شاید برخی از شنیدن این سوال تعجب کنند، چون تشخیص پلاستیک از قطعات لاستیکی ساده به نظر می آید، و پاسخ این باشد که لاستیک ها اسیاهرنگ و بسیار منعطف، و پلاستیکها معمولاً نسبتاً سخت و رنگی هستند، در حالیکه پلاستیک های مشکی رنگی که دارای انعطاف بالایی می باشند نیز وجود دارند ضمن آنکه لاستیک های سفید رنگ و رنگی نیز ساخته میشوند. سه روش برای تشخیص قطعات پلاستیکی قطعات لاستیکی پیشنهاد می شود: الف : خاصیت ارتجاعی اگر نمونه ی پلیمری مجهول، به صورت نواری، حلقه ای O ring، میله ای، لوله ای یا هر شکل دیگری باشد، برای تشخیص پلاستیک یا لاستیک بودن آن، از خواصّ مکانیکی مختلف قطعه مانند کش آمدن و برجهندگی، آن باید استفاده شود: اگر امکان کشیدن نمونه پلیمری فراهم باشد، یعنی شکل و ابعاد نمونه طوری باشد که با قرار دادن دو سر قطعه بین انگشتان سبابه و شصت دو دست، و کشیدن آن بهوسیلهی دو دست، درحد تقریبی سه برابر طول اولیه یا بیشتر افزوایش طول یابد، و پس از قطع نیروی کششی پلیمر، نمونه به سرعت به طول اولیه خود بازگشت نماید، میتوان از ماهیت لاستیکی پلیمر مجهول اطمینان حاصل کرد. اگر شکل قطعه طوری باشد که امکان کشیدن آن نباشد، می توان برای شناخت ماهیت لاستیکی آن، از خاصیت بر جهندگی resilience آن استفاده کرد: ب : خاصیت برجهندگی الف. به وسیله یک چکش از فاصله معینی به قطعهای مدور که ضخامت آن حدود mm 5/12 باشد ضربه ای وارد میکنیم، اگر نیروی عکس العمل بتواند چکش را تا مسافت زیادی از فاصلهای که از آن رها شده را به عقب برگرداند, قطعه تحت آزمون دارای ماهیت لاستیکی است. ب: اگر قطعه ی مجهول از یک فاصله ی یک متری به سمت زمین رها شود، چنانچه سطح زمین از سنگ یا سرامیک پوشیده شده باشد، اگر قطعه پلیمری پس از برخورد مجدداً به سمت بالا پرتاب می گردد نشان دهنده لاستیک بودن نمونه است. دلیل: وقتی نمونه پس از برخورد بر میگردد، در واقع بخشی از انرژی پتانسیل حاصل از سقوط را در زنجیرهای خود ذخیره میکند، و سپس آن را پس میدهد و این عمل میتواند چند بار تکرار شود، این ویژگی تنها به لاستیکها اختصاص دارد زیرا اولاً زنجیرهای پلیمری آنها حالت فنری شکل دارند ثانیاً چون لاستیکها دهها درجه سانتیگراد بالاتر از دمای انتقال شیشه-ای خود می باشند، از انرژی و سرعت عمل کافی برخوردارند تا ماهیت ویسکوالاستیک خود را که شامل ذخیره سریع و پس دادن انرژی می باشد به صورت برجهندگی بروز دهند. پ : مجاورت قطعه با حلال ها در اثر تماس با یکسری از حلال ها لاستیک ها به شدت متورم میشوند که علت آن را در درجه کم اتصالات عرضی و امکان نفوذ حلال زیاد بین فضایی بزرگ بین زنجیرها و قابلیت انبساط آنها باید ارزیابی نمود، در حالیکه تا این حد از تورم در پلاستیک ها هرگز دیده نمیشود زیرا بر خلاف لاستیک ها درجه اتصالات عرضی در پلاستیک ها بسیار بالا است و اجازه نفوذ ریز ملکولهای حلال را به داخل پلیمر نمیدهند. پلاستیک های گرمانرم در مقایسه با لاستیکها در مجاورت با حلال ها، بسیار کمتر متورم میشوند و قبل از رسیدن به تورم زیاد، به صورت انحلال یافته در حلال در میآیند. از این مثال ها می توان به سادگی گروه لاستیک ها را از پلاستیک ها متمایز ساخت. مقامت شیمیایی پلاستیک های پخت شده دارای درجه اتصالات عرضی زیاد (مانند ملامین)، در برابر انحلال بسیار بالا است در حالی که مقاومت شیمیایی لاستیک های پخت شده دارای درجه اتصالات کم ،هرگز با پلاستیکها قابل مقایسه نمی-باشد. شایان ذکر است که حلال ها به دو دسته قطبی و غیر قطبی تقسیم-بندی میشوند، بنابر قطبی بودن یا غیر قطبی بودن قطعات لاستیکی رفتارهای متفاوتی دیده می شود، مثلاً لاستیک طبیعی NR در مقابل نفت، بنزین و روغنهای غیر قطبی بهشدت متورم می گردد در حالی که لاستیک NBR در مقابل حلال های غیر قطبی متورم نمی-شود ولی حلال های قطبی مانند الکل ها، استن و روغن های قطبی آن را متورم میسازند که در چنین مواردی میبایست لاستیک EPDM را جایگزین ساخت زیرا این لاستیک در مقابل حلالهای قطبی متورم نمیشود. با توجه به موارد فوق، از محل استقرار و شرایط عملکرد یک قطعه می توان جنس پلیمری که در آن وضعیت میتواند عملکرد مطلوب داشته باشد را پیش بینی کرد که همین امر در بسیاری از موارد در شناسایی کیفی پلیمر مفید واقع میشود و امکان پیش بینی جنس مجهول را میسر میسازد که در کاهش زمان آزمایش و هزینههای شناسایی نقش موثری خواهد داشت. ت : مقایسه دانسیته قطعات لاستیکی و پلاستیکی با وجودی که در آمیزه لاستیک ها مواد افزودنی متنوع، خصوصاً پر کنندههای معدنی گاه با درصدهای زیاد افزوده میشوند که تغییرات زیادی را در دانسیته قطعه به وجود میآورد، با آگاهی از این موضوع باید اقرار کرد که دانسیته قطعات لاستیکی عموماً کمتر از قطعات پلاستیکی است: 1- دانسیته لاستیکها معمولاً در گستره (0.80 to 1.30 gr/cm³ ) قرار میگیرند. 2- وزن مخصوص پلاستیکها معمولاً در گستره (0.85 to 2.35 gr/cm³ ) واقع میشوند. 3- دانسیته پلاستیکهای گرماسخت غالباً در گستره (1.20 to 2.00 gr/cm³ ) قرار میگیرند.
