اهمیت دست دادن

پیوند های اجتماعی، نیازمند«تحکیم» است. 
استوار سازی این رشته ها با کلّی گویی به دست نمی آید. باید نمونه های عملی و مصداقهای خاصّ و روشن ارائه شود، تا مرزهای دوستی و پیوند های عاطفی استوار تر گردد و پایدار بماند. «سلام» و دست دادن یکی از این امور است. 
سلام، چراغ سبز آشنایی است. 
وقتی دو نفر به هم می رسند، نگاه ها که به هم می افتد، چهره ها که رو در رو قرار می گیرد، نخستین علامت صداقت و مودت و بر داری، «سلام دادن» است و در پی آن، دست دادن و«مصافحه». 

• پیامبر اکرم‌ (صلی الله علیه و اله) نیز فرمود:«اذا تلاقیتم، فتلاقوا بالتسلیم و التصافح»؛

هر گاه یکدیگر را دیدار کردید، با «سلام» و «دست دادن» با هم دیدار کنید. 
از جمله دستورات مهم اسلام خوشرویی و حسن معاشرت با برادران دینی است که از جمله این آداب، مصافحه (دست دادن با هم) و معانقه (در آغوش گرفتن یکدیگر) است. 

دست دادن

گفتیم که «مصافحه» هم، «دوستی آور»، «کدورت زدا» و «محبت آفرین» است. ما علاقه خود و صمیمیت را با دست دادن ابراز می کنیم. 
بر عکس، اگر با کسی کدورت و دشمنی داشته باشیم، از دست دادن با او پرهیز می کنیم. و به همین خاطر، این دستور مقدس و پر برکت اسلامی، در تحکیم رابطه های دوستی و اخوّت، ثمر بخش است. 
امام باقر (علیه السلام) فرمود: هر دو نفر مؤمنی که با هم دست بدهند، دست خدا میان دست آنان است و دست محبت الهی بیشتر با کسی است که طرف مقابل را بیشتر دوست بدارد. 
و نیز امام صادق (علیه السلام) فرمود: 
هنگامی که دو برادر دینی به هم می رسند و با هم دست می دهند، خداوند با نظر رحمت به آنان می نگردد و گناهانشان، آن سان که برگ درختان می ریزد، فرو می ریزد، تا آنکه آن دو از هم جدا شوند. 

وقتی دو مسلمان به هم می‌رسند، سلام می‌کنند و با هم دست می‌دهند یا یکدیگر را در آغوش می‌گیرند، کدورت‌های آنها محو می‌شود و قلب‌هایشان به هم نزدیک می‌گردد. 
 

• امام باقر علیه السلام می‌فرمود:«وقتی که مؤمنی با مؤمن دیگر مصافحه کند، گناهان‌شان می‌ریزد و در حالی از هم جدا می‌شوند که گناهی ندارند.» و نیز می‌فرمود:«وقتی که دو مؤمن با یکدیگر دست می‌دهند، خداوند هم دست خود را بر دست‌های آنان می‌گذارد.»

• رسول اکرم صلی الله و آله و سلم فرمود:«هر کس برادر مسلمانش را ملاقات کرد، باید بر او سلام کند و با او مصافحه نماید زیرا خداوند هم ملائکه خود را به همین ترتیب اکرام فرموده است.

(یعنی سلام و مصافحه از اوامر الهی است بر ملائکه اش. پس شما هم همان کنید که ملائکه می کنند.) » 

رسول خدا با مسلمان‌ها مصافحه می‌فرمود و هیچ‌گاه زودتر از آنها دست خود را عقب نمی‌کشید. 
 

• امام صادق علیه السلام می‌فرماید:«با یکدیگر مصافحه کنید چرا که مصافحه کینه‌ها را می‌زداید.»

از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام روایت شده که فرمود:«وقتی مؤمنی از خانه‌اش خارج می‌شود تا به زیارت برادر مؤمن خود برود، خداوند برای هر گامی که برمی‌دارد، ثوابی می‌نویسد و گناهی را محو می‌کند و درجه‌ای به او عنایت می‌فرماید. وقتی مومن در می‌زند، درهای آسمان برایش باز می‌گردد و وقتی که برادرش را ملاقات و با او مصافحه کند، خداوند روبه‌روی آنها قرار می‌گیرد و به ملائکه‌اش مباهات می‌کند و می‌فرماید:«ای ملائکه! به این دو بنده من بنگرید که چگونه به خاطر من یکدیگر را زیارت می‌کنند و به هم مهر می‌ورزند. سزاوار است من آنها را به آتش دوزخ عذاب نکنم.» 

شیوه مصاحفه

دست دادن نیز، همچون سلام، ادب و آدابی دارد. یکی از آنها پیوستگی و تکرار است. در یک سفر و همراهی و دیدار، حتی چند بار دست دادن نیز مطلوب است.
ابو عبیده نقل می کند: همراه امام باقر (علیه السلام) بودم. اول من سوار می شدم، سپس آن حضرت. چون بر مرکب خویش استوار می شدیم، سلام می داد و احوالپرسی می کرد، چنان که گویی قبلاً یکدیگر را ندیده ایم. آنگاه مصافحه می کرد. هر گاه هم از مرکب فرود می آمدیم و روی زمین قرار می گرفتیم، باز هم به همان صورت، سلام می کرد و دست می داد و احوالپرسی می کرد و می فرمود: «با دست دادن دو مؤمن، گناهانشان همچون برگ درختان فرو می ریزد و نظر لطف الهی با آنان است، تا از هم جدا شوند.» 
از آداب دیگر مصافحه، فشردن دست، از روی محبّت و علاقه است، اما نه در حدی که سبب رنجش و درد گردد. 

• جابر بن عبدالله انصاری می گوید: در دیدار با رسول خدا (صلی الله علیه و اله) بر آن حضرت سلام کردم. آن حضرت دست مرا فشارداد و فرمود: دست فشردن، همچون بوسیدن برادر دینی است.

همچنین هنگام مصافحه، طول دادن و دست را زود عقب نکشیدن از آداب دیگر این سنّت اسلامی است. در مصافحه، پاداش کسی بیشتر است که دستش را بیشتر نگه دارد. 

• پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) نیز این سنّت نیکو را داشت که چون با کسی دست می داد، آن قدر دستِ خود را نگه می داشت، تا طرف مقابل دست خود را سست کند و عقب بکشد.

باری... محبت قلبی را باید آشکار ساخت. 
علاقه، گنجی نهفته در درون است که باید آن را استخراج و آشکار کرد، تا از بر کاتش بهره برد. روشنترین خیر و برکتش، تقویت دوستیها و تحکیم آشناییها و رابطه ها است. به دستور اسلام، هرگاه مؤمنی را ملاقات می کنید، مصافحه کنید، خوشرویی و چهره گشاده و بشّاش و خندان به هم نشان دهید. 
از آثار دیگر مصافحه، «کینه زدایی» است. پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) فرمود: 

• «تصافحوا، فان التصافح یذهب السخیمة» و «تصافحوا فانه یذهب بالغل»؛

مصافحه کنید و دست دهید، چرا که آن، کینه و کدورت را می زداید. 

دست دادن با زنان

بر اساس«مکتبی» بودن مرز دوستیها و رابطه ها و معاشرتها، دست دادن با نامحرم، حرام است و صِرف دوستی و رفاقت و آشنایی و همکار بودن یا ملاحظات سیاسی و دیپلماسی در سفرهای خارجی و دیدارهای رسمی، دلیل نمی شود که کسی با نامحرم و اجنبی، مصافحه کند. روشنفکر مآبی در این مسأله جایی ندارد. رسول خدا فرمود: با زنان دست نمی دهم(البته زنان نامحرم). ودر حدیث نبوی دیگری آمده است: 
«اگر زنی بخواهد با مرد نا محرم دست بدهد (که نباید دست دهد)و ناچار باشد، یا بخواهد با او«بیعت» کند، از پشت لباس (با وجود حایل و پوشش دست، دستکش) مانعی ندارد.» 
البته معیار عمل، فتوای مجتهدی است که از او تقلید می کنید و هر مسلمان متعهّد، باید برای عمل خود ملاک و حجّت شرعی داشته باشد.