عملیات والفجر ۲

عملیات والفجر ۲
پس از عملیات والفجر مقدماتى، بار دیگر شرایط جنگ به نحوى مطرح شد که به نظر مى رسید با افزایش توانایى هاى نظامى دشمن، بدون تغییرات اساسى در شیوه نبرد، ادامه جنگ مشکل خواهد بود. از این رو، تا رسیدن به آن نقطه لازم بود روند عملیات ها ادامه یافته تا از رکود جبهه به مدت زیاد جلوگیرى شود.

بدین ترتیب، پس از بحث و بررسى مناطق مختلف مقرر شد، عملیات هاى والفجر ،۲ ۳ و ۴ انجام شود. مهم ترین مسأله اى که در این عملیات ها مورد نظر بود، به کارگیرى نیروى اندک، دادن تلفات کم و جلوگیرى از وارد شدن ضربه اساسى به توان یگان ها و تضمین موفقیت عملیات بود.


اهداف عملیات

    عمليات والفجر2 در منطقه غرب پيرانشهر ، در حد فاصل بين ارتفاعات قمطره و تمرچين ، با اهداف زير تدارک ديده شد :
    1 - انهدام نيروي دشمن و گرفتن اسير
    2 - تجزيه نيروي دشمن
    3 - تصرف ارتفاعات سرکوب منطقه
    4 - تصرف پادگان حاج عمران و تسلط بر شهر چومان مصطفي
    موقعيت طبيعي و اهميت منطقه:
    پادگان حاج عمران در موقعيتي سوق الجيشي واقع شده است ؛ بدين ترتيب که از شمال به ارتفاعات چنارستان و کلاشين ، از جنوب به ارتفاعات بسيار مرتفع سکران و کدو و از شرق به ارتفاعات تمرچين و شهر مرزي پيرانشهر ، و از غرب به تنگه دربند و شهر چومان مصطفي عراق ، محدود مي شود .
    آنچه بر اهميت منطقه و ضرورت تصرف آن مي افزود ، اساسا تبعات بعدي آن بود که قسمتي از آن چنين است :
    1 - تسلط بر تردد ضدانقلاب و کنترل آن
    2 - ايجاد تسهيلات و پشتيباني لازم از اکراد مسلمانان و مبارز عراقي
    3 - فراهم سازي امکان گسترش عمليات نامنظم در خاک عراق
    4 - حفظ پيرانشهر از هرگونه تهاجم و تجاوز نيروهاي عراقي
    5 - زمينه سازي نزديکي بيشتر به شهر و تاسيسات نفتي کرکوک
 


موقعیت دشمن در منطقه
دشمن در سراسر منطقه، سه رده خط پدافندى داشت که هر رده آن پوشیده از موانع و استحکامات بود و همچنین استعداد دشمن در حدود ۲ تیپ پیاده و یک گردان زرهى، به عنوان نیروى درگیر و یک تیپ پیاده و آتشبار مختلف و مجموعاً ۳۰ یگان در منطقه بود.

مأموریت و طرح مانور

مبناى طرح مانور، عملیات تک دورانى (دور زدن دشمن) بود تا بدین وسیله هرگونه فرصت عکس العمل از دشمن گرفته شود، بدین ترتیب که ۴ گردان سمت راست و ۳ گردان سمت چپ وارد عمل مى شدند و پس از دور زدن ارتفاعات، در تنگه دربند الحاق مى نمودند و نهایتاً پاکسازى به طور کامل انجام مى پذیرفت. سازمان رزم و نحوه ادغام نیروهاى سپاه و ارتش بدین شکل بود که مجموعاً ۱۶ گردان از سپاه و ۶ گردان پیاده و یک گردان
مکانیزه از نیروى زمینى ارتش در عملیات شرکت داشتند.همچنین پشتیبانى عملیات از سوى هوانیروز، با توجه به موقعیت منطقه و صعب العبور بودن ارتفاعات پیش بینى شد.


شرح عملیات

در ساعت ۱ بامداد روز 29تیر 1362 عملیات والفجر ۲ با رمز «یا الله» آغاز شد. قسمتى از نیروهاى خودى ۲۴ ساعت قبل از آغاز تک، به منظور دور زدن دشمن، از خط عزیمت خود حرکت نمودند و پس از ۲ ساعت راهپیمایى موفق شدند خود را به مناطق تعیین شده رسانده، براى شروع عملیات اعلام آمادگى کنند.

به رغم این که نیروها پس از ۲ ساعت تأخیر در تمامى محورها، با دشمن درگیر شدند، لیکن پیشروى قابل توجهى صورت گرفت. اما از آن جا که دشمن بر ارتفاعات سرکوب منطقه تسلط داشت، آتش شدید توپخانه اش عملاً مانع از تکمیل و دستیابى به تمامى اهداف عملیات شد، به طورى که همچنان ارتفاعات «کینگ»، ،۲۵۱۹ «بردسر» و «دربند» را در اختیار داشت.

در ادامه عملیات در صبح روز 3مرداد 62 روستاى رایات به دست نیروهاى خودى تصرف شد و ضمن محاصره چند روستاى دیگر، گمرک جاده پیرانشهر-حاج عمران آزاد گردید. همچنین پس از آن که نیروهاى خودى بر قسمتى از ارتفاعات ۲۵۱۹ تسلط یافتند، دشمن طى دو نوبت به ارتفاعات یاد شده پاتک نمود که در نوبت اول مجبور به عقب نشینى شد و در نوبت دوم توانست بر قسمتى از آن تسلط یابد. اما پس از آن که هوانیروز امکان یافت که نیروهاى خودى را تدارک کند، مابقى نیروهاى دشمن پاکسازى شدند و بدین ترتیب ارتفاعات ۲۵۱۹ به طور کامل به تصرف نیروى خودى درآمد.

همچنین دشمن در تاریخ 5مرداد1362 با ۱۶ فروند هلیکوپتر و با استفاده از هلى برد به یال ارتفاعات کلو حمله کرد که در پى آن ۶ فروند هلى کوپتر خود را از دست داد. یکى از این هلیکوپترها مملو از نیرو بود.
نیروى دشمن که در پاتک ها شرکت داشتند، مجموعاً تیپ ۶۶ نیروى مخصوص، تیپ ۵ و تیپ ۹۱ پیاده و نیز تیپ ۱۱۳ و ۴۳۳ پیاده کوهستانى را شامل مى شد.


دستاورد و نتایج عملیات

عملیات حاج عمران، با آزادسازى ۲۰۰ کیلومترمربع از خاک دشمن و تسلط بر قسمتى از ارتفاعات سرکوب منطقه، به پایان رسید. طى این عملیات، مناطق زیر به تصرف نیروهاى خودى درآمد: پاسگاه مرزى تمرچین عراق، پادگان حاج عمران، گمرک مرزى، سلسله ارتفاعات «کلو» و قله استراتژیک (۳۰۰۰ مترى) آن، ارتفاعات ۲۵۱۹ (گردمند)، «سرسول»، ««آزادى» ۳۷۰۰ «سلمان»، ۲۴۰۰ «شیوه کارتا»، «بردزرد»، همچنین آزادسازى روستاهاى زینو «ممى خلان»، «رایات»، «شیوش»، «خوارو»، «میوتان بالا» و میوتان پایین، از نتایج این عملیات بود. تسلط رزمندگان اسلام بر شهر چومان مصطفى و حومه آن نیز قسمت دیگرى از دستاوردهاى این عملیات محسوب مى شد.


تلفات دشمن و غنائم
مجموع کشته ها و زخمى هاى دشمن به بیش از ۴ هزار نفر رسید، ۲۰۰ نفر به اسارت گرفته شدند و نزدیک به ۵۰ پایگاه دشمن منهدم و یا تصرف گردید.
همچنین از مقر تیپ ۹۱ که مأمور حفظ پادگان و منطقه بود مدارک و اسناد بیشمارى به دست آمد که حاکى از روابط عمیق گروهک هاى کومله و دمکرات با حکومت عراق بود.در میان غنائم، چندین قبضه توپ ۱۲۲ م. م، بیش از ۲۰ دستگاه تانک، ده ها دستگاه تفنگ ۱۰۶ با ماشین، انواع مختلف ادوات و نیز مقدار معتنابهى سلاح و مهمات، که از انبار پادگان حاج عمران به دست آمده بود، به چشم مى خورد.

لشكر 64 پیاده‌ ارومیه با هدایت قرارگاه عملیاتی شمال غرب و تیپ ویژه شهدا به فرماندهی شهید سردار محمود كاوه نقش بسیار بارزی در عملیات والفجر 2 داشت.


پس از طي موفقيت رزمندگان اسلام درعمليات والفجر1 كه در جبهه هاي مياني اجرا شد و طي آن ، ضربات سختي به نيروهاي عراقي وارد آمد ، در شمال غرب و درمناطق سخت و صعب العبور كوهستاني در حد فاصل بين ارتفاعات قمطيره و تمرچين كه مأمني براي اشرار و گروهك هاي ضد انقلاب داخلي نيز بود، منطقه عمليات والفجر دو انتخاب گرديد. دراين منطقه عملياتي، پادگان حاج عمران كه از اهميت سوق الجيشي برخوردار است قرار دارد ، اين پادگان از شمال به ارتفاعات چنارستان و كلاشين، از جنوب به ارتفاعات بسيارمرتفع سكران وكدو، از شرق به ارتفاعات تمرچين و شهر مرزي پيرانشهر و از غرب به تنگه دربند و شهر چومان مصطفي (عراق) محدود مي شود.

خلاصه گزارش عملیات
 نام‌ عملیات: والفجر2
 زمان‌ اجرا : 4/29 /1362
مدت‌ اجرا : 14 روز
 تلفات‌ دشمن‌ (کشته، زخمی‌ و اسیر) :4200
 رمز عملیات: یا الله‌ - یا الله‌ - یا الله‌
 مکان‌ اجرا: منطقه‌ مرزی‌ پیرانشهر - حاج‌ عمران‌
 ارگان‌های‌ عمل‌کننده: نیروی‌ زمینی‌ سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامی‌ و ارتش‌ جمهوری‌ اسلامی‌
اهداف‌ عملیات: انهدام‌ نیروی‌ دشمن، تجزیه‌ آنها و فتح‌ چندین‌ ارتفاع‌ مهم‌ در منطقه‌ و خارج‌ ساختن‌ شهرهای‌ مرزی‌ از زیر آتش‌ توپخانه‌ عراق‌،گشودن جبهه جدید در شمالغرب و بستن یکی از راه های اصلی تردد ضد انقلاب به داخل کشور
جبهه : شمال غرب
موقعیت : غرب پیرانشهر
نوع تک : نیمه گسترده
فرماندهی : مشترک
سازمان : مشترک
استعداد نیروهای درگیر :
 ایران : 24 گردان پیاده و مکانیزه
عراق : 36 گردان پیاده و کماندویی
تلفات انسانی عراق : 4164 نفر
توضیحات : این عملیات با موفقیت انجام گرفت و منطقه عمومی حاج عمران که مهمترین پادگان نظامی عراق در شمال شرق این کشور بود به تصرف نیروهای ایران در آمده و آتش توپخانه دشمن از شهر پیرانشهر دور گردید . مصطفی ردانی پور ، فرمانده روحانی مشهور اصفهان در پایان این عملیات به شهادت رسید و پیکرش هیچگاه یافت نشد .

كتابشناسي عمليات والفجر 2
بيست و نهم تير، بيست و ششمين سالروز آغاز عمليات والفجر 2 (1362) است.
 پس از عمليات والفجر مقدماتي، رژيم صدام تبليغاتي به راه انداخت و ادعا ‌كرد كه ايران ديگر نخواهد توانست حمله‌اي موثر در جبهه‌ها انجام دهد.

از سوي ديگر فرماندهان نظامي ايران براي به دست گرفتن ابتكار عمل و خنثي‌ كردن تبليغات دشمنان، عملياتي را به نام والفجر 2 طراحي كردند كه در ادامه عمليات والفجر يك به اجرا در‌آمد.

عمليات والفجر 2 در 29 تيرماه 1362 و در منطقه عملياتي حاج عمران با اهداف خارج كردن شهرهاي كردنشين ميهن اسلامي از محدوده آتش دشمن، آزادسازي ارتفاعات مهم منطقه، مسدود كردن راه ضدانقلاب و تصرف پادگان مهم حاج عمران، توسط نيروهاي ايراني متشكل از سپاه و ارتش آغاز شد.

مهم‌ترين كتاب‌هايي كه تاكنون درباره عمليات والفجر 2 منتشر شده، عبارتند از:
ـ انا فتحنا ... 62 (جلد 3: عمليات والفجر اول، دوم، سوم و چهارم‏) / سروش (صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران) / 1362.
ـ م‍ع‍راج‌ س‍رخ‌ (ي‍ادن‍ام‍ه‌‌ ش‍ه‍ي‍د دك‍ت‍ر ع‍ل‍ي‍رض‍ا ك‍اظم‍ي‍ان،‌ ش‍ه‍ي‍د ع‍م‍ل‍ي‍ات‌ وال‍ف‍ج‍ر ۲ در ت‍ي‍ر م‍اه‌ ۱۳۶۲) / خانواده شهيد / 1363.
ـ ستاره بدر / جلال محمدي / كنگره بزرگداشت سرداران شهيد آذربايجان و كنگره بزرگداشت سرداران شهيد آذربايجان شرقي / 1374.
ـ كارنامه توصيفي عمليات‌هاي هشت سال دفاع مقدس‏ / علي سميعي / سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، نيروي زميني، نمايندگي ولي فقيه، معاونت تبليغات و انتشارات‏ / 1376.
ـ روزها و رويدادها (جلد 2) / علي بري ديزجي / نشر رامين‏ / 1378.
ـ خاطرات سردار شهيد رضا نورمحمدي/ رضا نورمحمدي؛ مقدمه و تصحيح محمد عزيزي / نشر شاهد / 1378.
ـ چشم‌هاي شكفته در باران‏ / منوچهر ذوقي / كنگره بزرگداشت سرداران شهيد استان فارس و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اداره كل استان فارس‏ / 1378.
ـ تاريخ انقلاب، براي كودكان و نوجوانان‏ (كتاب 8: 1362 ـ به سوي پيروزي) / با اهتمام مصطفي خرامان‏ / نشر تاريخ و فرهنگ‏ / 1378.
ـ سيري در جنگ ايران و عراق‏ (جلد 2: خرمشهر تا فاو) / محمد دروديان‏ / مركز مطالعات و تحقيقات جنگ‏ / 1378.
ـ اطلس جنگ ايران و عراق‏ (فشرده نبردهاي زميني 31 شهريور 1359 ـ 29 مرداد 1367) / مركز مطالعات و تحقيقات جنگ / 1379.
ـ اطلس نبردهاي ماندگار / مجتبي جعفري / ارتش جمهوري اسلامي ايران، نيروي زميني، معاونت عمليات / 1383.
ـ لوح فشرده اقليم مقاومت و پيروزي / بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس / 1386.
ـ حماسه ايران (تاريخ هشت سال دفاع مقدس) / فرهاد حسن‌زاده و مصطفي خرامان / نشر لك‌لك / 1386.
ـ براي امنيت (لشكر ۶۴ پياده اروميه در شمال غرب) / فرض‌الله شاهين‌راد / ايران سبز / 1386.
 

نقشه عملیات