دليل گريز جوانان از مساجد چيست؟(نظرسنجي)

نقش مسجد در جذب جوانان

تا كنون آن طور كه انتظار مي‌رود در جامعه اسلامي ما از ظرفيت و قابليت بالفعل و بالقوه مساجد در تعليم و تربيت و شكوفايي شخصيت استفاده نشده است. «مسجد در طول تاريخ اسلام هم مركب هدايت بوده و هم جوانان و جوامع را از خطر سقوط بازداشته است».
رفتن به مسجد آثار و فوايد روحي و اخلاقي و اعتمادي و اجتماعي بسياري دارد كه از آن جمله اين است كه مسلمان احساس تنهايي و بي كسي نمي‌كند و هم اينكه با طرح مشكلات خويش از ديگران كمك مي‌جويد و در حل مشكلات ديگران نيز مشاركت مي‌نمايد. ديگر آنكه به احساس تعلق به گروه و جمع كه يك نياز روحاني و رواني است پاسخ داده مي‌شود و اگر تشكيلات رهبري مساجد باز نگري و سازماندهي درست شود مسجد به كانوني بسيار جاذب و فعال براي تجمع جوانان تبديل مي‌شود و فرد با شركت در نماز جماعت از حالت فرديت كه همراه با غرور و تكبر است بيرون آمده و مي‌تواند يك عضو فعال محل و شهر، كشور خود بشود.
از جمله عوامل موثر در مساجد براي جذب جوانان دو عامل را مي‌توان نام برد. 1- متوليان مسجد 2- امام جماعت مسجد.

بخش اول : نقش متوليان مسجد

با گذشت زمان وضع زندگي انسان‌ها در همه ابعاد دست خوش تحول شده است. همان طور كه هيچ فردي حاضر نيست در خانه‌هاي خشت و گلي سابق زندگي كند بايد ساختمان مساجد هم به مناسبت شرايط زماني تغيير يافته و به گونه اي ساخته و پرداخته شود تا جوانان به رفتن مساجد شايق گردند و اين مهم بدست متوليان مساجد امكان پذير مي‌گردد.
«نبود جاذبه مناسب در مساجد به گونه اي كه با خواست و نياز ويژگي‌هاي رواني اخلاقي و اجتماعي جوان از يك سو و متناسب با ارزش‌ها و اصول مقدس اسلامي در مورد زيبا سازي مساجد از سوي ديگر در تعارض است»
«مطالعه عصر پيامبر نشان مي‌دهد كه مسجد همه چيز است. پايگاه تصميم گيري اجتماعي نظامي، سياسي، عبادي و فرهنگي بايد هر مسجدي يك مجتمع باشد. امكانات هنري، ورزش، نمايش و كتابخانه بايد در كنار مسجد به عنوان جزيي از پيكره مسجد محسوب شود. اگر اين امكانات در مسجد و از مسجد باشد جوانان به مسجد راغب‌تر مي‌شوند» . مواردي كه رعايت آنها بر متوليان مساجد ضروري است عبارتند از:
1- مساجد و حسينيه‌ها بايد بر فعاليت‌هاي علمي خود بيفزايند و پا به پاي زمان حركت كنند و علاوه بر مراسم عبادي خاص، فعاليت‌هاي علمي نيز صورت گيرد. هم عبادت نشاط آور است و هم علم روح پرور و فرح بخش، قرين شدن علم و عبادت در مكان مقدس مسجد زيبايي و لطف ويژه اي دارد.
2- يكي دير از فعاليت‌هايي كه مربوط به متوليان مساجد مي‌باشد دادن شكل محوري به مساجد از سويي و هديه دادن دانش آموزان و جوانان كه در مدرسه حائز رتبه شده‌اند از سوي ديگر كه موجب تمايل جوان به مسجد مي‌گردد.
3- پيامبر اكرم(ص) و پيشوايان دين همه قولاً و عملاً عنايت خاصي به نوجوانان داشتند. گردانندگان و متوليان مساجد با جوانان طوري برخورد كنند كه جوانان احساس كنند محلي از اعراب دارند و مورد توجه بزرگترها قرار گرفته‌اند.
4- نسل جوان به كتابخانه و اسلايد و فيلم علاقمند است. در تاسيس مساجد بايد بخشي از آن را به محل كتابخانه و محل نمايش و فيلم و اسلايد اختصاص داد تا جوان در مجاورت آنها براي رفتن به مساجد و اقامه نماز راغب گردد.
5- اصول كلي تشويق و ترغيب در كليه شئون زندگي به چشم مي‌خورد. در مساجد بايد براي تشويق جوانان جوايز ارزنده و مناسبي در نظر گرفته شود تا در صورت موفقيت در مسابقه يا آزمون مسجد به او اهدا گردد.
6- جوان تمايل شديدي به ابراز وجود دارد و مي‌خواهد بگويد من هستم اگر متوليان اداره مساجد را به جوانان واگذار نمايند آنها با قبول مسئوليت‌ها به مساجد روي خواهند آورد.
7- تميزي، سادگي و زيبايي از ويژگي‌هاي بارز مسجد مي‌باشد. استفاده از رنگ‌هاي آرامش بخش همچون آبي، نيلي و فيروزه اي و بهره گيري از شيوه معماري مبتني بر طبيعت آفرينش اشكال هلالي و قوسي در بناي مساجد جلوه خاصي به ساختار ظاهري آن مي‌بخشد.
8- همراه با آراستگي و نماي آرام بخش مسجد، طنين دلنشين اذان زماني كه با نيكوترين صدا شنيده شود بر گيرايي مسجد مي‌افزايد.
9- استفاده از عطر و بوي خوش و گلاب در مساجد شميم جوانان را مي‌نوازد و همه وجودشان را سرشار از احساسات زيبا و دوست داشتني مي‌كند و انگيزه رفتن جوان را به مسجد مضاعف مي‌نمايد.
10- «در برنامه‌هاي جمعي و عبادات اجتماعي اسلام، روي موضوع خودداري از تند روي و سخت گيري و خسته نكردن افراد و جوانان عنايت شده است و توصيه‌هاي فراواني شده كه نمازهاي جماعت نبايد به گونه اي باشد كه طولاني شدن آن‌ها باعث خستگي و ملال خاطر جوانان شود» .
11- «برخوردهاي هيئت امنا و خادمين مساجد در گرايش جوانان به نماز جماعت مساجد اثر دارد» .

بخش دوم : نقش ائمه جماعت

1- وظيفه ائمه مساجد است كه با فراهم نمودن زمينه‌هاي مساعد، آراستن و عطرآگين كردن مساجد، با چهره اي مهربان و مصمم در جلب توجه و دعوت جوانان محله خود به مسجد امكان حضور هر چه بيشتر آنها را در مساجد مقدور سازند.
2- امام جماعت بايد سعي كند با جوانان رابطه دوستانه برقرار كند و بعضاً با آنها ورزش كند و تقريحات سالم از قبيل كوهنوردي داشته باشد، خلاصه اينكه بايد چهره اي چند گونه از دين عرضه كرد كه جوان بفهمد وقتي به مسجد مي‌رود امام جماعتش هم در دين با او همراه است و هم در تفريحات  و ورزش
3- امام جماعت سعي كند اگر معلماني در مساجد اقامه نماز مي‌كنند آنها را شناسايي كرده و رابطه بين آنها و دانش آموزان و جوانان را فراهم كند تا در صورت لزوم جوان بتواند از معلم مذكور بهره لازم را ببرد.
4- روي خوش نشان دادن امام جماعت به جوانان تازه وارد به مساجد سهمي بالا در نزد نسل جوان در اين اماكن داشته و موجب بالندگي و رشد فكري و عقلي آنان مي‌گردد.
5- «تشويق كردن امام جماعت جوانان را باعث شكل گيري خاطره خوش در ذهن آنها گرديده و بعد از مدتي جاذبه‌هاي معنوي مسجد و حالات نماز گزاران به هنگام نماز، جوانان را مجذوب مي‌نمايد» .
6- جواناني كه به مسجد مي‌روند و در امورات آن شركت مي‌كنند از قبيل گفتن اذان يا مكبري نماز بهتر است مورد تشويق امام جماعت قرار گرفته تا جوانان ديگر را با خود به مسجد بكشانند.
7- طرح پرسش‌هاي مذهبي، علمي بعد از نماز از سوي امام جماعت و اهداي جوايز به جوانان برنده.
8- معرفي كردن جوانان موفق و مومن در مسجد به ديگر مومنان و نماز گزاران و تشويق آنها
9- تشكيل اردوهاي تفريحي به همراهي امام جماعت مسجد براي جوانان
10- تشكيل كلاس‌هاي تابستاني و آموزشي با حضور امام جماعت براي آشنايي با جوانان و تبادل فكري با آنها.
11- « آگاه كردن روحانيون ، ائمه جماعات و مبلغان ديني تغيير درنوع و شيوه بيدارگري و كشاندن جوانان به نماز جماعت مي‌باشد. به دليل اينكه محيط مدرسه جذابيت بيشتري براي جوان دارد ابتدا بايد نماز جماعت را دراين محيط تقويت كرد و سپس با همان طراوت و نشاط به مسجد كشانده شود» .
12- «نوع برخورد و ‌‌‌‌پايبندي به مباني اخلاقي توسط امام جماعت از جمله مواردي است كه در ميزان گرايش جوانان دانشـجو به نماز بسيار موثر است و در روند انتخاب ائمه جماعات دانشـگاه‌ها بايد به اين موارد توجـه شود » .

بخش سوم : تعامل بين خانه، مدرسه و مسجد

يكي از عوامل موثر در تكوين شخصيت علمي و معنوي جوان ايجاد هماهنگي و همكاري مثبت و سازنده بين خانه، مدرسه و مسجد مي‌باشد. پيوند و ارتباط نزديك خانه مدرسه و مسجد با يكديگر در واقع پيوند استوانه‌هاي تربيت صحيح و منطقي است.
امروزه لازم است مدارس يك علاقه واقعي و باطني براي حضور مستمر در ارتباط نزديك جوانان و دانش آموزان با مساجد در آنان ايجاد كنند. لازم است همه تلاش دست‌اندر كاران تعليم و تربيت بر اين باشد كه پيوندي واقعي بين خانه، مدرسه و مسجد ايجاد گردد.
با اين گونه پيوند هم خانه به فضايي اسلامي و ارزش‌هاي معنوي تبديل مي‌شود و هم مدرسه نقش سازنده و هدايتگري در زمينه ارزش‌هاي ديني مي‌يابد. از اين رو با هماهنگي و يكساني فضاي حاكم و ارزش‌هاي معنوي و ديني درخانه و مدرسه بسياري از تعارضات و مشكلاتي كه ممكن است براي جوانان در نتيجه نا هماهنگي بين خانه و مدرسه و مسجد ايجاد شود بر طرف مي‌گردد و اين پيوند بايد مستمر باشد نه قطعي و وابسته به شرايط خاص.
اين گونه كارها بس پيچيده است و با چند بار بردن دانش آموزان به مسجد و حضور فيزيكي آنان نمي‌توان به نتايج مطلوب و رضايت بخش رسيد.
فرهنگ انس به مسجد به عنوان يك حركت ارادي، آگاهانه و مستمر بايد در نظام تربيتي خانه مدرسه و مسجد به عنوان يك اصل مهم تربيتي مد نظر قرار گيرد. در تربيت جديد اين حقيقت پذيرفته شده است كه آموزش و پرورش مدرسه بدون همكاري آگاهانه و فعالانه خانواده نتيجه مطلوب نخواهد داد.
اگر اين مثلث تربيتي ( خانه، مدرسه و مسجد) در برنامه‌ها و روش‌ها هماهنگي لازم را نداشته باشند در روند رشد يعني جوان اختلال به وجود خواهد آمد كه اولين عارضه است.