پاسخ به:پرسش و پاسخ ویژه توحید و خداشناسی
پنج شنبه 17 تیر 1395 12:21 AM
پرسش: خداشناسي معلول خود شناسي است ياخودشناسي معلول خداشناسي ست؟
پاسخ:
1ـ خداشناسي و خودشناسي، دو روي يك سكّه اند و رابطه ي علّت و معلولي ندارند؛ بلكه رابطه ي تلازم دارند؛ مثل رابطه ي راست و چپ يا بالا و پايين. آيا چپ علّت راست است يا بالعكس؟ آيا پايين، علّت بالاست يا بالعكس؟ همچنين مثل رابطه ي پدر و فرزندي. تا فرزند متولّد نشده، مرد، پدر نيست، به محض تولّد او، مردي پدر مي شود و خود او هم فرزند مي شود. آيا فرزند شدن اين نوزاد علّت پدر شدن آن مرد است يا پدر شدن او علّت فرزند شدن اين نوزاد است؟ دقّت فرماييد! نمي گوييم علّت خود نوزاد، بلكه علّت فرزند شدن او. نمي گوييم علّت خود مرد، بلكه علّت پدر شدن او.
واقع مطلب اين است كه هيچكدام اين گونه امور، علّت و معلول همديگر نيستند، بلكه اين گونه امور، متلازمين هستند؛ يعني لازم و ملزوم يكديگرند. و رابطه ي تلازم، اعمّ از رابطه ي علّت و معلولي است؛ يعني رابطه ي علّت و معلولي نيز يكي از مصاديق تلازم است.
خداشناسي، خود شناسي را در پي دارد و خودشناسي نيز خداشناسي را در پي دارد؛ امّا هيچكدام علّت آن يكي نيست. البته توجّه شود كه خدا، علّت انسان و علّت خداشناسي انسان، و علّت خودشناسي انسان است؛ امّا صحبت در مورد رابطه ي خدا با انسان يا رابطه ي خدا با خداشناسي يا رابطه ي خدا با خودشناسي نيست، بلكه صحبت در مورد رابطه ي خداشناسي و خودشناسي است.
2ـ از كجا آغاز كنيم؟ از خداشناسي يا خود شناسي؟
به يكي گفتند: « خربزه مي خوري يا هندوانه؟ گفت: هر دو وانه»
ما هم عرض مي كنيم هر دو را همزمان بايد شروع كرد. اساساً اين دو از همديگر جدا نمي شوند. البته مي شود كه كسي يكي را كنار بگذارد و ديگري را پي بگيرد؛ امّا در اين حالت بدانيد كه شخص در حال گمراه شدن است. اگر بدون خودشناسي، خداشناسي مي كند، يعني در حال شناختن يك خداي توهّمي است. و اگر بدون خداشناسي، در حال خودشناسي است، يعني در حال شناخت يك خود توهّمي است. البته مي شود كه كسي به ظاهر، بدون خودشناسي، خداشناس حقيقي شود، امّا چنين كسي هم در واقع خودشناس است، لكن توجّه ندارد كه همزمان با خداشناسي، خودشناسي هم كرده است. اين اتّفاق از آن جهت ممكن است كه خودشناسي حقيقي، با علم حضوري است؛ و در علم حضوري، چه بسا شخص متوجّه علم خودش نشود. يعني علم دارد، ولي توجّه به علم خود ندارد.
