تصور ما از وضع مطلوب در جامعه مهدوی چیست؟ برای رسیدن به چنین تصویر روشنی می توانیم به رویش سوال هایمان توجه کنیم. سوال های فراوانی وجود دارد که می شود در مورد آنها فکر کرد و بسته به میزان خوب بودن سوال، به حقایق مربوط به جامعه مهدوی دسترسی پیدا کرد.

در آن زمان، رشد عقلانیت چگونه بوجود می آید؟ در آن زمان چه اتفاقی می افتد که الان نیفتاده است، و در اثر آن اتفاق ، فهم مردم اینقدر افزایش پیدا می کند که زمینه پذیرش حرف غلط از بین می رود؟ تجربه تاریخی بشر و ولایت مداری آحاد انسان ها، هر کدام چقدر در فرآیند رشد عقلانیت موثرند؟

رابطه بین محبت به حضرت و همه آنچه از مهربانی در روابط بین انسان ها رخ می دهد، چیست؟ ریشه فزونی نعمات از کجاست و حضور حضرت و نور اقبال مردم به ایشان چقدر در این زمینه موثر است؟ اینکه دشمنان از حضرت می ترسند، بیشتر از قدرت شمشیر اوست یا از شدت محبت یارانش به او؟ آیا این محبت به ولایت، خود مهم ترین عامل رشد همان عقل و درایت در بین انسان ها نیست؟

وضعیت گناه کارها چگونه خواهد بود؟ اگر کسی نخواست آدم خوبی بشود، چه می شود؟ از حکومت می ترسد و آدم خوبی می شود؟ آیا خوب شدن، اجباری است یا شرایط، اجازه بد شدن نمی دهد؟ آیا گناه کاران بلافاصله رسوا و اعدام می شوند؟

نحوه مشارکت مردم در حکومت حضرت(عج) چگونه خواهد بود؟ چه مقدار قانون در جامعه وجود خواهد داشت؟ این قوانین چگونه ضمانت اجرا خواهند یافت؟ چه مقدار سخت گیری در اجرای قوانین به کار گرفته خواهد شد؟ چه مقدار از مسئولیت اداره جامعه به جای قانون به عهده اخلاق قرار می گیرد؟ چگونه اخلاق و معنویت در جامعه توسعه پیدا می کند که بتواند جای بسیاری از قوانین اضافی و بی اثر را بگیرد؟ نقش ایمان به مبدا و معاد در توسعه اخلاق و شکل گیری یک جامعه اخلاقی چقدر خواهد بود؟ اثر ولایت پذیری در این میانه چیست؟

در زمان موعود تبلیغات دینی چگونه خواهد بود؟ چگونه مردم به دین جذب خواهندشد؟ در تبلیغات دینی چقدر از هنر استفاده خواهد شد؟ آیا هنرمندان می توانند حتی به نفع خدا، مردم را فریب دهند؟ اساساً وضع هنر در جامعه مهدوی چگونه است؟ چه کسانی می توانند هنرمند بشوند؟ آیا هنرمندان می توانند فریب کارانه حرف بد خود را در تصویری به ظاهر خوب به خورد مردم دهند؟ حکومت یا مردم، کدام یک بیشتر بر چگونه بودن محصولات هنری نظارت خواهند داشت؟ آیا هنر، توسعه و رشد هم خواهد یافت؟

رسانه ها تا چه حد به حقیقت گویی رو می آورند و چقدر مصلحت اندیشی می کنند؟ افشاگری بدی ها، تا چه اندازه در اداره جامعه کمک خواهد کرد؟ آیا رسانه، رکن جامعه مهدوی هم خواهد بود؟ آیا محصولات رسانه ای، کنترل و سانسور هم خواهند شد؟ یا شدت آگاهی مردم و درایت مخاطبان، حکومت را از نظارت های فوق العاده و بی ثمر بی نیاز می کند؟ مدیران رسانه ها چه کسانی با چه ویژگی هایی خواهند بود؟ آدم هایی با چه مشخصاتی؟

این پرسش ها علاوه بر روشنگری، می تواند از دین گریزانی که از جامعه و حاکمیت دینی تصور باطلی دارند و به همین دلیل از آن هراسانند، دلبری کند. حتی می تواند تا آنجا پیش رود که به پاسخ تمام پرسش های بشر امروز نزدیک شود.