به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ظهر امروز، سه‌شنبه 4 آذرماه در نشست هم‌اندیشی با رسانه‌ها که در محل سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد، به ریشه‌یابی دلایل تشییع کم‌نظیر مرتضی پاشایی، خواننده موسیقی پاپ پرداخت و گفت: جامعه ایرانی پیش‌بینی‌ناپذیر است به همین دلیل افراد بسیاری از طیف‌های مختلف در تشییع وی به خیابان‌ها آمدند و هیچ جامعه‌شناسی آن را تحلیل نکرد.

وی افزود: این موضوع پیامد دومی نیز داشت که ضعف تحلیل جامعه‌شناسان بود و این نشان می‌دهد که با وجود اینکه جامعه‌شناسی ایران بسیار پردامنه و طولانی است و فرهیختگان بسیاری در این حوزه زیست می‌کنند، اما کسی در این زمینه تحلیلی نداشت که تأخیر تحلیلی روشنفکران و جامعه‌شناسان در جامعه ایران کاملاً محسوس است.

سرعت تحولات در ایران بسیار بالاست

صالحی‌امیری با بیان اینکه ما باید این ضعف را بپذیریم، در ادامه گفت: سرعت تحولات در ایران آنچنان بالاست و عمق زیادی دارد که پیش‌بینی‌پذیری را کاملاً سخت کرده است. همچنین بحث نیاز جامعه و نسل جوان به حرکت‌های تخلیه در جامعه است که این موضوع باید در جامعه رخ دهد. به عنوان مثال یکی از این موارد ورزش است که ظرفیت این تخلیه اجتماعی را به شکل کامل ندارد و بخشی از آن به هنر مربوط می‌شود که اخیراً شاهد آن بودیم.

پژوهشگر مسائل فرهنگی ادامه داد: جامعه ایران مناسکی است، روز عاشورا را ببینید، چه قدر زیباست و مردم با وجود عزاداری احساس آرامش می‌کنند و رضایت درونی در آنها وجود دارد؛ چرا که یک تخلیه روحی در آنها اتفاق افتاده است، از این رو این تخلیه باید در جامعه ایران وجود داشته باشد که بخشی از آن در جامعه ورزشی، بخشی در هنر، بخشی در مناسک دینی و ...رخ می‌دهد. بنابراین باید اجتماعات در جامعه ایران تقویت شود و نباید برای تشکیل آن نگران بود.

ذائقه فرهنگی تغییر یافته است/ فرهنگ غیررسمی به رسمت بشناسیم

صالحی‌امیری با بیان اینکه مراسم تشییع مرتضی پاشایی یک پیام داشت، گفت: جامعه یک دوالیسم فرهنگی را به طور رسمی یا غیر رسمی با خود به همراه دارد و این حرکت برای جامعه تعجب‌آور نبود و در حقیقت فرهنگ غیررسمی در جامعه ایران نیازهای جدید فرهنگی و تغییر الگوهای سبک زندگی را مطرح می‌کند و در زمینه الگوهای مصرف نیز تغییر کرده‌اند، مصرف موسیقی به عنوان یک نیاز جامعه جوان بسیار مطرح بوده و جدی است و در این راستا ذائقه فرهنگی تغییر یافته است که از این جهت جایگزینی نیاز فرهنگی را باید در فرهنگ غیررسمی به رسمت بشناسیم و آن را تحلیل کنیم.

وی تصریح کرد: ما هنوز قدرت نوظهور شبکه‌های اجتماعی را به رسمیت نشناخته‌ایم و آنچه در شهرهای کشور به طور همزمان رخ داد، چیزی جز ظهور و حضور قدرت شبکه‌های اجتماعی نیست که باید به آن اذعان کنیم که در جامعه شکل گرفته است و یکی از نمایش‌های این قدرت هم در تشییع مرحوم پاشایی بود؛ از این رو نباید نقش شبکه‌های اجتماعی را انکار کنیم و باید آن را به رسمیت شناخت و هدایت کرد.

این مراسم به دنبال مناقشه با نظام نبود

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در ادامه بیان کرد: یکی از نکات کلیدی در رابطه با شبکه‌های اجتماعی این است که کارکرد شبکه‌های اجتماعی تبدیل جامعه اتمیزه به یک جامعه سامان یافته است. چرا که شبکه‌های اجتماعی زمان و مکان نمی‌شناسد و از این روست که 26 شهر به طور همزمان اجتماع می‌کنند و پیام دیگرش این بود که جامعه ایران از حوزه سیاسی به حوزه اجتماعی منتقل شده است و مجموعه رفتارها در این مراسم نشان داد که جامعه به دنبال ایجاد تعارض سیاسی نیست و در اینجا شعارها و رفتارهای تند و عکس‌العمل‌های اعتراضی شکل نگرفت و به دنبال ایجاد فضایی بود با عنوان اینکه «من می‌خواهم زندگی کنم» و به دنبال مناقشه با نظام اسلامی نبود.

صالحی‌امیری یادآور شد: این مراسم یک حرکتی صرفاً اجتماعی بود که به دنبال انتقال پیام زندگی بود. در نتیجه آزادی اجتماعی شاید مهمترین مطالبه این نسل باشد و از سوی دیگر تغییرات فرهنگی در جامعه ایران وجود دارد و امروز طبقه هنرمند در این فرایند تحولات  اجتماعی به عنوان یک گروه مرجع مطرح شده و جای خود را پیدا کرده است.

ایجاد همنوایی اجتماعی و فرهنگی میان پاشایی و نسل جدید

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در ادامه گفت: یک سؤال در رابطه با این زمینه مطرح است و آن اینکه، چرا قبل و بعد از این ماجرا اتفاقی رخ نمی‌دهد؟ اساساً جمله نخستی که گفتم پاسخ این سؤال است، یعنی جامعه پیش‌بینی‌ناپذیر. چرا که پس از آن درگذشت بهرامی و مظلومی را نیز داشتیم اما چنین اتفاقی رخ نداد و این گونه نیست که هر اتفاقی یک حرکت اجتماعی باشد. یک دلیل آن درباره مرتضی پاشایی جوان‌مرگ بودن است و جامعه ایران نسبت به این موضوع حساسیت دارد و زمانی که در یک شهری جوانی فوت می‌کند شهر عزادار می‌شود، اما مسئله مهمتر سبک پاپ موسیقی بود که این هنرمند به کار می‌برد و با ذائقه مخاطب همخوانی داشت به ویژه در تیتراژ برنامه «ماه عسل» در ماه رمضان. یک نوع همنوائی اجتماعی و فرهنگی میان پاشایی و نسل جدید در گفتمان شعری وی ایجاد شده بود و شاید بسیاری از هنرمندان نتوانند این همنوایی را ایجاد کنند.

تک‌خوانی‌هایی که در این مراسم وجود داشت، نشان از سازگاری‌های فرهنگی بود و این برداشت من است و نمی‌گویم حتماً همین گونه است شاید تحلیل‌های دیگری هم وجود داشته باشد.