6صفت همسر شایسته در قرآن

اهمیت گزینش همسر و آثار مترتب بر آن و نقش مرد و زن در تکامل و سعادت فردی و اجتماعی و نمودهای ازدواج موفق از اموری است که باید در هر ازدواج مورد بررسی قرار گیرد.

---اسلام و ایمان

یکی از شرایط انتخاب همسر که در واقع شریک زندگی است، اسلام و بُعد مذهبی – عقیدتی فرد می باشد. زن و مرد می بایست در این امر هم فکر و هم عقیده باشند و اگر یکی از آن ها مشرک باشد، عقد و ازدواج آن ها باطل خواهد بود.

قرآن کریم، به صراحت این مطلب را بیان می کند و می فرماید: مرد مسلمان هرگز حقّ ندارد با زن مشرک ازدواج کند،‌ همین طور از ازدواج زنان مسلمان با مردان کافر منع کرده است؛ همچنین این نکته را یادآوری کرده که ازدواج مردان مسلمان با کنیزانِ مسلمان بهتر از ازدواج با زنان آزاده ی مشرکۀ می باشد؛ همین طور ازدواج زنان مسلمان با بردگان مسلمان بهتر از ازدواج با مردان مشرک است: «

*و َ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّی یُؤْمِنَّ وَ لَأَمَهٌ مُؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَهٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَ لا تُنْکِحُوا الْمُشْرِکِینَ حَتَّی یُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکُمْ» (1)

با زنان مشرک ازدواج نکنید، تا این که ایمان بیاورند و کنیز با ایمان از زن مشرک بهتر است، اگرچه آن زن مشرک (از لحاظ زیبایی) مایه شگفتی شما باشد و به مردان مشرک زن ندهید تا این که ایمان بیاورند و غلام با ایمان از مرد آزاد مشرک بهتر است، اگرچه آن مرد مشرک مایه شگفتی شما باشد.

در ادامه نیز، حکمت حرمت ازدواج با مشرکان را بیان کرده و می فرماید:«… أُولَئِکَ یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ…» (۲)

آن ها به آتش دوزخ می خوانند. چرا که مسیر مشرک یک مسیر انحرافی است، مسیری است که به ظلمت، تباهی و جهنم ختم می شود.

در مقابل آن ها، مسیر افراد مؤمن، بهشت، رحمت، مودّت و غفران است: «وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلَی الْجَنَّهِ وَ الْمَغْفِرَهِ بِإِذْنِهِ» (۳)

در آیه شریفه، دعوت خداوند و مسیر او به جای دعوت و مسیر افراد مؤمن بیان شده است، این به این خاطر است که همه دعوت مؤمنین، بلکه تمام شئون زندگی آن ها در مسیر خداوند تبارک و تعالی است.

مسیر افراد مؤمن با مسیر افراد مشرک تفاوت اساسی و فاحشی دارد، مسیر فکری، عقیدتی و رفتاری آن ها مختلف است، حال چگونه با ازدواج که یک وحدت و یگانگی لازم دارد و همراه با رحمت و مودّت است، جمع شود.

بنابراین یگانگی و وحدت که در ازدواج مطرح است با اختلاف عقیده و مذهب هرگز جمع نخواهد شد، نه تنها در دین و مذهب می بایست یکی باشند، بلکه در اخلاق هم باید در یک مسیر و در یک جهت حرکت کنند.

به همین جهت است که در روایات تأکید شده که زن و مرد باید «کُفو»«هم شأن» یکدیگر باشند و کُفو مؤمن را افراد مؤمن و با ایمان دانسته است.

از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، سؤال شد که کُفو چیست و چه کسانی کُفو یکدیگر هستند؟. حضرت فرمود: حضرت فرمودند: برخى از مؤمنین کفو بعضى دیگر مى‏باشند.
«فَقَالُوا وَ مَنِ الْأَکْفَاءُ فَقَالَ الْمُؤْمِنُونَ بَعْضُهُمْ أَکْفَاءٌ» (4)

-هم سنخ بودن در پاکدامنی

از نظر قرآن کریم، فطرت و طبیعتِ پاکی که به گناهان آلوده نشده، طالب پاکی است. چنین فطرت و طبیعتی جز مجذوب پاکی نمی شوند و جز پاکی را به خود جذب نمی کند: الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ الْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبِینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّباتِ(5)

زن های پلید برای مردهای پلید و مردهای پلید برای زن های پلید و زنان پاک برای مردان پاک و مردان پاک برای زنان پاکند.

مراد از خبیث بودن که دسته ای از زنان و مردان را متّصف به آن کرده است یا طیب بودن دسته دیگر، همان جنبه های عفّت و ناموسی است و لاابالی بودن نسبت به تقیّدات مذهبی، اخلاقی و ناموسی است این معنای اوّلی آیه است، امّا از نظر ملاک و علت، معنای وسیعی دارد که منحصر به آلودگی و پاکی جنسی نیست، بلکه هرگونه ناپاکی فکری، عملی و زبانی را شامل می شود.

--تواضع، توبه، عبادت خداوند، اطاعت فرمان خدا

قرآن کریم، در سوره ی تحریم، شش وصف برای همسران خوب اشاره کرده و می فرماید: … مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ )عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَیِّبَاتٍ وَأَبْکَارً (6)

همسرانی مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه کار، عابد، اطاعت کننده ی فرمان خدا … .

شخصی که می خواهد خانه و خانواده مسلمان و با ایمانی را بنا نهد، باید قبل از هر چیز همسر مسلمان و پاکدامنی را برگزیند در غیر این صورت بنای خانواده استوار نخواهد بود خیلی زود، بنیان و اساس آن سست، ناپایدار، متزلزل و آسیب پذیر می گردد.

--ایمان و عمل صالح

قرآن کریم می فرماید: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاهً طَیِّبَهً(7)
هر کس (از مرد یا زن) کار شایسته کند و مؤمن باشد، به طور قطع او را با زندگی پاکیزه ای حیات (حقیقی) می بخشیم.

--تقوا

خداوند کریم در جای دیگر می فرماید: «یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ(8)

ای مردم! ما شما را از مرد و زن آفریدیم و شما را ملّت ملّت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید، هر آینه گرامی ترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست.

--عفیف

امام صادق علیه السّلام، در روایتی درباره ی همسر خوب می فرماید: هرگاه کسی از شما قصد ازدواج کرد، سزاوار است دو رکعت نماز بخواند و خدا را بخواند که همسری عفیف، امین، با دیانت، متواضع و حافظ ناموس و اسرار… نصیب وی نماید.»(9)

بنابراین دین مبین اسلام، در انتخاب همسر، فوق العاده توجّه داشته و پیروان خود را به دقّت و احتیاط لازم دعوت نموده است.

پی نوشت :

۱. بقره:۲۲۱
۲. بقره: ۲۲۱
۳. بقره: ۲۲۱
۴. علل الشرائع، ج‏۲، ص: ۵۷۸
۵. نور:۲۶
۶. تحریم: ۵
۷. نحل:۹۷
۸. حجرات:۱۳
۹. التهذیب، ج۷، ص ۴۰۷، باب ۳۵، حدیث۱.