بررسی دروغ ابن تیمیه پیرامون افطار شیعیان

در طول تاریخ همواره دشمنان مکتب اهل بیت علیهم السلام سعی در القای مقاصد شیطانی خود را داشته و در صدد بر اندازی اسلام اصیل یعنی همان مکتب اهل بیت علیهم السلام بر آمده اند. آنان در این راه از ابزار های مختلفی استفاده کرده و از هیچ تلاشی دریغ نکرده اند.

 یکی از ابزار هایی که امروزه وهابیون با تمسک به سخنان ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب، از آن استفاده می كنند، فرافکنی و نشر اکاذیب است. دشمن با استفاده از حربه دروغ سعی در پیش برد شبهات واهی خود نموده تا بر گمان خود بتواند به اهداف شومش برسد. در راس کسانی که سعی زیادی بر نشر اکاذیب داشته است؛ ابن تیمیه حرانی، تئوریسین فکری و اعتقادی وهابیون است. با مراجعه به کتب وی در می یابیم که وی بسیاری از مسائل مهم و تاریخی و حتی اتفاقات عادی را که در صحت آن شکی نیست، واهی قلمداد کرده و با دروغ پردازی سعی در تزویر داشته است.
با مراجعه به آیات قران کریم، در می یابیم که خداوند متعال در جای جای کتاب خود این عمل شنیع، یعنی دروغ گویی را مذمت کرده و از صفات كسانی شمرده است كه آیات الهی ایمان ندارند:
إِنَّمَا یَفْتَرِی الْكَذِبَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ.
تنها كسانی دروغ می گویند كه ایمان به آیات خدا ندارند، و دروغگویان واقعی آنها هستند.(1)
در کتب اهل سنت از قول رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین آمده است:
قال رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم إِیَّاكُمْ وَالْكَذِبَ فإن الْكَذِبَ یهدی إلى الْفُجُورِ وَالْفُجُورَ یهدی إلى النَّارِ.
از دروغ بپرهیزید، زیرا دروغ انسان را به گناه و فسق و فجور مى كشاند وفسق و فجور هم انسان را روانه آتش جهنم مى كند.(2)
حتی خود ابن تیمیه نیز در منهاج السنة تصریح می کند که دروغ و کتمان حقیقت مورد نهی خداوند واقع شده است:
والله تعالى قد أمر بالصدق والبیان ونهى عن الكذب والكتمان فیما یحتاج إلى معرفته وإظهاره.
 و خداوند متعال به راستگویی و بیان [حقیقت] دستور داده و از دروغ و کتمان [حقیقت] از آنچه که نیاز به شناخت و اظهار دارد نهی کرده است.(3)

برای مثال ابن تیمیه در مورد رویت هلال در مکتب اهل بیت علیهم السلام چنین می نویسد:
أن یقال الرافضة یوجد فیهم من المسائل ما لا یقوله مسلم یعرف دین الإسلام... ومثل صوم بعضهم بالعدد لا بالهلال یصومون قبل الهلال ویفطرون قبله.
گفته شده که بین شیعیان مسائلی یافت می شود، مسلمانی که دین اسلام را می شناسد آن را نمی گوید...و مانند اینکه برخی از آنان روزه را با عدد می گیرند نه با هلال، قبل از دیدن هلال [رمضان] روزه گرفته و قبل از دیدن هلال [شوال] افطار می کنند.(4)

روایات اهل بیت علیهم السلام

این در حالی است که با مراجعه به کتب شیعه، در می یابیم که این کلام ابن تیمیه دقیقا با روایات اهل بیت علیهم السلام و نظرات فقهای شیعه در تضاد بوده و دروغی بیش نیست.
هر چند روایت در این مورد در کتب فقهی و روایی شیعی حد تواتر است، اما برای نمونه به چند مورد اشاره می شود:
وجود مقدس امام صادق سلام الله علیه در روایتی معتبر که مرحوم مجلسی اول رحمه الله آن را نقل کرده اند، فرمودند:
وفی الموثق عن عبد الله بن بُكَیْر عن أبی عبد الله علیه السلام قال : صم للرؤیة وأفطر للرؤیة ولیس رؤیة الهلال أن یجیء الرجل والرجلان فیقولان رأینا إنما الرؤیة أن یقول القائل رأیت فیقول القوم صدقت.
و در روایتی موثق [یک قسم از اقسام روایت معتبر] از عبدالله بن بکیر، از امام صادق سلام الله علیه که حضرت فرمودند: هنگام مشاهده هلال ماه روزه بگیر و هنگام مشاهده هلال ماه افطار کن. رویت هلال به این صورت نیست که یک یا دو مرد بیایند و بگویند ما هلال را دیده ایم. رویت زمانی محقق می شود که گوینده ای بگوید: [هلال ماه را] دیدم و مردم او را تصدیق کنند.(5)
همچنین در روایات دیگری از اهل بیت علیهم السلام وارد است که روزه گرفتن و افطار کردن حتما باید به رویت هلال ماه باشد:
عن أبی عبد الله علیه السلام ، قال : صم لرؤیة الهلال ، وأفطر لرؤیته.
امام صادق علیه السلام فرمودند: هنگام رویت هلالِ ماه روزه بگیر و هنگام رویتِ هلال ماه افطار کن.(6)
و در روایتی دیگر امام صادق سلام الله علیه ظن در ثبوت ماه را کافی ندانسته و تصریح به رویت کرده اند:
عن أبی عبد الله علیه السلام قال : صیام شهر رمضان بالرؤیة ولیس بالظن.
از امام صادق علیه السلام که فرمودند: روزه ماه رمضان با رویت هلال ماه محقق شده و با گمان [محقق] نمی شود.(7)

در وسائل الشیه مرحوم شیخ حر عاملی رحمه الله بابی را تحت این عنوان مطرح می کند:
باب ان علامة شهر رمضان وغیره رؤیة الهلال ، فلا یجب الصوم إلا للرؤیة أو مضى ثلاثین ، ولا یجوز الافطار فی آخره إلا للرؤیة أو مضى ثلاثین وانه یجب العمل فی ذلك بالیقین دون الظن.
باب اینکه نشانه ماه رمضان و غیر رمضان دیدن هلال ماه است . پس روزه زمانی واجب می شود که هلال دیده شود یا سی روز بگذرد و افطار در آخر ماه جایز نیست مگر آنکه ماه دیده و یا سی روز بگذرد و در این مورد باید به یقین عمل کرد و یقین حاصل شود و شک کفایت نمی کند.(8)
و در ادامه در همان باب 28 روایت را ذکر می کند.
برای مثال در همان باب چنین آمده است:
عن أبی عبد الله علیه السلام قال : إنه سئل عن الأهلة ؟ فقال : هی أهلة الشهور ، فإذا رأیت الهلال فصم ، وإذا رأیته فأفطر .
از امام صادق علیه السلام در مورد «اهلة= در آیه 189 سوره بقره» سوال شد. حضرت فرمودند: مقصور هلال ماه ها می باشد. اگر هلال را دیدی، روزه بگیر و اگر هلال ماه را دیدی افطار کن.(9)
در روایتی هارون بن حمزه چنین می گوید:
عن هارون بن حمزة ، عن أبی عبد الله علیه السلام قال : سمعته یقول : إذا صمت لرؤیة الهلال وأفطرت لرؤیته فقد أكملت صیام شهر رمضان .
هارون بن حمزه می نقل می کند که از امام صادق علیه السلام شنیدم که حضرت دائما می فرمود: هنگامی که با رویت هلال ماه روزه گرفتی و با رویت هلال ماه نیز افطار کردی، ماه رمضان را در این صورت کامل کردی.(10)
مرحوم علامه حلی رحمه الله نیز از قول حضرت امیر سلام الله علیه چنین می نویسد:
وعن إسحاق بن عمّار ، عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام ، قال : « فی كتاب علیّ علیه السّلام : صم لرؤیته وأفطر لرؤیته ، وإیّاك والشكّ والظنّ ، فإن خفی علیكم فأتمّوا الشهر الأوّل ثلاثین.

و در روایتی از امام عسکری سلام الله علیه آمده است:
عن أبی الحسن العسكری علیه السلام - فی حدیث - قال : لا تصم إلا للرؤیة .
در حدیثی از امام عسکری علیه السلام نقل است که فرمودند: روزه نگیر مگر زمانی که هلال ماه را رویت کردی.(12)
همچنین در نامه امام رضا سلام الله علیه به مامون عباسی، حضرت در باب ماه رمضان چنین نوشتند:
وصیام شهر رمضان فریضة یصام للرؤیة ویفطر للرؤیة.
و روزه ماه رمضان از چیزهایی است که خداوند متعال بر بندگانش واجب کرده است که با رویت هلال روزه گرفته می شود و یا رویت هلال افطار می شود.(13)

نتیجه:

با مراجعه به کتب شیعه اعم از کتب روایی و نظرات علمای شیعه در یافتیم که شیعیان برای اثبات ماه رمضان یا باید رویت هلال ماه ثابت شود و اگر هلال ماه دیده نشد، سی روز از ماه گذشته باشد و این کلام ابن تیمیه دروغی بیش نبود.

منابع:
(1).النحل: 105
(2).الشیبانی، ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241ه )، مسند أحمد بن حنبل، ج 1 ص 432 ، ناشر: مؤسسة قرطبة ٓ مصر.
(3).ابن تیمیه الحرانی الحنبلی، ابوالعباس أحمد عبد الحلیم (متوفاى 728 ه )، منهاج السنة النبویة، ج 1 ص 16 ، تحقیق: د. محمد رشاد سالم، ناشر: مؤسسة قرطبة، الطبعة: الأولى، 1406ه ..
(4). ابن تیمیه الحرانی الحنبلی، ابوالعباس أحمد عبد الحلیم (متوفاى 728 ه )، منهاج السنة النبویة، ج 3 ص 417 و 418 ، تحقیق: د. محمد رشاد سالم، ناشر: مؤسسة قرطبة، الطبعة: الأولى، 1406ه ..
(5).المجلسی، محمد تقی (متوفای1070ه )، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 3 ص 344 ، محقق / مصحح: موسوى كرمانى، حسین و اشتهاردى على پناه ، ناشر: مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، مكان چاپ: قم ، سال چاپ: 1406 ق .
(6).الشیخ المفید، محمد بن محمد بن النعمان ابن المعلم أبی عبد الله العكبری البغدادی (متوفاى413 ه )، المقنعة ، ص 297 ، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین قم ، الطبعة : الثانیة ، 1410 ه ٍ .

(7).الطوسی، محمد بن الحسن، (متوفای460ه )، الاستبصار، ج 2 ص 63 ، تحقیق وتعلیق : السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر : دار الكتب الإسلامیة ٓ طهران، چاپ: الرابعة، سال چاپ: 1363 ش.
(8).الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفاى1104ه )، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 10 ص 252 ، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الثانیة، 1414ه .
(9).الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفاى1104ه )، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 10 ص 252 ، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الثانیة، 1414ه .
(10).الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفاى1104ه )، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 10 ص 256 ، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الثانیة، 1414ه .
(11).الحلی الأسدی، جمال الدین أبو منصور الحسن بن یوسف بن المطهر (متوفاى726ه )، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج 9 ص 238 ، تحقیق: قسم الفقه فی مجمع البحوث الإسلامیة، ناشر: مجمع البحوث الإسلامیة - إیران ٓ مشهد، چاپخانه: مؤسسة الطبع والنشر فی الآستانة الرضویة المقدسة، چاپ: الأولى1412
(12).الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفاى1104ه )، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 10 ص 259 ، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الثانیة، 1414ه .
(13).القمی، ابی جعفر الصدوق، محمد بن علی بن الحسین بن بابویه (متوفای381ه )، عیون أخبار الرضا (ع) ج 2 ص 131 ، تحقیق: تصحیح وتعلیق وتقدیم: الشیخ حسین الأعلمی، ناشر: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات - بیروت ٓ لبنان، سال چاپ: 1404 - 1984 م .
(14).موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر