شهرشاندیز

شاندیز شهری در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ برابر با ۶٬۵۷۰ نفر بوده‌است. از ویژگی های منحصربه‌فرد شاندیز، دره‌های مصفا و پرآبی است که به همراه درختان سر به فلک کشیده ، گلهای وحشی ، آب و هوای معتدل شاندیز و رودخانه‌های روانی که از دامنه‌های شمالی کوههای بینالود سرچشمه می‌گیرند مناظر زیبایی را آفریده اند و گردشگران بسیاری را در تمام فصول سال به این ناحیه می کشانند که رودهای مغان، مج، مایان، دهبار، جاغرق، کنگ و زشک از جمله این رودها میباشند.
این شهر در ۱۲ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. شاندیز طبق مصوبه دولت و هیات وزیران در سال ۱۳۸۴ به عنوان اولویت اول و تنها منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری ایران شناخته شده‌است.

موقعیت جغرافیایی

شهر ییلاقی شاندیز از سطح دریا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۷دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۲۳ دقیقه جای گرفته‌است. این شهر از شمال به میان ولایت و از جنوب به شهرستان نیشابور و از مشرق با طرقبه و از غرب با گلمکان و چناران مجاور می‌باشد و دارای وسعتی حدود ۳۷٬۸۲۵ کیلومتر مربع است.

به علت قرارگرفتن در دامنه‌های شمالی سلسله ارتفاعات بینالود و برخورداری از آب و هوای معتدل آب فراوان و باغهای وسیع و مناظر طبیعی دیدنی به عنوان یکی از کانونهای عمده مسافران و گردشگران از شهر مشهد و سراسر ایران است. این شهر دارای پوشش گیاهی انبوه و متراکمی از درختان و فضای سبز مناسبی می‌باشد. سراسر جنوب این شهر ارتفاعات بینالود خراسان واقع که قله شیرباد در زشک شاندیز نیز مرتفع‌ترین نقطه استان به شمار می‌رود.

طبق مصوبه دولت در مهر سال ۸۶ شهر شاندیز و شهر طرقبه از بخش به طور مشترک به شهرستان طرقبه شاندیز ارتقاء یافتند.
آب وهوا

آب وهوای شهر شاندیز معتدل می‌باشد و با توجه به طبیعت سرسبز، پوشش گیاهی، درختان انبوه و متراکم، رودخانه، ارتفاعات جنوبی و غربی شهر، در تابستان‌ها آب و هوایی خنک و زمستانهایی بسیار سرد دارد .میانگین دمای سالانه آن نیز ۲۵ درجه می‌باشد.
تاریخچه

با توجه به شواهد این منطقه قبل از ورود دین اسلام نیز مسکونی بوده و با توجه به این که راه قدیم مشهد به نیشابور از این منطقه می‌گذشته دارای رونق فراوانی بوده‌است.

به توپ بستن قلعه تاریخی شاهاندژ (شاندیز) توسط حسام‌السلطنه حاکم خراسان در عهد قاجاریه یکی از مهمترین حوادث تاریخی این شهرستان است که در کتاب روضه‌الصفای ناصری بدان اشاره شده‌است. به توپ بستن قلعه تاریخی این شهر به علت نافرمانی مردم شاندیز (شاهاندژ)از حکومت ظالم مرکزی صورت گرفته‌است.مردم شاندیز به فرماندهی سرداریوزباشی حسن خان شاهاندژی(شاندیزی)مقاومت جانانه درمقابل سپاه قاجار ازخودنشان می‌دهندوبعدازمقاومت چندروزه،قلعه تاریخی شاهاندژ به توپ بسته شده واموال اهالی شهر به غارت رفته وسردارحسن خان شاندیزی نیز درراه دفاع ازمردم وشهر کشته می‌شود.
وجه تسمیه

در کتاب مطلع‌الشمس از اعتماد السلطنه درباره وجه تسمیه این شهر گفته شده، شاندیز را قبلاً «شاه‌دژ» یا «شاه‌دیز» به معنای شاه‌قلعه می‌نامیدند و در ابتدا مردم شاندیز به خاطر در امان بودن از حملات راهزنان و همچنین استفاده از موقعیت منطقه‌ای در بالای تپه‌ای مشرف به رودخانه و در قلعه شاندیز مسکن داشته و از سالهای ۷۸۰ تا ۸۰۰ هجری قمری به محل فعلی شهر نقل مکان کرده‌اند.

روضه الصفا شاندیز را شاهان دژ نامیده به معنی قلعه منسوب به شاهان.

حافظ ابرو در قرن نهم در کتاب جغرافیای تاریخی خراسان از شاندیز با عنوان شاندز یاد کر ده‌است وبه مرور زمان این کلمه تغییر کر ده و به شکل امروزی (شاندیز)shandizدرامده‌است.

‘نماد شهر شاندیز درخت چنار ۲۷۰۰ ساله این شهر است که در یک مقطع زمانی (حدوداچهل سال پیش) به عنوان نشان وآرم شهرداری شاندیزنیز به کار می‌رفته‌است.[نیازمند منبع] به گفته اهالی داخل تنه این درخت قطور آنقدر وسیع بوده که درداخل درخت چنارشاندیزچند مغازه قهوه خانه ،قصابی وکفاشی و…وجودداشته است.درخت چنارقدیمی3هزارساله شاندیزقدیمی ترین موجودزنده این شهرستان است. اطراف این چناردرحال حاضر میدان امام خمینی=مرکزشهرشاندیز)بطورفعال به عنوان مرکز سیاسی اجتماعی اقتصادی شناخته می شده است ومرکز تجمع وگردهمآیی هاومراسم مختلف مردم شهرشاندیز مختلف بوده است ./

‘” مشاهیرونخبگان “‘

پروفسور جوادتوکلیان شاندیز (فوق دکتری غدد داخلی از کانادا)

استادسیدمرتضی حسینی پورشاندیز(هنرمند نقاش مینیاتوروشاعرومجسمه ساز )

حمیدداودی شاندیز (نخبه برگزیده جشنواره خوارزمی و مخترع )

مهندس محمدجودی شاندیز(فوق لیسانس زمین شناسی ازاسترالیا)

آیت الله سیدمجتبی ذاکری شاندیزی (نویسنده متفکر ومولف کتب دینی)

رضاحقیقی شاندیز (هافبک عضوتیم ملی فوتبال ایران)

حجه الاسلام حسین غزالی(مدیرمسول روزنامه خراسان)

حمیدشاندیزی (فوتبالیست مطرح ملی)

محمد محمدی شاندیز(قاری جانباز معروف بین المللی ایران)

دکترمحمددهقان نغندری(دکترای حقوق ،نماینده مجلس شورای اسلامی ،سیاستمدار،عضوهیات رئیسه مجلس)

سردارشهیدمسعودافشاریان شاندیز (معروف به ببر خراسان و فرمانده لشگر خراسان دردفاع مقدس)

سردارشهید علیرضا گیلاسی شاندیز

سردارشهید حاج رضا خضرایی شاندیز

محمدرضا شهیدی فر(مجری مشهور صداوسیما)

دکتر محمدرضاکریمی (دکترای در رشته حسابداری، استاد و عضو هیات علمی دانشگاه)

محصول‌های مهم و سوغات شاندیز

مهمترین محصول تولیدی باغی در این شهر گیلاس است. سوغات مهم این شهر، صنایع دستی و به ویژه پوستین‌دوزی است.پوست و محصولات پوستی سوغات معروف و ناب این شهر است و کلیه محصولات پوستی مانند کت و کلاه و …از شهر شاندیز به دیگر شهرهای ایران ارسال می‌گردد. غذای معروف شاندیز، شیشلیک شاندیز است که از شش تکه گوشت گوسفند با روش پخت مخصوص تهیه می‌شود و شهرت جهانی داشته و در بسیاری نقاط ایران و جهان رستورانهایی با نام این شهر زیبا وجود دارد که به عر ضه غذای لذیذ شیشلیک شاندیز می‌پردازند
دیدنی‌های شهر
مراکز تفریحی

از مهمترین مراکز تفریحی و دیدنی شهر شاندیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مسجدجامع تاریخی شهر شاندیز
پارک جنگلی شاندیز در غرب شهر شاندیز
مجموعه توریستی رفاهی تفریحی گلستان شاندیز
مجموعه توریستی و گردشگری رستورانهای پدیده شاندیز +مرکر خرید و تفریحات پدیده شاندیز
روستاهای سردسیر و خوش اب و هوا و سرسبز ابرده و زشک از توابع شهر شاندیز
مجموعه پذیرایی باغ سالار شاندیز
مجموعه اقامتی (هتل) و تفریحی دشت بهشت شاندیز
هتل آپارتمان کوروش شاندیز با مدیریت آقای صبوری
خیابان زیبای آبشار
رصدخانه نجوم رضوی شاندیز
پیست اسکی ابرده (شیرباد)
پیست موتور سواری ویرانی
تله کابین زشک شاندیز (درحال ساخت)

توضیح:مرکر خرید و تفریحات پدیده شاندیز بزرگترین مرکز خرید درقاره آسیا می‌باشد که در حال احداث می‌باشد.

رستوران های اصیل شاندیز(غذای اصیل شاندیز)
هتل درحال ساخت بانام کشتی رویای شاندیز
بقالی نارون شاندیز بامدیریت آقای خلیلی

آثار تاریخی

آرامگاه شیخ حافظ ابردهی: بقعه و بنایی در غرب شهر شاندیز ابتدای روستای ابرده که متعلق به حافظ بهاءالدین عمر ابردهی از مهمترین شیوخ خطه توس بوده وی به سال ۵۸۹ بوده‌است.
اخی علی قتلقشاه: وی که پس از شیخ عبدالله غرجستانی به عنوان خلیفه و بزرگترین شیخ فرقه کبروی در ویرانی مستقر بوده به روایت مو لف مجمل فصیحی در سال هشتصد در گذشته‌است اگر چه منابع اولیه محل دفن علی اخی را ذکر نکرده‌اند لکن مرحوم عبد الحمید مولوی مقبره واقع در لنگر ویرانی شاندیز را مدفن همین شیخ معرفی کرده‌است.
رباط تاریخی ویرانی شاندیز: رباط بنایی تقریباً مستطیل شکل ساخته شده و از آجر و سنگ و ملاد است این بنا بیشتر در حاشیه مشهد – شاندیز قرار دارد و ۳۰۰ متر از جاده فاصله دارد و از آنجایی که ویرانی بر سر راه مشهد و توس به نیشابور از طریق شاندیز قرار داشته محل استراحت کاروانهای زیارتی بوده‌است.
درخت چنار کهن شاندیز: درخت چنار کهن و تاریخی شهر شاندیز که هنوز هم در مرکز شهر واقع است تاریخ دور و درازی را نشان می‌دهد. قدمت آن بیش از ۱۰۰۰ سال است.
سنگ نگاره‌های شتر سنگ درخت بید شاندیز؛ اطلاعاتی دقیقی از این سنگ نبشته‌ها در دسترس نیست.
بقایای قلعه تاریخی شاهاندژ شاندیز

راه‌های ارتباطی

مهمترین راه ارتباطی شهر شاندیز مسیر آسفالته شاندیز-مشهد به طول ۲۰ کیلومتر می‌باشد و فرعی جاده حسن آباد به جاده سنتو از طرفی و از طرف دیگر به جاده شاندیز را می‌توان نام برد. راه شاندیز از طریق گراخک به گلمکان و از آنجا به چناران و از سمت جنوب شاندیز نیز از طریق نغندر به شهر طرقبه و از طریق کوههای زشک و بعد از عبور از خور به نیشابور منتهی می‌شود.

مردم شاندیز ایرانی‌تبار بوده و به زبان پارسی صحبت می‌کنند.گویش مردم شاندیز از مجموعه گویشهای خراسانی است.|
اقتصاد

اقتصاد شهری شاندیز بر پایه بیشتر باغداری، کشاورزی، گردشگری، اداری و خدماتی است. از قدیم هم معیشت عمده مردم شهر شاندیز باغداری وخدمات توریستی بوده و مشاغل و بخشهای دیگر اقتصادی در آن توسعه کمتری پیدا کرده‌است.

شهرک صنعتی طوس شاندیز و مجموعه بزرگ ورزشی ثامن شاندیز و همچنین مجموعه توریستی پدیده شاندیز و همچنین مرکز خرید و تفریحات پدیده شاندیز که در حال احداث می‌باشد و از بزرگترین و متنوع ترین مجموعه‌های خاورمیانه می‌باشد .