دیلمان نام یکی از شهرهای سیاهکل است که سالانه گردشگران زیادی را میزبانی می‌کند. این منطقه جلگه‌ای آب و هوای بسیار خوبی دارد و همین موضوع باعث شده که در بین گردشگران محبوب باشد. دیلمان علاوه بر مناظر زیبا و طبیعت بکر، دارای جاذبه‌های گردشگری بسیاری است که در این مقاله به این شهر و جاذبه‌های گردشگری آن می‌پردازیم.

شمال ایران یکی از مناطقی است که سالانه افراد بسیار زیادی از آن دیدن می‌کنند. بسیاری از مردم ایران در تعطیلات تابستان یا در تعطیلات دو یا سه روزه ماه‌های مختلف به شمال کشور و مناطق سرسبز آن سفر می‌کنند تا چند روزی را در محیطی زیبا و آب و هوایی خوب سپری کنند. یکی از این مناطقی که مورد توجه افراد زیادی قرار دارد، شهر دیلمان از سیاهکل است.

دیلمان . [ دَ ل َ ](اِخ ) (از: دیلم + ان ، پسوند مکان ). مکان دیلمها سراسر گیلان را در قدیم دیلمان و دیلمستان نامیده اند.

دیلمان در زبان گیلکی به صورت "دیلَمون" تلفظ می‌شود و این نام ترکیبی از سه واژه "دیل"، "ام" و "ان" است که واژه "دیل" معنای مکانی را می‌دهد که در آن دام نگهداری می‌شود. واژه "ام" به بلند بودن منطقه اشاره دارد و "ان" نیز پسوند مکان است. با این اوصاف دیلمان به معنای مکان بلندی است که در آن دامداری می‌کنند.البته این واژه و تعریف آن احتیاج به جستجوی بیشتری دارد که در اینجا بر اساس بررسیهایی که صورت گرفته به چنین معنی رسیده ایم ولی طبیعتا برای اثبات چنین تعریفی احتیاج به بررسی واژه شناسی بیشتراست. این منطقه با چشم‌اندازهای سرسبز و چشمه‌های فراوان شهرت یافته است.

اطلاعات جغرافیایی

شهر دیلمان در استان گیلان واقع شده و همانند سایر بخش‌های این استان آب و هوایی مرطوب و پرباران دارد. البته به دلیل کوهستانی بودن منطقه دیلمان هوای سرد و خنک نیز یکی از مزیت‌های این منطقه به حساب می‌آید. به طوری که برای سفر به آنجا باید لباس و تجهیزات کافی به همراه داشته باشید. ممکن است در برخی شب‌های تابستانی نیز لازم باشد تا از لباس گرم و حتی بخاری استفاده کنید. اگر قصد ماجراجویی در این منطقه را دارید، باید بگوییم که هر چقدر از منطقه جلگه‌ای به بخش کوهستانی حرکت کنید، هوا نیز سردتر می‌شود.

شهر جلگه‌ای دیلمان بخشی از شهرستان سیاهکل است که در ۱۵ کیلومتری لاهیجان واقع شده و از شمال و شمال‌شرق به لاهیجان و از شرق به لنگرود متصل می‌شود. شهر‌های املش و رودسر در جنوب شرقی دیلمان قرار دارند و غرب و جنوب غربی آن نیز به رشت و رودبار منتهی می‌شود. شهرستان سیاهکل دارای دو بخش مرکزی و دیلمان است. اگر در روز پنجشنبه به سیاهکل سفر کردید، بهتر است که به سراغ پنجشنبه بازار این شهر بروید و به تماشای فرهنگ و شیوه لباس پوشیدن مردمان آن بپردازید. برخی از مردم این سرزمین لباس سنتی به تن می‌کنند و این موضوع در مراسم هرچه بیشتر به چشم می‌خورد.

جمعیت دیلمان بر اساس سرشماری که در سال ۱۳۹۰ انجام شد ۱۶۵۶ نفر است. در همسایگی دیلمان نیز سه بخش خورگام، عمارلو و اشکور وجود دارد. ابی نام، گیسل، پله شاه، خاک شور، پیش علیا و اروشکی نام برخی از روستاهای این منطقه هستند که در این بین روستای اروشکی به دلیل مناظر و جاذبه‌هایی که دارد یکی از زیباترین روستاهای دیلمان به حساب می‌آید.

دیلمان دارای کوهی زیبا و پربرف است که کوه درفک نامیده می‌شود و البته منظره زیبایی را نیز در این منطقه ایجاد کرده است. تماشای قله سفید رنگ درفک بین سرسبزی جنگل بسیار هیجان‌انگیز است. لازم به ذکر است که این کوه از لحاظ کوهنوردی و غارنوردی جالب توجه است. در این کوه دو غار معروف وجود دارد که ویژگی آن‌ها به شکل سنگ‌ها و قندیل‌هایشان مربوط می‌شود. یکی از این غار‌ها دارای سنگ‌هایی به شکل انسان و حیوانات مختلف است و غار دیگر نیز به قندیل‌های یخی شهرت دارد.

لازم به ذکر است که در منطقه مذکور کارخانه‌ای به نام سیمان گیلان سبز شروع به کار کرده که این صنعت یکی از آلوده‌کننده‌ترین صنایع برای طبیعت است و همین موضوع ییلاق منطقه را تهدید می‌کند.

دیلمان نیز همانند سایر بخش‌های شمال ایران دارای گیاهان و حیوانات مختلفی است که پوشش گیاهی آن نیز منطقه‌ای سرشبز را در نمای کلی ایجاد کرده است. این شهر علاوه بر آب و هوای خوب و مناظر بکر و زیبا، دارای جاذبه‌های گردشگری مختلفی است که از این بین می‌توان به آبشار لونک، قلعه کو‌تی، تی تی کاروانسرا، قلعه گرما‌ور، حمام تاریخی دیلمان، امام‌زاده سید صالح، امام‌زاده سید ابراهیم، امام‌زاده سید اسماعیل، بقعه امام‌زاده تورار، قلعه کوتول شاه، منطقه گردشگری ابی نام، منطقه باستانی کوه پس، غار اسپهدان و غار لوعلی اشاره کرد که در ادامه با برخی از این جاذبه‌ها آشنا می‌شویم.

آبشار لونک

آبشار لونک منطقه‌ای زیبا در ۲۲ کیلومتری جنوب سیاهکل در سمت راست جاده است که به دلیل قرارگیری آن بین درختان مختلف جنگل، حال و هوای خاصی دارد و مکانی مناسب برای اسکان موقت به حساب می‌آيد.

منطقه قلعه کوتی

در زبان دیلمی کوتی به معنای تپه است و چون بسیاری از روستاهای این منطقه روی تپه‌ها و به شکل قلعه ساخته شده‌اند، به این منطقه، منطقه قلعه کوتی گفته می‌شود. البته برخی از این قلعه‌ها همچنان پا بر جا هستند که در این بین می‌توان به کافرکول، قلعه کوتی میکال و کافر قلعه اشاره کرد.

تی تی کاروانسرا

در ۱۵ کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان کاروانسرایی وجود دارد که با سنگ‌های رودخانه‌ای و آجر به همراه ملاط گچ و ساروج ساخته شده است. این کاروانسرا در گذشته اقامتگاه افرادی بود که از سیاهکل و دیلمان به سمت طالقان حرکت می‌کردند. لازم به ذکر است که واژه "تی تی" در زبان دیلمی به معنای شکوفه است و بانی کاروانسرای مذکور نیز فردی به نام تی تی خانم از خاندان صفوی بود.

قلعه گرماور

در روستای گرماور قلعه‌ای با همان نام وجود دارد که به دوران پیش از اسلام مربوط می‌شود. قلعه مذکور در ۶۰ کیلومتری سیاهکل روی صخره‌ای بلند ساخته شده که ساختار کلی آن نشان از کاربردش به‌عنوان برج دیده‌بانی دارد.

حمام تاریخی دیلمان

حمام میر بلوک یا حمام تاریخی دیلمان بنایی قاجاری است که از ۳ گنبد اصلی و ۲ گنبد کوچک تشکیل شده و چندین نورگیر دارد.

اطلاعات تاریخی

دیلمان تا قرن پنجم هجری "دیلم" نامیده می‌شد و از آن پس نام فعلی‌اش برای آن استفاده شده است. نام دیلم نیز از دو واژه "دیل" و "لم" تشکیل شده که "دیل" به معنای میان و درون است و واژه "لم" نیز معنای بیشه و جنگل را می‌دهد. با این اوصاف دیلم به معنای دل جنگل است. همان‌طور که گفته شد، دیلمان یکی از شهر‌های سیاهکل است و سیاهکل خاستگاه دو سلسله مهم دیلمیان و آل بویه به حساب می‌آيد.

دیلمان در واقع تداعی‌گر تاریخ و طبیعت است و این منطقه با وجود اینکه اغلب با طبیعتش شهرت یافته، اما تاریخی طولانی دارد و گفته می‌شود یکی از قدیمی‌ترین اقامتگاه‌های بشر بوده است. بر اساس آثار مختلفی نظیر ابزار و ظروف مسی، مفرغی و سفالی که در این منطقه یافت شده است می‌توان پی برد که زندگی غارنشینی از ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد در این منطقه وجود داشته است.

در دیلمان مهری استوانه‌ای یافت شده که در موزه لنینگراد نگهداری می‌شود و مربوط به ۵ هزار سال قبل است. البته یافته‌های این منطقه تنها به این اثر محدود نمی‌شود و اشیای دیگری نیز در این شهر یافته شده‌اند که متأسفانه بسیاری از آن‌ها به صورت قاچاقی از کشور خارج شده‌اند.

با وجود اینکه در حال حاضر دیلمان منطقه نسبتا کوچکی را شامل می‌شود، اما در گذشته دیلمان نام بخش بزرگی بوده که از غرب گیلان تا بابل و از جنوب تا قزوین ادامه داشت. دو رود سپیدرود و شیرود نیز مرز‌های غربی و شرقی این منطقه تا قرن ششم بودند. با تغییر سیاست‌ها در قرن هشتم، بخش‌های مختلف دیلمان هر یک نامی را به خود گرفتند و از دیلم جدا شدند که در جریان آن محدوده فعلی برای این سرزمین باقی ماند. لازم به ذکر است که سلسله‌هایی نظیر زیاریان، بویهیان، کاکوان و مسافریان (کنگریان) از این منطقه برخواستند. از رجال مهم این منطقه نیز می‌توان به سلار دیلمی، یکی از دانشمندان اسلامی، اشاره کرد.

مسیر‌های ارتباطی

بسیاری از مردمی که در دیلمان و اشکورات زندگی می‌کنند به دلیل نزدیکی به جاده قزوین مایل هستند تا از مسیر خورگام برای رفت و آمد‌هایشان اقدام کنند.

برای سفر به منطقه دیلمان از شهر رشت باید مسیری ۴۲ کیلومتری را به سمت لاهیجان بروید. در لاهیجان وارد جاده جنوبی یا همان جاده ۱۵ کیلومتری سیاهکل شوید که جنگل‌های انبوه و زیبایی دارد. با رسیدن به سیاهکل باید مسیری ۴۵ کیلومتری به سمت دیلمان طی کنید که البته این مسیر بسیار پر پیچ خم است و به همین دلیل سرعت حرکتتان بسیار کم خواهد بود. البته باید بدین نکته نیز توجه داشت که مسیر سیاهکل به دیلمان جاده‌ای آسفالته و با کیفیت است که سفر در آن چندان جای نگرانی ندارد.

اگر قصد سفر به این منطقه را دارید، بهترین زمان برای سفر به این ییلاق از اواسط اردیبهشت ماه تا انتهای تابستان است. البته باید بدین نکته نیز توجه داشت که دیلمان در فصل پاییز نیز بسیار زیبا است، اما اغلب در این فصل گردشگران زیادی به این منطقه سفر نمی‌کنند. میانگین زمانی که گردشگران در این منطقه می‌مانند نیز حدود دو یا سه روز است.